Dịch bệnh đậu mùa khỉ khó được dập tắt trong tương lai gần

Trong báo cáo, US CDC cho rằng sự lây lan bệnh đậu mùa khỉ ở Mỹ đang có xu hướng chậm lại. Tính đến ngày 23/9, nước này có 24.846 trường hợp mắc bệnh được báo cáo ở tất cả 50 tiểu bang, đặc khu Columbia và Puerto Rico. 94% trong số đó là ở nam giới. Tổng số trường hợp được báo cáo trên toàn cầu là 68.428.

Tuy nhiên, nhiều khả năng diễn biến của dịch bệnh đậu mùa khỉ trong tương lai sẽ phức tạp hơn. Do đó, báo cáo của US CDC dự đoán sự lây truyền bệnh đậu mùa khỉ ở Mỹ khó có thể được dập tắt trong tương lai gần.

Mặc dù đậu mùa khỉ thường không gây tử vong (một số ít trường hợp tử vong được báo cáo liên quan đến những người có hệ thống miễn dịch bị tổn thương nghiêm trọng), đây vẫn là bệnh lý không hề dễ chịu.

Quá trình lây nhiễm bệnh đậu mùa diễn ra khi tiếp xúc gần gũi. Ảnh minh họa: Touro.

Bệnh đặc trưng với tình trạng sưng các tuyến bạch huyết, sốt, đau nhức cơ và phát ban dạng mụn nước. Cảm giác đau đớn thường xuất hiện trên mặt hoặc tại vị trí nhiễm trùng. Trong khi đó, tình trạng phát ban thường khô lại sau một hoặc 2 tuần.

Dữ liệu của US CDC cho thấy ở Mỹ, tình trạng nhiễm virus đậu mùa khỉ hiện có xu hướng xảy ra phần lớn ở những người đàn ông có quan hệ tình dục đồng giới.

Quá trình lây nhiễm bệnh đậu mùa diễn ra khi tiếp xúc gần gũi. Mặt khác, bệnh có thể lây lan qua hơi thở của người bệnh khi tiếp xúc thân thể như hôn, quan hệ tình dục hoặc ôm.

Virus cũng có thể lây truyền qua nước bọt, khi tiếp xúc trực tiếp với chất lỏng từ vết loét và phát ban truyền nhiễm của người bệnh.

Tin tốt là thế giới đã có vaccine hiệu quả chống lại bệnh đậu mùa khỉ dựa trên vaccine cho bệnh đậu mùa (tương tự về mặt di truyền). Từ đây, US CDC khuyến khích những người có thể nguy cơ nên tiêm phòng. Tuy nhiên, cơ quan này hiện không khuyến nghị tiêm chủng cho toàn bộ dân số.

Ai có nguy cơ mắc bệnh đậu mùa khỉ?

Trên thực tế, sự chững lại về số lượng trường hợp mắc bệnh đậu mùa khỉ thời gian gần đây tương tự Mỹ không được báo cáo ở các quốc gia khác.

Dựa trên thông tin về những người đã mắc bệnh và có dữ liệu giới tính của US CDC, 17.189 trường hợp là nam giới, 408 người là phụ nữ, 36 ca là người chuyển giới nam, 117 trường hợp chuyển giới nữ, 155 người thuộc nhóm giới tính khác và một trường hợp nhiều nhận dạng giới tính.

Ngoài ra, có 28 trường hợp là trẻ em dưới 12 tuổi bị nhiễm virus đậu mùa khỉ. Liên quan nhóm này, US CDC cho biết một số trường hợp thuộc lứa tuổi trên vẫn đang được xác minh thêm.

Ai nên tiêm chủng vaccine đậu mùa khỉ?

Tiến sĩ Patrick EH Jackson, chuyên gia về bệnh truyền nhiễm tại Đại học Virginia (Mỹ), đồng ý với US CDC: “Những người chưa có giới tính xác định hoặc có các yếu tố rủi ro nghề nghiệp chưa chắc đã hưởng lợi từ việc tiêm chủng. Tuy nhiên, mọi người nên cân nhắc việc tiêm vaccine dựa trên các yếu tố nguy cơ cụ thể”.

Theo vị chuyên gia, một số nhóm người nên tiêm vaccine đậu mùa khỉ có thể kể đến như trường hợp có bạn tình là nam giới có quan hệ tình dục đồng giới, những người hành nghề mại dâm hay một số nhân viên phòng thí nghiệm.

Trong khi đó, tiến sĩ William Schaffner, trường Y, Đại học Vanderbilt, Nashville, cho biết đến nay, nhu cầu về vaccine không còn cao như hy vọng thời gian đầu.

Nhu cầu tiêm chủng vaccine đậu mùa khỉ đang giảm xuống. Ảnh minh họa: NBC News.

