Dịch vụ logistics, thương mại, cảng biển: Ðồng Nai kết nối toàn cầu

Hạ tầng TMDV, cảng biển trên địa bàn tỉnh phát triển ngày càng hoàn thiện, đa dạng với sự tham gia của nhiều thành phần kinh tế, ứng dụng công nghệ số và hoạt động của các sàn giao dịch thương mại điện tử (TMĐT) trên địa bàn tỉnh phát triển ngày càng hoàn thiện, đa dạng với sự tham gia của nhiều thành phần kinh tế.

Hoạt động xếp dỡ hàng hóa, hỗ trợ tàu vào cảng tại Cảng Phước An (xã Phước An). Ảnh: Hải Quân

Các kênh thương mại, dịch vụ tổng hợp không ngừng lớn mạnh

Sau gần 40 năm đổi mới, dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ tỉnh qua các thời kỳ, Đồng Nai đạt được những thành tựu vô cùng to lớn trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và đổi mới toàn diện tỉnh nhà. Song song đó, các ngành thương mại, xuất - nhập khẩu, logistics… cũng đạt được những kết quả nổi bật. Mạng lưới siêu thị, trung tâm thương mại, chuỗi bán lẻ hiện đại ngày càng được mở rộng, phát triển, đáp ứng nhu cầu mua sắm, tiêu dùng của người dân trên địa bàn tỉnh.

Từ năm 1997, siêu thị đúng nghĩa đầu tiên ở tỉnh Đồng Nai nói riêng và ở Việt Nam nói chung đi vào hoạt động là Siêu thị Cora (nay là Trung tâm Thương mại GO! Đồng Nai) ở góc ngã tư Vũng Tàu thuộc phường Long Hưng, tỉnh Đồng Nai hiện nay. Từ đó đến nay, mạng lưới siêu thị, trung tâm thương mại tại Đồng Nai ngày càng mở rộng và phát triển.

Đến cuối năm 2015, toàn tỉnh có 4 trung tâm thương mại và 8 siêu thị hoạt động. Thị trường hàng hóa, dịch vụ phát triển nhanh về quy mô, ngành nghề và thị trường, đảm bảo phục vụ dân sinh và sản xuất, kinh doanh. Các ngành dịch vụ có giá trị gia tăng cao như: dịch vụ cảng, vận tải công cộng, kho bãi, logistics, xuất - nhập khẩu, sản xuất nông nghiệp, bưu chính viễn thông, y tế, tài chính, ngân hàng, bảo hiểm…

Đến giữa năm 2025, toàn tỉnh có 9 trung tâm thương mại và 19 siêu thị, cùng các chuỗi cửa hàng tiện lợi, siêu thị mini được mở rộng tại các huyện, thành phố trong tỉnh, kể cả những địa phương vùng xa. Ngoài ra, tỉnh còn phát triển mạnh chuỗi cửa hàng tiện lợi thuộc các hệ thống: Bách hóa Xanh, WinMart, Co.opFood, GS25, FamilyMart…, siêu thị mimi, cửa hàng tự chọn. Song song đó, trên địa bàn tỉnh có 194 chợ truyền thống và hàng chục ngàn hộ kinh doanh đang cung cấp đầy đủ hàng hóa thiết yếu cho người dân trong tỉnh.

Giám đốc Siêu thị Co.opmart Đồng Xoài (phường Bình Phước, tỉnh Đồng Nai) Nguyễn Thị Bạch Vân chia sẻ: Trải qua hơn 16 năm hình thành và phát triển, Siêu thị Co.opmart Đồng Xoài không chỉ là cánh tay nối dài của hệ thống Saigon Co.op trong công tác bình ổn thị trường mà còn là cầu nối cho hàng Việt đến với người tiêu dùng và từng bước khẳng định được vị thế của nhà bán lẻ thuần Việt lâu đời nhất tại địa bàn.

Hiện nay, tỉnh đang tập trung triển khai phát triển hạ tầng TMDV, phát triển dịch vụ logistics và hạ tầng kinh doanh dịch vụ logistics, phát triển dịch vụ du lịch và đa dạng hóa các loại hình du lịch, phát triển TMĐT, chuỗi sản xuất - tiêu thụ sản phẩm thế mạnh của địa phương… Bên cạnh đó, tỉnh đã triển khai các giải pháp thúc đẩy chuyển đổi số, tăng trưởng xanh trong quá trình phát triển lĩnh vực TMDV trên địa bàn.

