Đề xuất thành lập Hội đồng cấp quốc gia về đại học-doanh nghiệp: CSGDĐH tán thành

.t1 { text-align: justify; }

Từ thực tế đào tạo và tuyển sinh còn thiếu gắn kết với nhu cầu nhân lực, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Hoàng Minh Sơn đề xuất thành lập Hội đồng cấp quốc gia về đại học - doanh nghiệp nhằm tăng cường kết nối giữa nhà trường và đơn vị sử dụng lao động. Đề xuất này được kỳ vọng sẽ tạo bước đột phá trong việc thiết lập mối liên kết bền chặt, hiệu quả hơn giữa cơ sở giáo dục đại học và thị trường lao động.

Theo lãnh đạo một số cơ sở giáo dục đại học nếu được triển khai bài bản và có chiều sâu, hội đồng này sẽ giúp tháo gỡ nhiều rào cản trong đào tạo, thúc đẩy doanh nghiệp tham gia sâu hơn vào quá trình giáo dục, đồng thời mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho cả ba bên: Nhà nước - Nhà trường - Doanh nghiệp.

Hợp tác 3 nhà: Nhà nước – Nhà trường – Doanh nghiệp là bước đi cần thiết và cấp bách

Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Vũ Đình Ngọ - Chủ tịch Hội đồng trường, Trường Đại học Điện lực chia sẻ: “Tôi hoàn toàn ủng hộ đề xuất thành lập Hội đồng cấp quốc gia về đại học - doanh nghiệp. Thực tế cho thấy, mối quan hệ hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp hiện nay vẫn chưa thực sự hiệu quả, thiếu chiều sâu và tính bền vững.

Trong thời gian tới, nếu Nhà nước ban hành những định hướng cụ thể cũng như tạo điều kiện để đội ngũ doanh nhân, doanh nghiệp tham gia sâu vào hoạt động giáo dục và đào tạo, mối liên kết giữa các bên sẽ phát triển mạnh mẽ hơn, tạo ra chuyển biến tích cực, mang lại lợi ích thiết thực cho cả nhà trường và doanh nghiệp.

Việc xây dựng mô hình hợp tác 3 nhà: Nhà nước - Nhà trường - Doanh nghiệp được kỳ vọng sẽ góp phần tháo gỡ nhiều bất cập trong mối quan hệ giữa các bên, đồng thời nâng cao chất lượng đào tạo nhân lực. Hiện nay, nhiều trường đại học đã bước đầu thiết lập quan hệ hợp tác với doanh nghiệp, thông qua việc cùng xây dựng chương trình đào tạo, tổ chức thực hành, thực tập và hỗ trợ tuyển dụng. Tuy nhiên, trong bối cảnh công nghệ liên tục thay đổi và yêu cầu thị trường lao động ngày càng cao, mối liên kết này cần được thúc đẩy đi vào chiều sâu.

Để sinh viên có thể bắt nhịp nhanh với thực tiễn công việc ngay sau khi ra trường, doanh nghiệp cần tham gia tích cực hơn vào quá trình đào tạo, không chỉ dừng lại ở vai trò hỗ trợ mà cần trực tiếp giảng dạy, chuyển giao công nghệ và đồng hành cùng nhà trường trong suốt quá trình phát triển chương trình và tổ chức triển khai.

Với đội ngũ kỹ thuật tay nghề cao, am hiểu xu hướng công nghệ và hệ thống thiết bị hiện đại, doanh nghiệp có thể trở thành “cánh tay nối dài” của nhà trường trong nâng cao chất lượng đào tạo. Tuy nhiên, để hợp tác hiệu quả, cần có các thỏa thuận rõ ràng, chi tiết để không làm gián đoạn hoạt động sản xuất – kinh doanh và phù hợp với mục tiêu đào tạo của cơ sở giáo dục.

Ngoài ra, doanh nghiệp cần chủ động đặt ra bài toán thực tiễn liên quan đến đổi mới công nghệ, nâng cao chất lượng sản phẩm, cải tiến quản lý và phát triển sản phẩm mới. Đây là cơ hội để đội ngũ giảng viên, nhà khoa học của trường đại học tham gia trực tiếp, đóng góp chuyên môn và kinh nghiệm vào quá trình giải quyết vấn đề.

