Điểm mới trong kiểm định chương trình đào tạo mang lại nhiều lợi ích cho CSGDĐH

Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Thông tư số 04/2025/TT-BGDĐT quy định về kiểm định chương trình đào tạo trình độ đại học (gọi tắt là Thông tư 04) thay thế cho các Thông tư liên quan về kiểm định chương trình đào tạo đại học hiện hành. Thông tư này có hiệu lực thi hành kể từ ngày 4/4/2025.

Trong đó, một số điểm mới đáng chú ý như kéo dài chu kỳ kiểm định; giảm bớt thủ tục hành chính; bãi bỏ các quy định tiêu chuẩn đánh giá chất lượng chương trình đào tạo một số ngành đặc thù, đào tạo từ xa, …

Phù hợp với bối cảnh xây dựng và phát triển chương trình đào tạo tại Việt Nam hiện nay

Trước những điểm mới trên, trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Trung Cang – Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Kiên Giang bày tỏ, quy định mới nhằm hướng đến hội nhập quốc tế và khu vực về bảo đảm và kiểm định chất lượng, nhất là trong bối cảnh Bộ Giáo dục và Đào tạo đang xây dựng báo cáo tham chiếu Khung trình độ quốc gia của Việt Nam với Khung tham chiếu trình độ ASEAN và sửa đổi bổ sung khung trình độ quốc gia Việt Nam, thực hiện Quyết định số 78/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.

Cụ thể, Thông tư 04 đã sửa đổi, rút gọn từ 11 tiêu chuẩn xuống 8 tiêu chuẩn nhằm khắc phục được sự chồng chéo khi đánh giá theo tiêu chuẩn của Thông tư 04/2016. Đồng thời, Thông tư mới quy định 10 tiêu chí điều kiện là các tiêu chí bắt buộc để chương trình đào tạo đạt tiêu chuẩn chất lượng. Đây là quy định đang được tổ chức FIBAA áp dụng.

Có thể thấy, quy định này cũng phù hợp với bối cảnh và thực trạng xây dựng và phát triển chương trình đào tạo tại Việt Nam hiện nay. Các cơ sở đào tạo có trách nhiệm lớn hơn trong công tác tự đánh giá và cải tiến chất lượng, không cần yêu cầu xin ý kiến của Cục Quản lý chất lượng khi thực hiện tự đánh giá.

Sinh viên Trường Đại học Kiên Giang. Ảnh: Website Nhà trường.

Cũng theo thầy Cang, Thông tư 04 đã bãi bỏ các quy định tiêu chuẩn đánh giá chất lượng chương trình đào tạo một số ngành đặc thù, đào tạo từ xa tại các Thông tư trước đó do các quy định không còn phù hợp và không tương thích với cách đánh giá tiêu chí, tiêu chuẩn, chương trình đào tạo hiện hành.

Ngoài ra, so với các quy định trước đó, Thông tư 04 quy định chi tiết hơn về hoạt động của tổ chức kiểm định chất lượng giáo dục, hội đồng kiểm định chất lượng giáo dục trong việc thẩm định, công nhận kết quả đánh giá; quy định rõ hơn trách nhiệm của cơ sở đào tạo đối với hoạt động đánh giá ngoài; bổ sung thời hạn phản hồi của cơ sở đào tạo đối với tổ chức kiểm định chất lượng giáo dục trong việc đề nghị xem xét công nhận đạt tiêu chuẩn chất lượng giáo dục.

Đồng thời, Thông tư cũng quy định cụ thể về chế độ báo cáo và việc cập nhật thông tin vào phần mềm quản lý hệ thống bảo đảm và kiểm định chất lượng giáo dục.