Giám đốc Lotte Mart Đồng Nai (phường Long Bình, tỉnh Đồng Nai) Lê Đức Thuần cho biết: Lotte Mart Đồng Nai chú trọng tích hợp mô hình bán lẻ đa kênh, hiện đại trong thời gian tới. Bán hàng đa kênh được nhận định là tương lai của ngành bán lẻ Việt Nam nói chung và ở Đồng Nai nói riêng. Đây là phương thức hiệu quả nhằm gia tăng trải nghiệm mua sắm tiện lợi nhất cho người tiêu dùng thời kỳ số.

Đại hội Đại biểu Đảng bộ tỉnh Đồng Nai nhiệm kỳ 2020-2025 đã đề ra 4 nhiệm vụ đột phá cho nhiệm kỳ. Trong đó có nhiệm vụ phát triển ứng dụng khoa học - công nghệ gắn với đổi mới sáng tạo, phát triển TMDV tổng hợp hiện đại có lợi thế mà trọng tâm là dịch vụ du lịch, logistics.

Thời gian qua, Tỉnh ủy, UBND tỉnh đã kịp thời ban hành các chương trình, kế hoạch để cụ thể hóa các mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp triển khai thực hiện; ban hành nhiều văn bản chỉ đạo nhằm khai thác tối đa tiềm năng, lợi thế và sử dụng hiệu quả các nguồn lực của địa phương để thực hiện lĩnh vực đột phá theo mục tiêu nghị quyết đại hội.

Việc phát triển TMDV tổng hợp hiện đại là xu thế tất yếu, là yêu cầu điều kiện để đáp ứng sự phát triển của địa phương trong bối cảnh hội nhập quốc tế, đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng khoa học - công nghệ và thực hiện cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Về phát triển TMĐT, tỉnh đã có 9 năm liên tiếp duy trì thứ hạng trong tốp 10 những địa phương dẫn đầu cả nước về chỉ số TMĐT.

Theo Sở Công Thương, trong giai đoạn 2021-2025, lĩnh vực TMĐT tại tỉnh Đồng Nai đã chứng kiến sự tăng trưởng vượt bậc về quy mô và chất lượng. Doanh thu TMĐT toàn tỉnh tăng trưởng bình quân 20-25%/năm. Lĩnh vực này chiếm khoảng 8-9% tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng, cho thấy vai trò ngày càng quan trọng trong nền kinh tế số. Đặc biệt, tỷ lệ thanh toán không dùng tiền mặt đạt mức cao với 80-85% người dân có tài khoản ngân hàng và 100% siêu thị, trung tâm thương mại trong tỉnh đã chấp nhận các hình thức thanh toán số.

Phó Giám đốc Sở Công Thương Trần Dương Hùng chia sẻ: Việc nâng cao hiệu quả giao dịch trên các sàn TMĐT, nắm bắt các vấn đề pháp lý trong việc kinh doanh TMĐT là yếu tố then chốt quyết định sự tăng trưởng nhanh và bền vững của thương mại tại Đồng Nai. Thời gian tới, sở sẽ đưa ra các giải pháp hỗ trợ phát triển lĩnh vực TMĐT trên địa bàn, đưa TMĐT được sử dụng và ứng dụng phổ biến trong hoạt động sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp, hợp tác xã… và hoạt động tiêu dùng hằng ngày của người dân trên địa bàn tỉnh.

Ngoài ra, Đồng Nai còn là địa phương thuộc tốp đầu cả nước trong phát triển sản phẩm OCOP (Chương trình Mỗi xã một sản phẩm). Tỉnh hiện có hơn 480 sản phẩm đạt chứng nhận OCOP, trong đó có nhiều sản phẩm đạt chuẩn 4, 5 sao. Do đó, hoạt động xúc tiến thương mại đóng vai trò quan trọng để nâng tầm sản phẩm OCOP của địa phương; hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã, cơ sở sản xuất trong tỉnh phát triển thương hiệu, mở rộng thị trường; giúp các sản phẩm thế mạnh của Đồng Nai vươn ra biển lớn trong bối cảnh hội nhập ngày càng sâu rộng.

