Dịch tả lợn châu Phi bùng phát, lỗ hổng lớn từ chăn nuôi nhỏ lẻ

Tại cuộc họp báo thường kỳ của Bộ Nông nghiệp và Môi trường ngày 4/9, Phó Cục trưởng Cục chăn nuôi và Thú y Phan Quang Minh cho biết, dịch tả lợn châu Phi xuất hiện rải rác trong 6 tháng đầu năm 2025, sau đó bùng phát mạnh vào tháng 7/2025, chiếm tới 86,3% tổng số lợn phải tiêu hủy từ đầu năm đến nay.

Dịch bệnh chủ yếu xảy ra ở khu vực chăn nuôi nông hộ với số lượng bình quân 7 - 8 con/ hộ nuôi. Từ đầu tháng 8/2025 đến nay, tình hình dịch đã có có xu hướng giảm dần.

Hiện cả nước vẫn còn 32 tỉnh, thành phố có dịch chưa qua 21 ngày. Tuy nhiên, nhiều địa phương cơ bản khống chế được dịch. Hải Phòng và Cà Mau đã qua 21 ngày không phát sinh ổ dịch mới; 4 tỉnh Đồng Tháp, Vĩnh Long, Thái Nguyên và Tây Ninh chỉ còn một xã có dịch; trong khi Khánh Hòa, Gia Lai, Lâm Đồng, An Giang, Cần Thơ và TP HCM chỉ còn 3 – 9 xã có dịch.

Tính đến nay, cả nước có 2.288 cơ sở và vùng an toàn dịch bệnh trên lợn, trong đó 594 cơ sở đạt yêu cầu an toàn đối với bệnh dịch tả lợn châu Phi.

Toàn cảnh buổi họp báo thường kỳ ngày 4/9. Ảnh: Lê Hồng Nhung - Mekong ASEAN

Theo ông Minh, nguyên nhân khiến dịch bệnh bùng phát chủ yếu do virus dịch tả lợn châu Phi có sức đề kháng cao, đường lây truyền phức tạp, khó tiêu diệt và tồn tại lâu ngoài môi trường. Thực trạng bán chạy, vứt xác lợn ốm, chết ra môi trường khiến dịch lan rộng. Bệnh dịch tả lợn châu Phi từ đầu năm đến nay cũng đã gây thiệt hại nặng nề tại hơn 60 quốc gia, kể cả các nước có nền chăn nuôi hiện đại ở châu Âu và châu Á.

Ở trong nước, tổng đàn vật nuôi lớn nhưng chăn nuôi nhỏ lẻ vẫn chiếm tỷ lệ cao, không đảm bảo được các biện pháp an toàn sinh học, an toàn dịch bệnh. Một số địa phương, người chăn nuôi còn chưa nhận thức đầy đủ mức độ nguy hiểm của dịch, chưa tuân thủ nghiêm các biện pháp chăn nuôi an toàn, phòng bệnh bằng vaccine.

Trong bối cảnh đó, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cho biết, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành hai Công điện về phòng, chống dịch tả lợn châu Phi: Công điện số 31/CĐ-TTg ngày 04/4/2025 về phòng, chống dịch bệnh gia súc, gia cầm và Công điện số 109/CĐ-TTg ngày 16/7/2025 về phòng, chống dịch tả lợn châu Phi.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng đã ban hành 14 văn bản chỉ đạo, cùng 11 văn bản của Cục Chăn nuôi và Thú y, đồng thời tổ chức gần 100 đoàn công tác xuống địa phương để phối hợp chống dịch.

Bộ đang phối hợp với doanh nghiệp sản xuất – kinh doanh vaccine và làm việc với đối tác Mỹ để chuẩn bị sản xuất vaccine phù hợp với chủng virus mới. Theo dự báo, từ nay đến cuối năm dịch bệnh sẽ được kiểm soát, tạo điều kiện tái đàn, phục vụ nhu cầu thực phẩm dịp tết.

Đề cập đến các giải pháp bảo đảm nguồn cung thực phẩm cho Tết Nguyên đán 2026, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cho biết, Bộ sẽ sớm tổ chức hội nghị phục hồi sản xuất sau dịch bệnh và mưa bão, nhằm ổn định đàn lợn và đáp ứng nhu cầu tiêu dùng từ nay đến cuối năm.

Về phía Cục Chăn nuôi và Thú y, theo ông Minh, bên cạnh ban hành các văn bản chỉ đạo, Cục sẽ tập trung triển khai hệ thống cơ sở an toàn sinh học và tăng cường kiểm soát dịch bệnh theo hướng dẫn của Tổ chức Thú y Thế giới. Cục cũng chú trọng quản lý giống, nâng cao năng lực sản xuất, phát huy giá trị giống bản địa.

Song song với đó, Cục sẽ đẩy mạnh quản lý hoạt động giết mổ theo hướng công nghiệp tập trung, khuyến khích chế biến sâu để gia tăng giá trị, đáp ứng nhu cầu trong nước và phục vụ xuất khẩu. Công tác kiểm soát môi trường và xử lý chất thải cũng được coi trọng, vừa hạn chế ô nhiễm vừa tạo ra sản phẩm theo mô hình kinh tế tuần hoàn như phân hữu cơ và năng lượng tái tạo.

Ngoài ra, Cục định hướng ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất vaccine, thuốc thú y và chế phẩm sinh học, nhằm rút ngắn thời gian cung ứng, giảm phụ thuộc vào nhập khẩu.

Lê Hồng Nhung