Doanh nghiệp có thể cử cán bộ kỹ thuật, chuyên gia tham gia giảng dạy, hướng dẫn sinh viên trong quá trình học tập. Mối liên kết hai chiều này không chỉ giúp nội dung đào tạo sát với thực tiễn mà còn góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực sau tốt nghiệp”.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Vũ Đình Ngọ - Chủ tịch Hội đồng trường, Trường Đại học Điện lực. Ảnh: website nhà trường.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Vũ Đình Ngọ cho rằng, trong Hội đồng cấp quốc gia về đại học - doanh nghiệp, Nhà nước sẽ giữ vai trò trung tâm, định hướng và điều phối chung. Trường đại học và doanh nghiệp sẽ cùng phối hợp, triển khai hoạt động đào tạo gắn với thực tiễn. Đây là mối quan hệ mang tính hệ thống, đòi hỏi sự đồng hành bình đẳng, kết nối chặt chẽ của ba bên nhằm đảm bảo hiệu quả và phát triển lâu dài.

Vì vậy, Nhà nước và các cơ quan quản lý cần ban hành chủ trương, chính sách rõ ràng, sát với thực tiễn. Các quy định này phải tạo điều kiện thuận lợi cho việc ký kết và triển khai thỏa thuận hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp, tránh gây vướng mắc về thủ tục hành chính hoặc chồng chéo trongquy định.

Về phía trường đại học, cần chủ động hơn trong việc thiết lập quan hệ hợp tác với doanh nghiệp, lựa chọn đối tác phù hợp với mục tiêu đào tạo, định hướng nghiên cứu và thế mạnh của đơn vị. Hiện nay, một số cơ sở đào tạo vẫn thụ động trong tìm kiếm và xây dựng các mối liên kết mang tính chiến lược, lâu dài với doanh nghiệp.

Về phía doanh nghiệp đang chủ yếu tiếp nhận đề nghị từ phía nhà trường và tham gia ở mức độ hỗ trợ. Tuy nhiên, trong mô hình hội đồng cấp quốc gia, doanh nghiệp cần xác định rõ vai trò cũng như chủ động trong quan hệ hợp tác. Không chỉ dừng lại ở hỗ trợ, cần tích cực kết nối, cùng nhà trường xây dựng chương trình hợp tác cụ thể, thiết thực và phù hợp với yêu cầu thực tiễn.

Về phía hội đồng cấp quốc gia sẽ đóng vai trò đầu mối kết nối giữa trường đại học và doanh nghiệp, đảm nhiệm chức năng trung gian trong điều phối, định hướng hợp tác, đưa ra kế hoạch hành động, đồng thời tư vấn cho Chính phủ, Bộ Giáo dục và Đào tạo về hoạch định và triển khai chính sách. Mục tiêu là tạo ra một môi trường hợp tác thuận lợi, đảm bảo hài hòa lợi ích giữa các bên, phù hợp với yêu cầu phát triển của nền kinh tế trong giai đoạn hiện nay.

Trường Đại học Điện lực trong một buổi ký kết hợp tác với doanh nghiệp. Ảnh: website nhà trường.

Cùng bàn về vấn đề này, Giáo sư, Tiến sĩ Chử Đức Trình – Hiệu trưởng Trường Đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội nhìn nhận: “Đề xuất thành lập Hội đồng cấp quốc gia về đại học – doanh nghiệp là bước đi cần thiết nên được triển khai một cách bài bản, hiệu quả và có chiều sâu. Nguồn nhân lực do các cơ sở giáo dục đại học đào tạo là lực lượng lao động đầu vào của doanh nghiệp. Do vậy, chất lượng đào tạo của nhà trường ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả hoạt động và sự phát triển bền vững của khối doanh nghiệp.

Nếu hội đồng cấp quốc gia có thể đóng vai trò cầu nối, giúp doanh nghiệp cung cấp thông tin đầy đủ, kịp thời về nhu cầu lao động và phản hồi trực tiếp đến các cơ sở đào tạo, chương trình giảng dạy sẽ được điều chỉnh sát với thực tiễn, từ đó đáp ứng tốt hơn yêu cầu của thị trường lao động”.