Không những vậy, Thông tư mới đã tích hợp hướng dẫn thành phụ lục ban hành kèm theo Thông tư, qua đó tạo thuận lợi cho các bên liên quan, không làm phát sinh thêm các văn bản hướng dẫn khác và thống nhất trong việc thực hiện ở cơ sở giáo dục đại học và các trung tâm kiểm định. Các biểu mẫu của quy định kiểm định chương trình đào tạo đại học cũng được rút gọn, cải tiến để phù hợp với yêu cầu thực tiễn, thuận tiện cho việc triển khai và vẫn bảo đảm đáp ứng yêu cầu của quy định hiện hành và phục vụ công tác quản lý.

Thầy Cang thông tin thêm, tại Thông tư 04, Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định những vấn đề cốt lõi như tiêu chuẩn, mức độ đáp ứng yêu cầu tối thiểu cũng như cách đánh giá chung đối với tiêu chí, tiêu chuẩn và chương trình đào tạo, mở rộng hơn quyền của các tổ chức kiểm định chất lượng giáo dục trong công tác chuyên môn trong đánh giá và đưa ra các khuyến nghị cho từng cơ sở giáo dục đại học phù hợp để trong cải tiến chất lượng liên tục.

Để quá trình triển khai thông tư mới đến các cơ sở giáo dục đại học được hiệu quả, thầy Cang cho rằng, cần triển khai những thay đổi của thông tư một cách sâu, rộng đến toàn thể giảng viên, viên chức của cơ sở, đặc biệt những giảng viên liên quan đến công tác quản lý chương trình đào tạo và đảm bảo chất lượng.

Bên cạnh đó, mỗi nhà trường cần nâng cao chất lượng chương trình đào tạo; xây dựng hệ thống đảm bảo chất lượng bên trong đáp ứng các yêu cầu của Thông tư 04 về kiểm định chất lượng chương trình đào tạo. Hơn nữa, cần nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ giảng viên để có thể thực hiện đảm bảo chất lượng trong hoạt động giảng dạy, nghiên cứu khoa học, phục vụ cộng đồng và các nhiệm vụ khác.

Giúp cơ sở đào tạo cải tiến để phù hợp với yêu cầu và chuẩn mực quốc tế

Cùng bàn về những điểm mới tại Thông tư 04, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Huy Tuân – Phụ trách phòng Phòng Đảm bảo chất lượng, Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh bày tỏ, Thông tư mới về kiểm định chất lượng chương trình đào tạo được ban hành ở thời điểm hiện tại là phù hợp, nhằm phản ánh đúng xu hướng phát triển của công tác đảm bảo chất lượng giáo dục đại học tại Việt Nam. Việc này giúp các cơ sở đào tạo hướng tới nâng cao chất lượng giáo dục, mở ra cơ hội hội nhập quốc tế.

Theo thầy Tuân, nội dung Thông tư có tham khảo và giao thoa giữa các bộ tiêu chuẩn kiểm định quốc tế sẽ giúp các cơ sở đào tạo của Việt Nam có thể cải tiến và cập nhật chương trình đào tạo phù hợp với yêu cầu và chuẩn mực quốc tế. Từ đó, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và đáp ứng nhu cầu xã hội.

Sinh viên Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh. Ảnh: Website Nhà trường.

Thầy Tuân cũng cho rằng, việc Thông tư 04 bãi bỏ các quy định tiêu chuẩn đánh giá chất lượng đối với các ngành đặc thù và hình thức đào tạo từ xa, thay vào đó là kiểm định một lần cho tất cả các hình thức đào tạo của một chương trình là phù hợp. Bởi, khi thiết kế chương trình đào tạo cho một ngành đào tạo, nội dung quan tâm là chuẩn đầu ra mong đợi của người tốt nghiệp để từ đó dù với hình thức đào tạo nào thì cơ sở giáo dục cũng phải thiết kế nội dung giảng dạy, phương pháp dạy học, kiểm tra – đánh giá sao cho đảm bảo được việc người học sẽ đạt được hết các chuẩn đầu ra này.

