Đến năm 2030, giảm ít nhất 20% trường học, bệnh viện và nhà hát công lập

Hệ thống trường học, bệnh viện, viện nghiên cứu, trung tâm văn hóa, thể thao và các đơn vị sự nghiệp công lập khác sẽ bước vào giai đoạn sắp xếp mới. Đây là nội dung quan trọng trong Kế hoạch số 130 do Ban Chỉ đạo triển khai Nghị quyết 18-NQ/TW ban hành, nhằm hiện thực hóa chủ trương tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu quả cung ứng dịch vụ công.

Theo kế hoạch, các địa phương phải rà soát toàn diện số lượng, chất lượng và cơ cấu tổ chức của các đơn vị sự nghiệp công lập. Danh mục các lĩnh vực cần duy trì được xác định rõ, đồng thời đưa ra nguyên tắc sắp xếp và kiện toàn nhằm tránh chồng chéo, lãng phí nguồn lực.

Ở cấp tỉnh, các đơn vị sự nghiệp công lập tập trung trong những lĩnh vực then chốt. Giáo dục và đào tạo tiếp tục chiếm tỷ trọng lớn, bao gồm hệ thống trường phổ thông công lập, trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên, trường cao đẳng và trung cấp công lập.

Trong lĩnh vực y tế, mỗi tỉnh sẽ có ít nhất một bệnh viện đạt cấp chuyên sâu, kèm theo bệnh viện lão khoa hoặc khoa lão khoa tại bệnh viện đa khoa để đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe người cao tuổi. Các trung tâm y tế và bệnh viện đa khoa cấp huyện được chuyển về trực thuộc Sở Y tế, tổ chức hoạt động theo mô hình liên xã, liên phường thay vì phân tán nhỏ lẻ.

Ảnh minh họa.

Ở cấp xã, kế hoạch quy định thành lập trạm y tế xã, phường trực thuộc UBND cấp xã, đồng thời tổ chức các điểm khám bệnh dựa trên cơ sở trạm y tế hiện có. Mục tiêu là bảo đảm nhu cầu phòng bệnh, chăm sóc sức khỏe ban đầu và khám chữa bệnh cơ bản cho người dân ngay tại địa bàn.

Trong lĩnh vực văn hóa - thể thao, các trung tâm văn hóa, bảo tàng, thư viện, đoàn nghệ thuật, nhà hát và cơ sở thể thao công lập được duy trì nhằm bảo đảm đời sống tinh thần cho người dân.

Ở lĩnh vực khoa học - công nghệ, nông nghiệp và môi trường, hệ thống viện, trung tâm nghiên cứu ứng dụng, trung tâm khuyến nông, trung tâm giống cây trồng, vật nuôi và đơn vị quan trắc môi trường tiếp tục giữ vai trò hỗ trợ sản xuất và bảo vệ tài nguyên.

Lĩnh vực Thông tin - truyền thông vẫn duy trì đài phát thanh, truyền hình, báo chí địa phương và trung tâm công nghệ thông tin, phục vụ nhu cầu thông tin chính thống và định hướng dư luận.

Ngoài các đơn vị cơ bản, kế hoạch cũng tính đến sự khác biệt giữa các vùng miền. Ở tỉnh ven biển, có thể duy trì các đơn vị chuyên ngành thủy sản. Ở miền núi, đơn vị phát triển lâm nghiệp, bảo tồn thiên nhiên được ưu tiên. Tại các đô thị lớn, hệ thống xúc tiến thương mại, đầu tư và dịch vụ công cộng đặc thù sẽ được củng cố.

Nguyên tắc chung là tránh trùng lặp chức năng, khắc phục tình trạng dàn trải. Những thiết chế quy mô nhỏ, hoạt động phân tán sẽ được sáp nhập hoặc tái cơ cấu để tập trung nguồn lực.

Điểm mới trong kế hoạch là phân loại đơn vị sự nghiệp công lập theo tính chất nhiệm vụ. Các trung tâm lưu trữ, trung tâm công nghệ thông tin, đơn vị phục vụ quản lý nhà nước tiếp tục được ngân sách bảo đảm chi thường xuyên.

Những đơn vị cung cấp dịch vụ sự nghiệp công thiết yếu như trường phổ thông, y tế dự phòng, khám chữa bệnh cơ bản được Nhà nước bảo đảm phần lớn kinh phí.

Các đơn vị có khả năng xã hội hóa cao như đoàn nghệ thuật, cơ sở thể thao thành tích cao, dịch vụ khoa học - công nghệ sẽ chuyển dần sang cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm. Nhà nước chỉ đặt hàng hoặc hỗ trợ đối với nhiệm vụ đặc thù.

Phân loại này giúp làm rõ vai trò của Nhà nước trong từng lĩnh vực, đồng thời tạo cơ sở pháp lý để các đơn vị sự nghiệp chủ động hơn, tránh ỷ lại vào ngân sách.

Theo lộ trình, đến năm 2030, cả nước sẽ giảm ít nhất 20% số lượng đơn vị sự nghiệp công lập. Tuy nhiên, việc sắp xếp không mang tính cơ học, mà dựa trên nhu cầu thực tế và chất lượng dịch vụ công.

Các địa phương được yêu cầu giữ lại những đơn vị thực sự cần thiết, đồng thời khuyến khích mạnh mẽ xã hội hóa ở các lĩnh vực có tiềm năng. Việc sáp nhập, giải thể hoặc tái cơ cấu phải đi đôi với bảo đảm quyền lợi của người dân trong tiếp cận dịch vụ công cơ bản.

Mục tiêu của việc sắp xếp là tạo ra mạng lưới dịch vụ công được tổ chức hợp lý, phù hợp với đặc thù từng vùng miền, song vẫn bảo đảm tính thống nhất trong toàn quốc.

Hệ thống trường học, bệnh viện, nhà hát, viện nghiên cứu… sau khi được cơ cấu lại sẽ vừa phục vụ tốt hơn cho người dân, vừa góp phần nâng cao chất lượng quản lý nhà nước.

Linh Nguyễn