Người đứng đầu hội đồng phải có năng lực kết nối và khả năng điều phối giữa các bên

Trong bối cảnh thị trường lao động liên tục biến động, khoảng cách giữa đào tạo và sử dụng nhân lực còn khá lớn, việc thành lập Hội đồng cấp quốc gia về đại học - doanh nghiệp có thể xem như một giải pháp căn cơ, mang tính chiến lược lâu dài.

Theo Giáo sư, Tiến sĩ Chử Đức Trình, thành lập Hội đồng cấp quốc gia về đại học - doanh nghiệp có thể giải quyết được một số vướng mắc hiện nay, cụ thể:

Thứ nhất, hiện nay chưa có hệ thống dự báo đầy đủ, tin cậy về nhu cầu nhân lực ngắn hạn, trung hạn và dài hạn từ phía doanh nghiệp. Trong đó, nhu cầu ngắn hạn phản ánh các yêu cầu tuyển dụng tức thời, có thể đáp ứng thông qua các khóa đào tạo hoặc bồi dưỡng ngắn hạn. Tuy nhiên, với các chương trình đào tạo đại học kéo dài từ 4–5 năm, việc dự báo chính xác nhu cầu trung và dài hạn thực sự quan trọng, giúp định hướng ngành học và nghề nghiệp cho học sinh ngay từ bậc phổ thông.

Thực tế cho thấy, công tác dự báo và cung cấp thông tin về thị trường lao động còn thiếu và yếu, khiến hoạt động tư vấn hướng nghiệp cho học sinh phổ thông chưa gắn kết chặt chẽ với quy hoạch nhân lực quốc gia. Nếu hội đồng có cơ chế đủ mạnh để giải quyết bài toán này thì đây sẽ là bước tiến nhằm cải thiện sự liên thông giữa đào tạo và sử dụng nguồn nhân lực.

Thứ hai, hội đồng cần có khả năng dự báo cả về số lượng và chất lượng nguồn nhân lực. Việc này nhằm xây dựng các bộ tiêu chuẩn chung về kỹ năng và năng lực, đồng thời gắn kết chặt chẽ với chuẩn đầu ra của các cơ sở đào tạo, bao gồm cả các cơ sở giáo dục đại học và cao đẳng.

Giáo sư, Tiến sĩ Chử Đức Trình – Hiệu trưởng Trường Đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội. Ảnh: website nhà trường.

Chỉ khi chất lượng đầu ra của người học đáp ứng được yêu cầu lâu dài của doanh nghiệp, mối liên kết giữa đào tạo và sử dụng lao động mới thực sự bền vững. Đây là một trong những vấn đề cốt lõi mà hội đồng cần tập trung giải quyết.

Trong thời gian tới, các doanh nghiệp cần công khai, minh bạch và nhất quán về chuẩn đầu vào của đơn vị tuyển dụng. Những tiêu chí này cần được thống nhất thành một hệ thống tiêu chuẩn chung áp dụng trên toàn quốc, thay vì mỗi doanh nghiệp tự xây dựng theo một cách riêng.

Thứ ba, tình trạng đội ngũ lao động có chuyên môn kỹ thuật thường xuyên nhảy việc khiến nhiều doanh nghiệp rơi vào thế bị động trong tổ chức sản xuất và duy trì chất lượng sản phẩm. Mặc dù, mỗi lần chuyển việc, mức lương của người lao động được nâng lên, nhưng không đồng nghĩa với kỹ năng hay chuyên môn được cải thiện tương xứng.

Điều này gây khó khăn cho doanh nghiệp trong duy trì, phát triển đội ngũ nhân lực chất lượng cao cũng như gánh thêm chi phí về tuyển dụng, đào tạo. Về lâu dài, tình trạng này sẽ tạo ra sự mất cân đối trên thị trường lao động, khi thu nhập không phản ánh đúng năng lực thực tế.

Vì vậy, Hội đồngcấp quốc gia về đại học – doanh nghiệp có thể xây dựng hệ thống thông tin minh bạch về nguồn nhân lực, tiêu chuẩn nghề nghiệp và nhu cầu tuyển dụng. Việc này vừa giúp người lao động định hình rõ lộ trình nghề nghiệp, giảm tình trạng nhảy việc thiếu định hướng, vừa góp phần nâng cao tính chuyên nghiệp và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Sinh viên Trường Đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội trong chuyến tham quan, trải nghiệm thực tế tại Công ty TOTO Việt Nam. Ảnh: website nhà trường.

