Điểm mặt những chiếc tàu sân bay 'vô dụng' nhất mọi thời đại

Sau 100 năm, khi chiếc tàu sân bay đầu tiên HMS Hermes được chế tạo, các cường quốc hải quân lớn vẫn đang tiếp tục đóng mới loại tàu nay. Tàu sân bay, không chỉ là một tàu chiến truyền thống, mà có vai trò đặc biệt quan trọng, được xem căn cứ không quân trên biển. Ảnh: Reddit.

Nhưng không phải chiếc tàu sân bay nào cũng hoạt động hiệu quả. Có thể do công nghệ chế tạo tàu sân bay, hoặc những con tàu này hoạt động không đúng mục đích hoặc do vấn đề kinh phí, đã khiến không ít chiếc tàu sân bay rơi vào thảm cảnh. Ảnh: Ships Nostalgia.

Trong Thế chiến thứ nhất, Nhật Bản đã hạ thủy 2 thiết giáp hạm mới lớp Ise. Ise dài gần 200 m và có trọng tải lên tới 29.990 tấn. Mỗi tàu được trang bị 12 khẩu pháo 350 mm lắp trên 6 tháp pháo, 20 khẩu pháo 140 mm và bốn khẩu pháo 76 mm. Lớp giáp sàn tàu là 63 mm và lớp giáp bảo vệ các khẩu pháo chính lên tới 200 mm. Ảnh: Wikipedia.

Sau khi để mất 4 chiếc tàu sân bay chủ lực trong trận hải chiến Midway với Mỹ trên biển Thái Bình Dương, Nhật Bản đã quyết định chuyển đổi hai thiết giáp hạm lớp Ise thành tàu sân bay. Các kỹ sư Nhật Bản đã tiếp nhận hai thiết giáp hạm cũ kỹ và đã vội vã bổ sung thêm trang thiết bị hàng không nhiều nhất có thể. Ảnh: Wikipedia.

Các chuyên gia Nhật Bản đã bỏ 2 tháp pháo chính ở đuôi tàu và thay vào đó là lắp đặt một sàn đáp máy bay ngắn. Mỗi tàu được thiết kế để chở tới 24 máy bay. Vũ khí phòng không của tàu được bổ sung mạnh mẽ, với nhiều loại súng phòng không. Việc cải tạo đã hoàn thành vào mùa thu năm 1943. Ảnh: Pinterest.

Tuy nhiên những chiếc tàu sân bay “bất đắc dĩ” này cũng không mang lại được kết quả khả quan là mấy. Vào thời điểm quá trình chuyển đổi hoàn tất, không quân hải quân Nhật Bản đang trong tình trạng thiếu phi công được đào tạo, thiếu máy bay và nhiên liệu để chiến đấu. Cả hai chiếc đều bị hư hại nặng trong Trận chiến vịnh Leyte rồi bị đánh chìm trước khi chiến tranh kết thúc.

Đi theo vết xe đổ của 2 thiết giáp hạm lớp Ise là chiếc tàu sân bay Shinano. Shinano là một trong 5 thiết giáp hạm lớp Yamato nổi tiếng. Shinano được đóng vào tháng 5/1940, nhưng việc chế tạo bị ngưng lại vào mùa hè năm 1941 để tập trung nhân lực và nguồn lực cho chiến tranh. Sau tổn thất đầy thảm họa trong trận Midway, Nhật Bản đã quyết định cải biến chiếc Shinano thành một tàu sân bay.

Các quan chức hải quân đã tranh cãi về thiết kế cuối cùng của con tàu: một phe yêu cầu Shinano được trang bị như một tàu sân bay thực sự. Nếu được như vậy, nó sẽ là tàu sân bay lớn nhất thế giới, với chiều dài tổng thể là 265 m.

Một phe khác muốn Shinano được chế tạo như một tàu hỗ trợ cho các tàu sân bay khác, chở phụ tùng, nhiên liệu, đạn dược và máy bay dự phòng cho hạm đội tàu sân bay của Nhật Bản. Cuối cùng, Shinano đã hoạt động như một tàu hỗ trợ cho hạm đội tàu sân bay, nhưng nó có thể chở tới 47 máy bay chiến đấu.

Shinano là một tàu sân bay có khả năng tự vệ, chỉ có điều nó gần như vô giá trị do thiếu thủy thủ đoàn và máy bay chiến đấu. 5 giờ sau khi rời Căn cứ Hải quân Yokosuka để thử nghiệm trên biển, Shinano đã bị tàu ngầm USS Archerfish của Mỹ phóng 4 quả ngư lôi. Con tàu lật úp và chìm lúc 10 giờ 17 phút, ngày 29/11/1944.

Tiếp theo là tàu sân bay Kuznetsov của Nga. Việc đóng tàu bắt đầu vào năm 1981 tại xưởng đóng tàu Nikolayev, hiện thuộc Ukraine ngày nay. Kuznetsov được đưa vào sử dụng từ năm 1990. Tàu sân bay này bị bỏ quên vào đầu những năm 90 do thiếu kinh phí và đã trải qua một đợt tái trang bị kéo dài từ 1996-1998. Từ năm 1991- 2015, tàu chỉ tham gia sáu chuyến tuần tra trên biển.

Cho đến gần đây, hệ thống đẩy của tàu không còn hoạt động hiệu quả và vào năm 2009, một sự cố về hệ thống điện đã dẫn đến vụ hỏa hoạn khiến một thủy thủ thiệt mạng. Nhà chứa máy bay của tàu quá nhỏ và rất cần hệ thống hãm mới và những nâng cấp về thiết bị điện tử.

Tàu sân bay duy nhất của Nga đã vào ụ sữa chữa từ mùa xuân năm 2018 để được tân trang. Đợt tân trang dự kiến kéo dài 3 năm, nhưng nguồn tài trợ cho dự án đã bị cắt giảm một nửa và nhiều lần nâng cấp đã bị hoãn vô thời hạn.

Chiếc tàu sân bay duy nhất trong danh sách đến từ Đông Nam Á, đó là tàu HTMS Chakri Naruebet của Thái Lan. Chakri Naruebet là một tàu sân bay hạng nhẹ có vai trò chính là kiểm soát trên biển và tham gia cứu trợ thiên tai. Từng là một tàu sân bay được trang bị hiện đại, nhưng việc cắt giảm ngân sách và thiếu phụ tùng thay thế đã khiến Chakri Naruebet rơi vào thảm cảnh.

Tàu sân bay Chakri Naruebet được thiết kế dựa trên tàu sân bay Principe de Asturia của Hải quân Tây Ban Nha. Tàu Chakri Naruebet được đưa vào sử dụng từ năm 1997, dài 181 m và có trọng tải 11.400 tấn. Ban đầu, tàu được trang bị 9 máy bay chiến đấu cất hạ cánh thẳng đứng Harrier, nhưng các máy bay đã hết phụ tùng thay thế và không còn bay được nữa.

Hiện nay, khả năng chiến đấu của con tàu chẳng khác nào một chiếc tàu vận tải (nhưng chi phí đắt đỏ hơn rất nhiều), nên báo chí Thái Lan còn mỉa mai nó là "Thai-tanic", hàm ý rằng việc mua con tàu là một sai lầm quá đắt giá. Con tàu này hiện neo đậu lâu dài ở quân cảng lớn nhất Thái Lan là Sattahip, cho phép người dân Thái Lan tham quan miễn phí.

Lê Quang (Theo Nationalinterest.org)