Dệt may Việt Nam mất dần lợi thế cạnh tranh?

VDSC dẫn khảo sát của Hiệp hội thời trang Mỹ (USFIA) về so sánh lợi thế cạnh tranh giữa các nước cho thấy, hiện tại Việt Nam có tổng điểm số cao hơn Trung Quốc và Bangladesh. Tuy nhiên, so sánh với năm 2020, chỉ có Việt Nam và Trung Quốc giảm điểm trong khi các quốc gia khác đang dần tăng điểm. Theo VDSC, điều này báo hiệu Việt Nam đang mất dần lợi thế cạnh tranh.

Cụ thể, tổng điểm lợi thế cạnh tranh của Việt Nam giảm từ 3,23 vào năm 2022 xuống còn 3,15 vào năm 2023.

Theo phân tích, so với Trung Quốc, Việt Nam được đánh giá cao hơn nhờ ít rủi ro về xã hội. Khảo sát cũng cho thấy có xu hướng di chuyển các nhà cung cấp khỏi Trung Quốc. Vì vậy, trong dài hạn, ngành dệt may Việt Nam được kỳ vọng sẽ chiếm dần thị phần của Trung Quốc.

Bảng đánh giá lợi thế cạnh tranh của các nhà cung cấp dệt may tại thị trường Mỹ.

Với Bangladesh, Việt Nam có lợi thế về hệ thống cảng lớn, vị trí địa lý và khả năng sản xuất đa dạng từ áo vest, áo khoác mùa đông, đồ bơi. Bangladesh chủ yếu sản xuất đại trà sản phẩm áo thun mẫu mã cơ bản, tuy nhiên quốc gia này cũng ngày càng sản xuất đa dạng hơn, nên điểm số ngày càng cải thiện. Giá trị xuất khẩu của Bangladesh sang Mỹ cũng đang tăng dần.

So với Ấn Độ, Indonesia và Sri Lanka thì Việt Nam đang có tốc độ giao hàng nhanh hơn cùng với khả năng sản xuất linh hoạt. Tuy nhiên, trong dài hạn, nếu các nước này bắt kịp khả năng sản xuất đa dạng thì Việt Nam sẽ gặp nhiều khó khăn.

Việt Nam đang có mức điểm thấp hơn Mexico do vị trí địa lý ở xa. Tuy nhiên, mức độ ảnh hưởng của Mexico trong ngắn hạn thấp do Việt Nam có lợi thế về nhân công giá rẻ và tay nghề sản xuất cao.

Khối Cộng hòa Dominica – Trung Mỹ (CAFTA-DR) cũng đang có điểm số cao hơn Việt Nam nhờ lợi thế về vị trí địa lý cũng như việc miễn thuế nhập khẩu. Trong ngắn hạn, khả năng cạnh tranh của khối này được đánh giá thấp do quy mô dệt may nhỏ, chi phí công nhân cao cũng như phải nhập khẩu sợi, vải đầu vào từ châu Á.

“Nhìn chung, Việt Nam đang đứng đầu về khả năng sản xuất sản phẩm đa dạng và nhanh chóng nhờ đầu tư máy móc và tay nghề cao. Tuy nhiên, về dài hạn, các nước khác có khả năng bắt kịp và lợi thế trên sẽ giảm dần”, VDSC nhận định các doanh nghiệp Việt Nam có thể đẩy mạnh đầu tư công nghệ, tối ưu quy trình sản xuất và cung ứng cũng như tham gia sâu vào chuỗi giá trị OBM (tự xây thương hiệu riêng)hoặc ODM (tự thiết kế) để tạo lợi thế cạnh tranh so với các nước khác.

Không chỉ ở Mỹ, tại chính "sân nhà”, ngành dệt may Việt Nam cũng đang đối mặt với không ít khó khăn.

Đối với các doanh nghiệp dệt may, phát triển theo chiều sâu của chuỗi giá trị theo hướng tham gia mảng ODM và OBM sẽ mang lại biên lợi nhuận cao. Tuy nhiên, VDSC nhận định mức độ cạnh tranh giữa các thương hiệu đang ở mức cao vì thị phần của các hãng thời trang đều chiếm dưới 3%, cùng với sự tham gia của các thương hiệu nước ngoài như Uniqlo và H&M.

H&M và Uniqlo có ít cửa hàng nhất nhưng lại chiếm thị phần doanh thu cao nhất.

Năm 2023, Việt Nam có tổng cộng 10.855 cửa hàng thời trang, giảm 832 cửa hàng so với năm 2019. Trong đó, Việt Tiến, Blue Exchange và Pierre Cardin có số lượng cửa hàng nhiều nhất.

Uniqlo và H&M chỉ có 12 cửa hàng mỗi hãng vào năm 2022 nhưng lại chiếm thị phần cao nhất. Thị phần của H&M cũng tăng trưởng theo năm, trong khi thị phần của các hãng nội địa khó tăng trưởng.

Theo chuyên gia, việc các nhãn hiệu thời trang quốc tế ngày càng tăng trưởng thị phần đến từ hành vi người tiêu dùng thích mua sản phẩm thương hiệu nước ngoài và mua theo quảng cáo hoặc khuyến nghị của bạn bè. Bên cạnh đó, người tiêu dùng đang chuyển dần sang mua hàng online tạo nên sự khó khăn trong việc kinh doanh thời trang.

Doanh nghiệp Việt nếu biết xây dựng hình ảnh thương hiệu và đẩy mạnh bán hàng online với mẫu mã phù hợp sẽ giúp doanh nghiệp tiến xa hơn trong chuỗi giá trị.

Đỗ Kiều