Đề xuất tăng mức giảm trừ gia cảnh, giãn khoảng cách, bỏ bớt bậc thuế

Mức giảm trừ gia cảnh lạc hậu

PGS.TS Phan Hữu Nghị - Phó Viện trưởng Viện Ngân hàng - Tài chính, Đại học Kinh tế Quốc dân cho biết, mức giảm trừ gia cảnh hiện nay vẫn giữ nguyên 11 triệu đồng/tháng, dù chi phí sinh hoạt tăng đáng kể qua các năm. Khi thu nhập tăng nhưng lạm phát tăng tương ứng làm cho thu nhập thực không tăng, người lao động có thể bị đẩy vào nhóm thuế suất cao hơn mà không thực sự có nhiều tiền hơn để chi tiêu.

Bên cạnh đó, theo ông Nghị, hiện tại, mức giảm trừ này đang áp dụng thống nhất trên toàn quốc, bất kể sự khác biệt về chi phí sinh hoạt giữa các tỉnh thành. Điều này dẫn đến bất cập khi chi phí sinh hoạt ở Hà Nội hay Tp.HCM cao hơn đáng kể so với các tỉnh khác, nhưng người dân ở đây vẫn chỉ được hưởng mức giảm trừ giống nhau.

(Ảnh minh họa)

Trong khi đó, PGS.TS Lê Xuân Trường - Trưởng khoa Thuế, Học viện Tài chính cho hay, mức giảm trừ gia cảnh tại Việt Nam đang có xu hướng giảm dần so với GDP bình quân đầu người. Theo biến động tình hình kinh tế xã hội trong thời gian qua, năm nay chúng ta cần điều chỉnh giảm trừ gia cảnh tăng lên để phù hợp với điều kiện và mức sống.

So với nhiều nước, ông Lê Xuân Trường khẳng định, mức giảm trừ gia cảnh tại Việt Nam tuy cao nhưng lại chưa có cơ chế linh hoạt để điều chỉnh thường xuyên. Theo quy định hiện hành, chỉ khi CPI biến động trên 20% thì mức giảm trừ gia cảnh mới được xem xét điều chỉnh. Điều này dẫn đến việc mức giảm trừ có thể bị lạc hậu so với thực tế kinh tế, làm giảm tác dụng hỗ trợ người lao động.

Để cải thiện, ông Trường đề nghị cần tính toán lại mức giảm trừ theo hướng gắn với GDP bình quân đầu người. Theo đó có thể duy trì mức giảm trừ bản thân khoảng 1,5 lần GDP bình quân đầu người để đảm bảo phù hợp với điều kiện kinh tế.

Ngoài ra, nên bổ sung giảm trừ cho các nhóm yếu thế như người khuyết tật hoặc người phụ thuộc là người già. Quan trọng hơn, cần thay đổi cơ chế điều chỉnh mức giảm trừ hàng năm dựa theo CPI để tránh tình trạng mức giảm trừ lỗi thời so với thực tế.

Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam (VTCA) Nguyễn Thị Cúc cho rằng, để phù hợp với thực tiễn của nước ta cần nghiên cứu điều chỉnh nâng mức giảm trừ gia cảnh đối với người nộp thuế, người phụ thuộc phù hợp với tốc độ tăng trưởng kinh tế, thu nhập bình quân của xã hội, chế độ tiền lương thay đổi theo quy định của Chính phủ…

“Tuy nhiên việc điều chỉnh từ 11 triệu đồng, 4,4 triệu đồng lên bao nhiêu là phù hợp, cần nghiên cứu đồng bộ các chỉ tiêu về thu nhập GDP bình quân, mức thu nhập vùng, nhu cầu chi tiêu thiết yếu cho đời sống, chỉ số biến động giá… để đưa ra mức giảm trừ gia cảnh phù hợp với tiêu chí thuế TNCN trên cơ sở mở rộng cơ sở thuế và giảm mức điều tiết thuế phù hợp, kể cả đối với một số ngành nghề, lĩnh vực cần khuyến khích thu hút nguồn nhân lực”, bà Cúc nhấn mạnh.

