Dịch sốt xuất huyết gia tăng sau mưa bão, nhiều ca nặng vì chủ quan điều trị muộn

Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương liên tục tiếp nhận các ca bệnh nặng, nhiều bệnh nhân nhập viện trong tình trạng sốc, xuất huyết nghiêm trọng do đến viện muộn hoặc điều trị không đúng cách.

Bệnh nhân mắc sốt xuất huyết đang điều trị tại cơ sở y tế.

Anh V.Đ.L (34 tuổi, ở Tây Phương, Hà Nội) phát bệnh sau khi khu vực gần nhà ngập úng, muỗi sinh sôi. Anh có biểu hiện đau đầu, đau hốc mắt và đau khớp, xét nghiệm dương tính với sốt xuất huyết Dengue và được chỉ định điều trị tại nhà. Tuy nhiên, ba ngày sau bệnh không thuyên giảm, anh phải nhập viện trong tình trạng tiểu cầu giảm còn 21 G/L, có tràn dịch màng phổi và ổ bụng. Với thể trạng béo phì, anh được tiên lượng có nguy cơ biến chứng nặng.

Tương tự, ông N.V.C (56 tuổi, Lạng Sơn) và ông T.V.X (63 tuổi, Hưng Yên) đều có triệu chứng sốt cao, đau đầu, buồn nôn kéo dài.

Dù đã điều trị ở cơ sở y tế tuyến dưới, bệnh không giảm nên được chuyển đến Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương trong tình trạng tiểu cầu hạ nghiêm trọng (5-8 G/L), chảy máu chân răng, đại tiện phân đen, có dịch màng phổi và ổ bụng. Cả hai đều phải điều trị tích cực, theo dõi sát 3 giờ/lần và may mắn ổn định sau vài ngày.

Theo bác sỹ CKII Nguyễn Thanh Bình, Phó trưởng khoa Vi rút ký sinh trùng, các ca nặng thường xuất hiện vào ngày thứ 4-5 của bệnh, là thời điểm dễ xảy ra biến chứng. Ông cảnh báo, mưa bão và ngập úng tạo điều kiện lý tưởng để muỗi truyền bệnh sinh sôi, nhất là tại các khu vực không xử lý kịp nước tù đọng.

Không chỉ Hà Nội, hiện nhiều tỉnh miền Trung và Nam Bộ cũng ghi nhận số ca mắc tăng nhanh. Theo Bộ Y tế, từ đầu năm đến nay cả nước đã ghi nhận 86.253 trường hợp mắc sốt xuất huyết, trong đó có 17 ca tử vong, tăng hơn 15% số mắc và cao hơn 6 ca tử vong so với cùng kỳ năm 2024. Riêng tháng 9, đã có hơn 21.000 ca mới và 6 người tử vong.

Bác sỹ Đồng Phú Khiêm, Phó giám đốc Trung tâm Hồi sức tích cực cho biết, giai đoạn nguy hiểm nhất của sốt xuất huyết là từ ngày thứ 4 đến ngày thứ 7, khi người bệnh hạ sốt.

Đây là thời điểm dễ bị cô đặc máu, sốc, xuất huyết, đặc biệt ở người cao tuổi, béo phì, có bệnh nền hoặc suy giảm miễn dịch.

Ông khuyến cáo, người bệnh cần được khám và theo dõi mỗi ngày, đặc biệt trong giai đoạn này. Nếu có biểu hiện bất thường như đau bụng, nôn nhiều, chảy máu cam, xuất huyết dưới da, mệt mỏi, cần đến ngay cơ sở y tế.

Còn theo PGS-TS Đỗ Duy Cường, Viện trưởng Viện Y học Nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai, virus Dengue gây bệnh theo hai cơ chế nguy hiểm: gây giảm tiểu cầu do ức chế tủy xương và làm tổn thương thành mạch, tăng tính thấm, dẫn đến thoát huyết tương, cô đặc máu và sốc. Việc điều trị sốc do cô đặc máu rất khó, là nguyên nhân chính gây tử vong.

Ông cảnh báo, nhiều bệnh nhân chủ quan, nghĩ sốt vài ngày sẽ khỏi nên tự điều trị ở nhà, chỉ đến viện khi có xuất huyết, lúc đó thường đã quá muộn.

Để điều trị đúng cách, người bệnh cần nghỉ ngơi, uống đủ nước, dùng thuốc hạ sốt paracetamol và theo dõi xét nghiệm công thức máu hàng ngày.

Tuyệt đối không tự ý truyền dịch, không dùng kháng sinh hoặc corticoid. Đặc biệt, khi chỉ số Hematocrite tăng trên 20% so với ban đầu là dấu hiệu máu bị cô đặc, cần xử lý ngay.

Theo bác sỹ Nguyễn Nguyên Huyền, Giám đốc Trung tâm Phòng chống dịch, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, phòng bệnh vẫn là biện pháp quan trọng nhất. Người dân cần diệt muỗi, bọ gậy, dọn dẹp khu vực nước đọng, ngủ màn cả ban ngày và chủ động tiêm vắc xin nếu thuộc nhóm nguy cơ cao. Hiện nay, Việt Nam đã cấp phép lưu hành vắc xin phòng sốt xuất huyết theo khuyến cáo của WHO.

Trước nguy cơ dịch lan rộng, Bộ Y tế yêu cầu các tỉnh, thành thực hiện nghiêm Công điện 116/CĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, tổ chức chiến dịch vệ sinh môi trường, diệt lăng quăng trên diện rộng và nâng cao năng lực y tế tuyến cơ sở. Tất cả hộ dân ở vùng nguy cơ phải được kiểm tra, giám sát để không bỏ sót ổ dịch.

Tại Hội nghị Khoa học Y học Dự phòng năm 2025, TS. Angela Pratt, Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam cảnh báo, sốt xuất huyết không còn là căn bệnh theo mùa dễ kiểm soát như trước. Biến đổi khí hậu khiến dịch bùng phát thường xuyên hơn, phức tạp và khó dự báo, với khoảng 50% dân số toàn cầu đang nằm trong vùng nguy cơ.

Không chỉ sốt xuất huyết, các bệnh truyền nhiễm nhạy cảm với thời tiết như sốt rét, Chikungunya... cũng đang tăng trở lại. Thiên tai, nắng nóng kéo dài, lũ lụt không chỉ phá hủy cơ sở hạ tầng y tế mà còn làm tăng nguy cơ bệnh tật, đặc biệt ở trẻ em, người cao tuổi và nhóm yếu thế.

Trong bối cảnh khí hậu ngày càng cực đoan, phòng bệnh chủ động, cảnh giác với mọi triệu chứng sốt bất thường, không tự điều trị tại nhà, đồng thời phối hợp cùng cơ quan y tế kiểm soát muỗi và nguồn lây là giải pháp then chốt để bảo vệ sức khỏe cộng đồng, tránh tái diễn những hậu quả đáng tiếc như đã ghi nhận thời gian qua.

D.Ngân