Dẻo thơm nếp tan Mường Lạn

Nông dân xã Mường Lạn thu hoạch lúa nếp tan.

Nếp tan Mường Lạn được trồng tại 5 bản vùng thấp, gồm: Mường Lạn, Cống, Khá, Phiêng Pen và Nà Khi. Các loại giống nếp tan phổ biến là tan hin, tan nhe, tan lo, tan nương. Nói về giống lúa này, ông Dương Thanh Phúc, Trưởng phòng Kinh tế xã Mường Lạn, chia sẻ: Giống lúa nếp tan địa phương có hạt gạo hạt to, mẩy, dài, được gieo trồng trên diện tích hơn 90 ha, chiếm khoảng 32% diện tích trồng lúa của xã, sản lượng hơn 360 tấn/năm. Giống lúa này gieo cấy từ trung tuần tháng 6, từ khi gieo trồng đến thu hoạch khoảng 4-5 tháng, là giống lúa chịu sâu bệnh. Đặc biệt, từ khi trổ bông đến khi thu hoạch, cánh đồng luôn tỏa hương thơm ngát đặc trưng.

Thời điểm này, nông dân ở Mường Lạn tập trung thu hoạch lúa nếp tan với năng suất đạt khoảng 4-4,5 tấn/ha, tỷ lệ gạo đạt được khi xay xát cao hơn các loại thóc khác, giá bán trung bình 25 nghìn đồng/kg gạo, cao hơn so với các loại lúa nếp khác. Để những vụ mùa bội thu, ngay từ đầu vụ, xã Mường Lạn đã chủ động xây dựng kế hoạch sản xuất, hướng dẫn bà con gieo cấy đúng thời vụ, lựa chọn giống tốt sản xuất. Cùng với đó, xã ưu tiên các nguồn vốn để xây dựng, tu sửa các công trình thủy lợi, đảm bảo nguồn nước tưới cho diện tích lúa nước.

Nông dân xã Mường Lạn thu hoạch lúa vụ mùa.

Chúng tôi đến cánh đồng ở lúa nếp tan chín vàng ở bản Mường Lạn, những bông lúa hạt căng mẩy, vàng óng được buộc thành từng bó chờ máy tuốt. Ông Lò Văn Ban, bản Mường Lạn, cho biết: Gia đình tôi có hơn 1,5 ha ruộng nước, trong đó có 1 ha trồng nếp tan nhe, giống lúa lưu lại từ nhiều đời nay với chất lượng gạo thơm ngon. Sản lượng năm nay đạt hơn 3,5 tấn thóc, ngoài để tiêu dùng trong gia đình, còn hơn 2 tấn thóc bán đi để lấy tiền chi phí cho các con đi học.

Trong đời sống của dân tộc Thái ở Mường Lạn, gạo nếp tan là thực phẩm không thể thiếu trong bữa cơm hằng ngày, được chế biến thành nhiều món ăn, trong đó phổ biến là món xôi. Trong đó, nếp tan luôn là loại nếp ngon nhất trong các loại lúa trồng ở xã Mường Lạn, xôi đồ từ gạo nếp tan bằng chõ gỗ trên bếp củi, để từ sáng đến tối vẫn giữ nguyên độ dẻo, vị ngọt, mùi thơm đặc trưng, bề mặt hạt xôi có lớp dầu làm nên vị béo ngậy hấp dẫn. Vì chất lượng thơm ngon và được giá như vậy nên dù năng suất thấp hơn những loại lúa khác nhưng các gia đình vẫn dành thửa ruộng riêng để trồng nếp tan làm giống cho các vụ sau. Và coi đây là đặc sản quý để đãi khách hoặc làm quà biếu hay gói bánh chưng các dịp lễ, Tết.

Nông dân xã Mường Lạn sử dụng máy tuốt lúa liên hoàn trong sản xuất.

Duy trì và bảo tồn giống lúa nếp tan địa phương ở xã Mường Lạn là định hướng trọng tâm trong phát triển nông nghiệp ở địa phương. Thời gian tới, xã tăng cường phối hợp với ngành chuyên môn để thực hiện hiệu quả việc phục tráng, chọn lọc giống lúa nếp tan, hướng tới đẩy mạnh quy hoạch vùng trồng, xây dựng thương hiệu nếp tan Mường Lạn, góp phần nâng cao thu nhập cho nhân dân.

Mạnh Hùng