Di tích lịch sử quốc gia bị xâm hại: Hải Phòng xử lý thế nào?
TP Hải Phòng đang tích cực khắc phục những sai phạm trong thi công, tu tạo di tích kiến trúc quốc gia chùa Trà Phương.
Đúng quy trình, sai thực tế
Như Báo Giao thông phản ánh, di tích kiến trúc cấp quốc gia chùa Trà Phương, huyện Kiến Thụy, Hải Phòng đã bị xâm hại nghiêm trọng khi đang trong quá trình tu bổ, tôn tạo.
Trước đó, theo đề án được Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch phê duyệt, chùa Trà Phương sẽ được tu bổ theo hướng mở rộng nhà Tam Bảo từ 5 gian lên thành 7 gian; giữ nguyên các bộ vì cũ và kiến trúc hậu cung; thay thế phần gỗ rui, mái bị hỏng; bổ sung 2 cột gỗ lim mới cho việc phục dựng 2 gian Tiền đường; nhà Tổ giữ nguyên 7 gian, phục dựng lại bộ cột, xà, hoành, rui bằng gỗ lim theo nguyên trạng...
Nhà Tam Bảo tại chùa Trà Phương không được tôn tạo theo đúng đề án Bộ Văn hóa, thể thao và du lịch chấp thuận mà thay vào đó là một công trình mới hoàn toàn.
Tuy nhiên, trong quá trình thi công, chủ đầu tư không tuân thủ theo báo cáo kinh tế - kỹ thuật đã được UBND TP Hải Phòng phê duyệt mà cho hạ giải nhà Tổ; thay đổi thiết kế được duyệt từ 7 gian thành 13 gian xây mới.
Đối với hạng mục nhà Tam Bảo, chủ đầu tư xây dựng mới 9 gian trong khi báo cáo kinh tế - kỹ thuật chỉ cho phép mở rộng từ 5 gian lên 7 gian. Nhà Tam Bảo không được tu bổ, tôn tạo và mở rộng, mà thay vào đó là một công trình được xây mới hoàn toàn, quy mô lớn hơn, ở tại vị trí khác.
Để có không gian xây dựng công trình mới nên nhà chùa và đơn vị thi công đã phá dỡ một phần di tích kiến trúc cấp quốc gia là nhà Tam Bảo ở chùa Trà Phương.
Ông Trịnh Văn Tú, Phó gIám đốc Sở Văn hóa - Thể thao Hải Phòng cho biết: Các thủ tục xin cấp phép, tu bổ chùa Trà Phương đã làm đúng quy trình, từ cấp xã đến huyện. TP Hải Phòng đã trình và xin ý kiến đầy đủ của Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch. Việc phân cấp quản lý cũng đã thực hiện đúng nguyên tắc, không có sai sót.
"Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện việc tu bổ, đơn vị thi công và nhà chùa đã cố tình làm sai dẫn đến sự việc đáng tiếc trên. Nếu cán bộ của Sở Văn hóa - Thể thao thành phố không kiểm tra, giám sát sớm, rất có thể sự việc sẽ còn phức tạp hơn", ông Tú nói.
Theo ông Tú, trong quá trình thực thi, đơn vị thi công đã phá hủy tường hồi của nhà Tam Bảo và di chuyển vị trí thờ của hai bảo vật quốc gia vào ngày 21/3/2023. Ngay khi phát hiện sai phạm này, Sở Văn hóa - Thể thao thành phố đã yêu cầu chính quyền địa phương tạm dừng thi công để làm rõ trách nhiệm liên quan.
"Đơn vị thi công, kể cả nhà chùa đã không hiểu hết giá trị của di tích lịch sử nên thường bỏ qua thủ tục, quy định, ý thức bảo tồn; sẵn sàng xâm hại di tích, phá hủy một phần kiến trúc nghệ thuật của nhà Tam Bảo, chùa Trà Phương", ông Tú nhìn nhận.
Khẩn trương khắc phục và lập phương án bảo tồn
Để khắc phục hậu quả, bảo tồn di tích kiến trúc cấp quốc gia chùa Trà Phương, Sở Văn hóa - Thể thao TP Hải Phòng đã nhiều lần làm việc với chính quyền địa phương để làm rõ trách nhiệm từng tập thể, cá nhân trong việc xâm hại di tích trên.
Theo Phó giám đốc Sở Văn hóa - Thể thao Hải Phòng Trịnh Văn Tú, đây là lần đầu tiên tại Hải Phòng, một di tích kiến trúc cấp quốc gia bị xâm hại nghiêm trọng đến như vậy.
"Rất may, trong quá trình kiểm tra, cán bộ Sở Văn hóa - Thể thao đã kịp thời phát hiện, ngăn chặn tình trạng trên, nếu chậm trễ rất có thể công trình trên đã bị phá hủy hoàn toàn", ông Tú nói.
Theo ông Tú, hiện nay, việc xâm hại di tích như trên chưa có điều luật nào quy định rõ ràng khiến cơ quan chức năng rất khó để xử lý, ngăn chặn.
Cùng với việc đình chỉ việc thi công, tu tạo lại khu di tích trên, liên tiếp các đoàn kiểm tra và chính quyền địa phương cũng đã vào cuộc, khảo sát, đánh giá nguyên trạng và đi tới thống nhất xin điều chỉnh lại đề án tu bổ để phù hợp với hiện trạng thi công chùa hiện nay.
Theo đó, việc điều chỉnh này cũng được huyện lấy kiến rộng rãi trong cộng đồng dân cư, tạo sự đồng thuận trong việc xây dựng tu bổ, tôn tạo.
Qua đó, cùng nhất trí phương án di chuyển nhà thờ Tam Bảo sang dãy 9 gian đang xây; điều chỉnh Tiền đường 7 gian thành 9 gian; sử dụng lại các cấu kiện cũ để phục vụ công tác tu bổ, tôn tạo. Còn nhà Tam Bảo cũ nơi được ghi nhận kiến trúc nghệ thuật độc đáo của chùa Trà Phương sẽ được sử dụng làm nhà thờ Mẫu.
Việc xây dựng mới hoàn toàn hạng mục nhà Tam Bảo và nhà thờ tổ đã xâm hại nghiêm trọng tới di tích kiến trúc cấp quốc gia
Sở Văn hóa - Thể thao TP Hải Phòng đã chủ trì họp với UBND huyện Kiến Thụy bàn hướng khắc phục hiện trạng. Trong đó, xin điều chỉnh khu thờ Tam Bảo 9 gian thành 7 gian 2 trái phù hợp với thiết kế mà đã duyệt; xin chấp thuận cho khu nhà Tổ được đặt tại vị trí giữa như hiện nay.
Hiện hồ sơ xin điều chỉnh đề án tu bổ ngôi chùa này đang trong giai đoạn hoàn thiện, trình UBND thành phố và sau đó xin ý kiến từ Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch.