Do vậy, khi trường tiến hành kiểm định một chương trình đào tạo với nhiều hình thức giảng dạy khác nhau cũng chỉ cần tự rà soát toàn bộ quá trình giảng dạy cho từng hình thức để tự đánh giá và ghi nhận những điểm mạnh và điểm cần cải tiến để thực hiện tốt hơn cho những chu kỳ tiếp theo.

Việc bãi bỏ bước xin ý kiến của Cục Quản lý chất lượng về báo cáo tự đánh giá nhằm góp phần giảm tải công việc cho các bên liên quan, tiết kiệm thời gian và nguồn lực. Điều này là hợp lý vì các cơ sở đào tạo đã ngày càng thấm nhuần văn hóa kiểm định, tự đảm bảo chất lượng cả về mặt hình thức lẫn nội dung, đồng thời chịu trách nhiệm cho báo cáo tự đánh giá của đơn vị mình.

Mặt khác, một điểm đáng chú ý là việc kéo dài hiệu lực kiểm định lên 7 năm nếu kết quả kiểm định tốt ở chu kỳ 2, điều này rất phù hợp khi so với các bộ tiêu chuẩn quốc tế như ASIIN và FIBAA.

Hơn nữa, điểm mới này cũng mang lại hai lợi ích quan trọng. Thứ nhất, giúp các cơ sở đào tạo có thời gian dài hơn để thực hiện các kế hoạch cải tiến chất lượng. Thứ hai, giúp tiết kiệm thời gian và công sức trong công tác kiểm định.

Có thể thấy rằng, việc kéo dài thời gian chu kỳ kiểm định không chỉ tạo động lực cho các nhà trường trong việc cải tiến và nâng cao chất lượng sau kết quả kiểm định chu kỳ 1 mà còn giúp các cơ sở tập trung vào công tác cải tiến chất lượng đào tạo thay vì chỉ lo lắng về thủ tục hành chính.

Cuối cùng, việc tinh gọn các biểu mẫu trong Thông tư cũng là một điểm cải tiến đáng kể, giúp giảm bớt thủ tục hành chính và sự cồng kềnh trong việc lưu trữ hồ sơ, từ đó làm cho quá trình kiểm định trở nên hiệu quả và dễ dàng hơn.

Để triển khai Thông tư 04 hiệu quả, thầy Tuân kiến nghị, tổ chức các khóa tập huấn cho các cơ sở đào tạo nhằm hướng dẫn chi tiết việc triển khai và áp dụng các quy định mới. Đồng thời, cần tạo ra các diễn đàn trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm giữa các trường, giúp các cơ sở học hỏi lẫn nhau và nâng cao năng lực quản lý chất lượng, từ đó thúc đẩy việc thực hiện Thông tư một cách hiệu quả và đồng bộ.

Đồng tình với những quan điểm trên, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Duy Phương – Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Luật, Đại học Huế cho hay, Thông tư số 04/2025/TT-BGDĐT có sự cải tiến so với thông tư cũ, bớt nặng nề hơn trong các khâu kiểm định. Hơn nữa, thông tư này cũng tăng cường về chất lượng khi các tiêu chuẩn, tiêu chí cũng có sự thay đổi qua quá trình đúc kết kinh nghiệm, bất cập từ công tác kiểm định chất lượng chương trình đào tạo thời gian qua.

Thầy Phương cho rằng, hiện hành, chu kỳ kiểm định là 5 năm là khá ngắn nên hầu như các cơ sở đào tạo rất vất vả trong công tác chuẩn bị, tổng hợp, minh chứng.

Nhìn từ thực tế, nhà trường cũng phải thực hiện những công tác này quanh năm, bởi sau khi kiểm định phải thực hiện cải tiến, cải tiến chưa xong thì phải tiếp tục chuẩn bị cho công tác kiểm định cho chu kỳ tiếp theo.

Hơn nữa, trong thời gian 5 năm, sự thay đổi về chương trình đào tạo chưa nhiều. Chính vì vậy, việc kéo dài thời gian chu kỳ kiểm định lên 7 năm là phù hợp.

Tường San