'Địa phương nào quyết liệt quan tâm, sẽ hoàn thành mục tiêu nhà ở xã hội'

Nhà ở xã hội là nhu cầu cấp thiết của người dân có thu nhập thấp. (Ảnh: Khánh Hùng/Vietnam+)

Để hiện thực hóa mục tiêu phát triển nhà ở xã hội ít nhất đạt 1 triệu căn tới năm 2030 đòi hỏi sự nỗ lực lớn từ các địa phương. Tuy nhiên, một số địa phương chưa quan tâm, chưa đưa chỉ tiêu phát triển nhà ở xã hội vào kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội hàng năm và 5 năm của địa phương.

Phóng viên đã có buổi trao đổi với ông Hà Quang Hưng, Phó Cục trưởng Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản (Bộ Xây dựng) xung quanh vấn đề này.

Nhiều địa phương không hoàn thành chỉ tiêu giao

- Xin ông cho biết đến nay tiến độ triển khai phát triển nhà ở xã hội trên cả nước?

Ông Hà Quang Hưng: Trong 9 của năm nay, cả nước đã khởi công mới 73 dự án với quy mô 57.815 căn, đưa tổng số căn hộ đang được đầu tư xây dựng trên cả nước là 132.616 căn.

Các địa phương cũng đã hoàn thành 50.687/100.275 căn (đạt 50,5%), dự kiến đến hết năm 2025 sẽ hoàn thành thêm 38.600 căn (tổng là 89.007/100.275 căn, đạt 89%.

Lũy kế thực hiện Đề án đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn nhà ở xã hội trong giai đoạn 2021-2030, đến nay, cả nước có 696 dự án nhà ở xã hội đang được triển khai với quy mô 637.048 căn, đạt 60% so với mục tiêu đề ra, trong đó 165 dự án hoàn thành, quy mô 116.342 căn; 151 dự án đã khởi công xây dựng, đang triển khai với quy mô 132.616 căn; 380 dự án được chấp thuận chủ trương đầu tư, quy mô 388.090 căn.

Ngoài 16/34 địa phương đến thời điểm này có khả năng chắc chắn hoàn thành được mục tiêu Thủ tướng Chính phủ giao, còn có 8 địa phương khác chỉ còn thiếu 200-300 căn là hoàn thành chỉ tiêu được giao. Trong thời gian qua, Bộ Xây dựng rất cố gắng phối hợp với các địa phương tìm mọi biện pháp để đẩy nhanh tiến độ, phấn đấu hoàn thành chỉ tiêu được giao.

- Nguyên nhân vì sao nhiều địa phương lại không hoàn thành chỉ tiêu nhà ở xã hội được giao, thưa ông?

Ông Hà Quang Hưng: Hầu hết các địa phương chưa quan tâm, chưa đưa chỉ tiêu phát triển nhà ở xã hội vào kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội hàng năm và 5 năm của địa phương; chưa bố trí ngân sách địa phương để thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, đầu tư hạ tầng kỹ thuật để có quỹ đất sạch, giao chủ đầu tư thực hiện dự án.

Mặc dù các địa phương đã dành quỹ đất lớn, đủ về số lượng để phát triển nhà ở xã hội, tuy nhiên “chất lượng” của quỹ đất này vẫn còn chưa đảm bảo, nhiều ô đất nhà ở xã hội được quy hoạch, bố trí không phù hợp, ở những nơi xa trung tâm, thiếu kết nối về hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội do vậy chưa thể đưa vào sử dụng ngay; công tác giải phóng mặt bằng chậm dẫn đến chưa bàn giao được mặt bằng cho chủ đầu tư, ảnh hưởng tiến độ dự án.

Sau khi Luật nhà ở năm 2023 có hiệu lực thi hành, một số chủ đầu tư đề xuất được chuyển đổi hình thức dành quỹ đất nhà ở xã hội trong các dự án nhà ở thương mại sang hình thức nộp bằng tiền, dẫn đến giảm quỹ đất phát triển nhà ở xã hội.

Một số dự án nhà ở xã hội đã khởi công nhưng chưa triển khai thi công hoặc triển khai thi công chậm tiến độ. Tỷ lệ giải ngân vốn tín dụng của Chương trình 120.000 tỷ còn thấp.

Nhiều địa phương vẫn khó có thể hoàn thành chỉ tiêu được giao về phát triển nhà ở xã hội. (Ảnh: Việt Hùng/Vietnam+)

Trong thời gian qua, thực hiện chủ trương tinh gọn bộ máy, sáp nhập tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, chính quyền địa phương 2 cấp, nhiều địa phương có sự thay đổi lãnh đạo, cán bộ phụ trách việc phát triển nhà ở xã hội ở cả cấp tỉnh, cấp sở, dẫn đến việc chỉ đạo, điều hành có lúc, có nơi thiếu thông suốt, liền mạch.