Phát triển, kết nối hạ tầng logistics hiện đại

Dự thảo Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Đồng Nai trình Đại hội Đại biểu Đảng bộ tỉnh Đồng Nai lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, chỉ rõ, sau hợp nhất, tỉnh Đồng Nai có lợi thế về diện tích, dân số và là trung tâm công nghiệp lớn của khu vực Đông Nam Bộ, giữ vị trí chiến lược khi nằm ở giao điểm của 3 trong 6 vùng kinh tế trọng điểm của cả nước, tiếp giáp với Thành phố Hồ Chí Minh, tạo điều kiện cho tỉnh vừa thụ hưởng vừa lan tỏa động lực phát triển từ vùng kinh tế trọng điểm phía Nam và giữ vai trò cửa ngõ kết nối các vùng khác. Tỉnh có đường biên giới dài với Vương quốc Campuchia và Khu kinh tế cửa khẩu Hoa Lư, là điểm tựa quan trọng để mở rộng hợp tác thương mại, dịch vụ và đầu tư xuyên biên giới.

Gian hàng trưng bày các sản phẩm OCOP của Đồng Nai tại Siêu thị GO! Đồng Nai. Ảnh: Hải Quân

Vị trí chiến lược này tạo điều kiện cho Đồng Nai vừa thụ hưởng vừa lan tỏa động lực phát triển từ vùng kinh tế trọng điểm phía Nam và giữ vai trò cửa ngõ kết nối các vùng khác.

Theo nhiều chuyên gia, Đồng Nai sở hữu hệ thống giao thông đa phương thức; các công trình trọng điểm cấp quốc gia trên địa bàn, nhất là Cảng hàng không quốc tế (sân bay) Long Thành, hệ thống cảng và các tuyến đường cao tốc, đường kết nối liên vùng khi được đồng bộ sẽ đưa Đồng Nai trở thành trung tâm logistics hiện đại của cả nước, đóng vai trò then chốt trong chuỗi cung ứng quốc gia và quốc tế.

TS Khoa học - kiến trúc sư Ngô Viết Nam Sơn, Chủ tịch NgoViet Architects & Planners (đóng tại Thành phố Hồ Chí Minh), thành viên Tổ Tư vấn kinh tế - xã hội của tỉnh Đồng Nai nhận định: Đồng Nai có nhiều lợi thế về phát triển khu thương mại tự do (TMTD). Địa phương có quỹ đất rộng để xây dựng khu TMTD tập trung, gắn kết trực tiếp ở Sân bay Long Thành và các Cảng biển Cái Mép - Thị Vải, Cảng Phước An… Để phát huy tiềm năng, hiệu quả của khu TMTD, địa phương cần gắn kết khu TMTD với các hạ tầng trọng điểm của tỉnh, kết nối các khu đô thị, trung tâm kinh tế - tài chính…

Đồng Nai đang có những chiến lược phát triển hệ thống cảng gắn liền với việc nâng cấp chất lượng quản lý hải quan ngày càng chuyên nghiệp, đáp ứng nhu cầu xuất - nhập khẩu hàng hóa. Trong đó có các cảng đang hoạt động trên các tuyến sông: Đồng Nai, Nhà Bè - Lòng Tàu và Thị Vải. Các cảng quốc tế chạy dọc theo sông Đồng Nai được chia thành 3 cụm cảng là: Long Bình Tân, Nhơn Trạch và Gò Dầu, với nhiều cầu cảng, bao gồm cả cảng chuyên dụng và cảng tổng hợp.

Đặc biệt, Cảng Phước An có quy mô gần 800ha, tổng vốn đầu tư gần 20 ngàn tỷ đồng, là cảng biển có quy mô lớn nhất tỉnh Đồng Nai. Theo quy hoạch, Cảng Phước An được chia thành các phân khu cảng và phân khu dịch vụ hậu cần. Cảng Phước An cam kết tiếp tục phát triển bền vững, góp phần hiện đại hóa ngành logistics và đưa Đồng Nai trở thành điểm đến hấp dẫn trong mạng lưới vận tải biển toàn cầu.