Giáo sư, Tiến sĩ Chử Đức Trình cũng cho rằng, Hội đồng cấp quốc gia về đại học – doanh nghiệp chỉ có thể phát huy hiệu quả khi có sức ảnh hưởng sâu rộng đến toàn bộ hệ thống giáo dục và cộng đồng doanh nghiệp. Nếu phạm vi tác động giới hạn trong một nhóm nhỏ, các chính sách đưa ra sẽ khó tạo được sự chuyển biến mang tính hệ thống, thiếu tính lan tỏa và bền vững.

Vì vậy, người đứng đầu hội đồng cần phải là một đại diện có uy tín và năng lực kết nối, điều phối giữa các bên. Đặc biệt, phải có tầm ảnh hưởng với Nhà nước, các cơ sở giáo dục đại học và cộng đồng doanh nghiệp, nhất là các tập đoàn lớn.

Về thành viên tham gia hội đồng, đại diện các trường đại học phải phản ánh được tiếng nói chung của toàn hệ thống giáo dục, không chỉ bảo vệ lợi ích của từng cơ sở mà cần góp phần định hình chính sách phát triển nguồn nhân lực một cách đồng bộ và dài hạn.

Tương tự, các doanh nghiệp tham gia hội đồng cũng cần mang tính đại diện cho cộng đồng doanh nghiệp. Chỉ khi các bên cùng đặt lợi ích chung lên hàng đầu, hội đồng mới có thể đưa ra những chính sách phù hợp, cân bằng và có tính khả thi cao trong thực tiễn.

“Bên cạnh trình độ chuyên môn, những người tham gia hội đồng phải có tinh thần sẵn sàng sẻ chia vì mục tiêu phát triển bền vững. Muốn đóng góp cho hệ thống chung, phải gác lại lợi ích riêng, thậm chí chấp nhận thiệt thòi trước mắt để hướng tới giá trị lâu dài. Tham gia hội đồng không đơn thuần là góp mặt, mà phải cam kết về tầm nhìn, về thời gian và cả tâm huyết để cùng kiến tạo một hệ sinh thái đào tạo, tuyển dụng vận hành hiệu quả trong 10, 15 năm tới hoặc xa hơn”, thầy Trình nhấn mạnh.

Trong khi đó, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Vũ Đình Ngọ nêu quan điểm, Chủ tịch Hội đồng cấp quốc gia về đại học - doanh nghiệp có thể là đại diện cơ quan nhà nước hoặc doanh nghiệp, tùy theo cơ cấu tổ chức cụ thể. Đây là một mô hình tổ chức hoạt động theo cơ chế tập thể, trong đó mọi thành viên đều có tiếng nói bình đẳng. Người đứng đầu sẽ thực hiện nhiệm vụ điều phối, mà không được quyết định toàn bộ hoạt động của hội đồng. Vì vậy, điều quan trọng nằm ở cách thức vận hành và sự phối hợp hiệu quả giữa các bên.

Để hoạt động hiệu quả, hội đồng cần có sự tham gia của các đại diện tiêu biểu đến từ nhiều thành phần khác nhau, bao gồm doanh nghiệp thuộc nhiều lĩnh vực và quy mô; các trường đại học; cơ sở giáo dục nghề nghiệp; cơ quan quản lý nhà nước cùng đại diện các bộ, ngành và hiệp hội nghề nghiệp có liên quan.

Ngoài ra, doanh nghiệp tham gia không nên giới hạn ở các tập đoàn lớn, cần mở rộng với doanh nghiệp nhỏ, vừa và siêu nhỏ. Trong hệ sinh thái doanh nghiệp quốc gia, mỗi nhóm đều giữ vai trò nhất định, đặc biệt trong bối cảnh Đảng và Nhà nước đang thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân và khuyến khích tinh thần khởi nghiệp.

Khi có đầy đủ các thành phần tham gia, Hội đồng cấp quốc gia về đại học - doanh nghiệp mới đảm bảo tính toàn diện, phản ánh sát thực tiễn, từ đó đưa ra được những định hướng khả thi, phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế – xã hội trong giai đoạn mới và hài hòa lợi ích giữa các bên tham gia.

Khánh Hòa