Giãn cách, giảm bớt bậc biểu thuế lũy tiến

Ngoài mức giảm trừ gia cảnh lạc hậu, biểu thuế lũy tiến từng phần áp dụng đối với thu nhập từ tiền công, tiền lương cũng được đánh giá chưa phù hợp.

Chủ tịch VTCA Nguyễn Thị Cúc.

Theo Chủ tịch VTCA, hiện nay Biểu thuế lũy tiến từng phần áp dụng đối với thu nhập từ tiền lương, tiền công với 7 bậc thuế: 5%, 10%, 15%, 20%, 25%, 30% và 35%. Việc áp dụng thuế suất lũy tiến từng phần đối với TNCN nhằm đảm bảo tính hợp lý, công bằng trong điều tiết thu nhập, người có thu nhập cao hơn thì mức điều tiết sẽ ở tỷ lệ cao hơn.

Tuy nhiên, bà Cúc đánh giá biểu thuế lũy tiến từng phần hiện hành là chưa hợp lý do khoảng cách giữa các bậc quá hẹp, nên dẫn đến những người có mức thu nhập cao bị điều tiết thuế khá cao. Thường thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN), thuế TNCN có mức điều tiết không quá cách biệt, nhưng theo luật hiện hành, thuế TNDN có mức thuế suất cơ bản là 20%, ngoài ra còn có thuế suất ưu đãi, miễn giảm thuế 5%, 7%, 10%, 15%... Nhưng thuế TNCN thuế suất cao nhất 35%, không có ưu đãi thuế cho lĩnh vực sản xuất kinh doanh cần thu hút nguồn nhân lực, đặc biệt là nhân lực có chất lượng cao.

“Thực trạng đó dẫn đến có cá nhân tổng mức nộp thuế trên 30% thu nhập chịu thuế, bên cạnh đó không có chính sách ưu đãi thuế TNCN đối với người làm việc trong các ngành nghề cần khuyến khích tương tự như ưu đãi về địa bàn đầu tư, lĩnh vực đầu tư của thuế TNDN”, bà Nguyễn Thị Cúc phân tích.

Bên cạnh đó, theo Chủ tịch VTCA, Luật hiện hành, thu nhập tính thuế đến 5 triệu đồng/tháng thuế suất 5%; nhưng trên 5 triệu đồng đến 10 triệu đồng thuế suất 10%... trên 80 triệu đồng thuế suất 35%. Chỉ cần thay đổi thu nhập đến 10 triệu đồng hay 15 triệu đồng nộp thuế 5% thì đối tượng này đã giảm mức điều tiết thuế TNCN hơn 50% so với hiện hành.

Do đó, bà Nguyễn Thị Cúc đề xuất cần nghiên cứu kết hợp nâng mức giảm trừ gia cảnh với giãn khoảng cách giữa các bậc thuế, nghiên cứu bỏ thuế suất 35%; nghiên cứu giảm thuế đối với một số lĩnh vực cần khuyến khích, thu hút nguồn nhân lực có chất lượng cao để đảm bảo những người có thu nhập khác nhau đều được giảm điều tiết về thuế, đảm bảo bình đẳng cả về chiều ngang, chiều dọc của thuế TNCN.

Cũng đồng quan điểm với Chủ tịch VTCA, ông Nghị chỉ rõ, các bậc thuế đang quá dày và biên độ giữa các bậc quá hẹp, khiến mức thuế suất và số thuế tăng cao ngay cả khi thu nhập chỉ tăng nhẹ. Điều này dẫn đến tình trạng người có thu nhập tăng trung bình cũng nhanh chóng bị đẩy vào nhóm chịu thuế cao, tạo ra áp lực tài chính lớn và giảm động lực lao động.

Ông Nghị cho rằng, số lượng bậc thuế có thể giảm từ 7 bậc xuống còn 5 bậc, giúp đơn giản hóa hệ thống tính thuế mà vẫn đảm bảo nguồn thu hợp lý cho ngân sách nhà nước. Điều này không chỉ tạo ra sự công bằng hơn giữa các nhóm thu nhập mà còn khuyến khích người lao động gia tăng thu nhập mà không lo bị đánh thuế quá mức. Cùng với đó, mức thuế suất nên tối đa là 25% thay vì 35% như hiện nay.

An Nhiên