Giám đốc Công ty cổ phần Dầu khí đầu tư khai thác Cảng Phước An Trương Hoàng Hải chia sẻ: Cảng Phước An sẽ chú trọng đầu tư vào hạ tầng cảng xanh, hiện đại hóa trang thiết bị sử dụng năng lượng sạch với phần lớn hệ thống vận hành chuyển đổi sang điện khí hóa. Cảng Phước An sẽ chủ động kết nối và đồng hành cùng các hãng tàu, doanh nghiệp logistics và đối tác trong chuỗi cung ứng, cùng nhau kiến tạo hành lang vận tải xanh quốc tế. Đây không chỉ là xu hướng tất yếu mà còn là động lực giúp nâng cao sức cạnh tranh và vị thế của ngành cảng biển Việt Nam trên bản đồ thương mại toàn cầu.

Sự hình thành đô thị Sân bay Long Thành - hạt nhân của vùng dịch vụ hàng không quy mô lớn nhất cả nước, cùng hành lang sông Đồng Nai - trục phát triển đô thị hiện đại của phía Nam tỉnh là động lực kép, vừa thúc đẩy TMDV - logistics vừa kích hoạt thị trường bất động sản, tài chính và du lịch, tạo ra bước phát triển đột phá cho kinh tế địa phương.

Đồ họa thể hiện thứ hạng về chỉ số thương mại điện tử của Đồng Nai theo kết quả công bố qua các năm 2017-2025 của Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (Vecom)

Đặc biệt, tỉnh đang nghiên cứu xây dựng Đề án Khu TMTD tại tỉnh Đồng Nai gắn với Sân bay Long Thành, Cảng Phước An với quy mô khoảng 8,2 ngàn hécta. Hệ thống hạ tầng và giao thông kết nối trực tiếp từ khu TMTD đến sân bay và các cảng biển lân cận, hình thành mô hình vận tải hàng hóa đa phương tiện, tận dụng tối đa lợi thế cạnh tranh chiến lược của Sân bay Long Thành, Cảng Phước An, hệ thống Cảng nước sâu Cái Mép - Thị Vải (Thành phố Hồ Chí Minh)…

Tỉnh ủy viên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai Hồ Văn Hà chia sẻ: Khu TMTD phức hợp Đồng Nai dự kiến có 4 phân khu chức năng. Với các nhóm chính sách và cơ chế đặc thù, nơi đây hứa hẹn trở thành trung tâm các ngành công nghiệp công nghệ cao, dịch vụ tài chính, logistics, đổi mới sáng tạo và thương mại quốc tế.

TS Trương Minh Huy Vũ, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển Thành phố Hồ Chí Minh, Tổ trưởng Tổ Tư vấn kinh tế - xã hội của tỉnh Đồng Nai nhận định: Khu TMTD cần được hướng tới phát triển liên kết vùng, phát triển không gian phát triển mới với trung tâm là Sân bay Long Thành, tận dụng những tiềm năng phát triển của tỉnh Đồng Nai mới. Trong việc phát triển khu TMTD, tỉnh cần chú trọng đến vấn đề kết nối giao thông, triển khai các cơ chế phù hợp để tạo sức bật thu hút các nhà đầu tư vào khu TMTD với các dịch vụ tổng hợp, hiện đại…

Bên cạnh đó, Đồng Nai còn có nhiều dư địa để phát triển hạ tầng đô thị, hạ tầng thương mại cửa khẩu, hạ tầng khu kinh tế, khu công nghiệp, cụm công nghiệp, phát triển hạ tầng số gắn với TMĐT; đồng thời, ưu tiên đào tạo nguồn nhân lực có trình độ, kỹ năng, tính chuyên nghiệp, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững. Thời gian qua, địa phương chú trọng tập trung đầu tư cho Khu kinh tế cửa khẩu Hoa Lư về đường giao thông, Trạm Kiểm soát liên hợp, bãi tập kết hàng hóa… Từ đó, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động trong khu kinh tế; đặc biệt là quản lý nhà nước hoạt động xuất - nhập khẩu hàng hóa.

Hải Quân