Ngoài ra, số lượng dự án hoàn thành chưa đạt mục tiêu do một số chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội được lựa chọn không đủ năng lực tài chính, kinh nghiệm… dẫn đến dự án triển khai chậm. Một số dự án đang trong quá trình đầu tư xây dựng, tuy nhiên, khi thực hiện việc sáp nhập tỉnh thành mà không thuộc khu vực tỉnh lỵ, chủ đầu tư điều chỉnh tiến độ chậm lại để xác định nhu cầu của người dân khu vực đó.

Nhà ở xã hội gắn vào chỉ tiêu của Đại hội Đảng bộ cấp tỉnh

- Gói tín dụng 120.000 tỷ đồng cho vay phát triển nhà ở xã hội đang được triển khai nhưng có ý kiến cho rằng chủ đầu tư rất khó tiếp cận. Ông có thể nói rõ hơn về thực trạng này?

Ông Hà Quang Hưng: Hiện nay có 2 nguồn vốn chính gồm: Ngân hàng Chính sách xã hội cho người mua, thuê mua vay với lãi suất 5,4%; các ngân hàng thương mại cho cả chủ đầu tư và khách hàng cá nhân vay để mua, thuê mua.

Về điều kiện cũng rất đơn giản đó là khách hàng cá nhân thì chỉ cần có hợp đồng mua nhà ở xã hội; chủ đầu tư chỉ cần có dự án và được xác định là chủ đầu tư của dự án nhà ở xã hội. Người mua và chủ đầu tư cũng cần phải đáp ứng các yêu cầu về tín dụng theo pháp luật về ngân hàng.

Ngân hàng Nhà nước cũng đã chỉ đạo các ngân hàng thương mại thực hiện tiết giảm chi phí, áp dụng công nghệ số trong quản lý… để tìm mọi cách giảm lãi suất cho các khoản vay thực hiện gói 120.000 tỷ, để chủ đầu tư được tiếp cận với nguồn vốn rẻ.

Ông Hà Quang Hưng, Phó Cục trưởng Cục quản lý nhà và thị trường Bất động sản (Bộ Xây dựng).

Với quan điểm cá nhân, các chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội nếu triển khai tốt sẽ không bị phụ thuộc quá nhiều vào việc đi vay bởi dự án nhà ở xã hội được miễn tiền sử dụng đất, như vậy chủ đầu tư đã không phải bỏ ra một khoản tiền lớn để làm nghĩa vụ về đất đai.

Hơn nữa, quy định hiện nay yêu cầu chủ đầu tư phải có vốn chủ sở hữu từ 15-20% tổng vốn đầu tư của dự án, trong khi chỉ cần thi công xong phần móng (khoảng 30% tổng vốn đầu tư) là chủ đầu tư được bán nhà ở hình thành trong tương lai, có dòng tiền từ người mua, lúc này người mua sẽ là người đi vay để trả tiền cho chủ đầu tư.

- Theo ông, Bộ Xây dựng sẽ có giải pháp đột phá nào để phát triển nhà ở xã hội trong giai đoạn tới đây?

Ông Hà Quang Hưng: Hiện nay, chúng ta đang thực hiện đồng bộ rất nhiều giải pháp, tuy nhiên tôi cho rằng, cái quan trọng nhất, quyết định sự thành công của Đề án đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu nhà ở xã hội chính là vào cuộc của cả hệ thống chính trị, sự quan tâm của lãnh đạo chính quyền địa phương. Nơi nào có sự quan tâm của lãnh đạo, người đứng đầu thì chắc chắn nơi đó sẽ thực hiện thành công các mục tiêu phát triển nhà ở xã hội.

Chính vì vậy, Chỉ thị số 34-CT/TW ngày 24/5/2024 của Ban Chấp hành Trung ương ban hành về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phát triển nhà ở xã hội trong tình hình mới” đã yêu cầu phải đưa chỉ tiêu phát triển nhà ở xã hội thành chỉ tiêu của Đại hội Đảng bộ cấp tỉnh.

Với sự quan tâm của cả hệ thống chính trị như vậy, chúng ta sẽ hoàn thành mục tiêu phát triển ít nhất 1 triệu nhà ở xã hội tới năm 2030.

- Xin cảm ơn ông về buổi trò chuyện./.

(Vietnam+)