Vị chuyên gia chia sẻ: “Phải mất một thời gian để chúng ta sở hữu loại vaccine này. Tuy nhiên, nó vẫn có sẵn và người dân chưa có nhu cầu quá lớn. Vì vậy, các sở y tế không bị xáo trộn. Các đơn vị tiêm chủng đã cố gắng tiếp cận nhiều hơn với những người bị ảnh hưởng bởi bệnh lý này, qua đó cố gắng vận động họ đến tiêm vaccine”.

Nhận định về ý nghĩa đằng sau nhu cầu vaccine thấp, tiến sĩ Schaffner cho rằng đây không thực sự là một căn bệnh nguy hiểm, gây tử vong, thậm chí nhiều trường hợp diễn biến rất nhẹ. Vì vậy, người dân có thể không cảm thấy quá lo ngại.

Bệnh đậu mùa khỉ và sức khỏe tình dục

Tiến sĩ Schaffner cảnh báo: “Cần nhớ rằng có rất nhiều bệnh nhân đậu mùa khỉ vẫn chưa được phát hiện. Việc đến một cơ sở y tế công cộng để yêu cầu tiêm vaccine đậu mùa khỉ có thể khiến nhiều người không thoải mái”.

Trong khi đó, tiến sĩ Jackson cũng cho biết vẫn còn rất nhiều việc phải làm để bình thường hóa sự chủ động liên quan sức khỏe tình dục và trao quyền tự bảo vệ bản thân cho người dân.

Ông cũng cho rằng các lãnh đạo Mỹ hiện không muốn huy động thêm nguồn lực để chống lại một căn bệnh truyền nhiễm mới sau 2 năm phòng chống đại dịch Covid-19.

Mặt khác, tiến sĩ Jackson nhận định: “Thực tế là phần lớn trường hợp mắc bệnh đậu mùa khỉ đã xảy ra ở những người đàn ông quan hệ tình dục đồng giới. Thực tế này tạo điều kiện cho một số chính trị gia - những người đang tấn công cộng đồng LGBTQ+ ngay cả trước khi dịch bùng phát này - bỏ qua vấn đề”.

Vị chuyên gia cho rằng đây là chủ đề đã lặp đi lặp lại trong lĩnh vực bệnh truyền nhiễm khi ảnh hưởng của hầu hết bệnh truyền nhiễm đều rơi vào các cộng đồng yếu thế.

Tại sao bệnh đậu mùa khỉ sẽ không bị dập tắt?

US CDC dự báo: “Đánh giá hiện tại của chúng tôi về kịch bản trung hạn, có khả năng xảy ra nhất, là dịch đậu mùa khỉ sẽ vẫn tập trung ở nam giới quan hệ tình dục đồng giới. Các ca bệnh sẽ chậm lại trong những tuần tới và giảm đáng kể trong vài tháng tới”.

Tuy nhiên, về dài hạn, cơ quan này tỏ ra kém lạc quan hơn. Lý do được đưa ra là vẫn tồn tại nhiều biến số trong tương lai.

Đồng quan điểm với US CDC, tiến sĩ Schaffner nói: "Tôi không nghĩ đây là một bệnh nhiễm trùng chúng ta có thể loại bỏ hoàn toàn. Đậu mùa khỉ là một bệnh nhiễm trùng. Chúng cùng với các bệnh nhiễm trùng khác lây truyền phần lớn qua sự tiếp xúc gần gũi trong cộng đồng”.

Tuy nhiên, vị chuyên gia lưu ý việc bệnh tiếp tục tồn tại trong dân số càng lâu, nhiều khả năng virus sẽ lây lan ra ngoài các cộng đồng đang bị ảnh hưởng.

Tiến sĩ Schaffner cảnh báo: “Lúc đó, các chiến lược chẩn đoán, điều trị và phòng bệnh hiện tại có thể phải thay đổi”.

Hiện nay, ngành y tế tiếp tục tập trung vào cộng đồng LGBTQ+ bởi đây là nơi ghi nhận phần lớn trường hợp mắc bệnh.

Tiến sĩ Jackson nói thêm: “Đậu mùa khỉ không phải là một căn bệnh mới. Tuy nhiên, khi nó xuất hiện ở châu Phi, rất ít người quan tâm đến việc phát triển vaccine và phương pháp điều trị”.

Vị chuyên gia cảnh báo thế giới đang ngày càng “nhỏ lại” và trong tương lai, chúng ta sẽ phải chứng kiến thêm sự xuất hiện của các bệnh lý mới như Covid-19 hay sự bùng phát của các bệnh đã biết nhưng ở những khu vực mới như Ebola và bệnh đậu mùa khỉ.

Quốc Toàn