Điểm tựa tri thức vùng đất khó - Bài 2: Chắp cánh ước mơ cho học sinh Vân Kiều

Bằng tình yêu nghề và sự bền bỉ, cô giáo Nguyễn Thị Thanh đã biến những đứa trẻ từng sợ học thành những học trò tràn đầy ước mơ, khát khao theo đuổi tri thức để vươn lên thoát nghèo và đổi thay bản làng.

Dấn thân

Năm 2009, khi vừa tốt nghiệp Trường Đại học Quảng Bình, cô giáo Nguyễn Thị Thanh mang theo một lý tưởng giản dị nhưng mãnh liệt: đem tri thức đến với những đứa trẻ vùng sâu. Sinh ra trong một gia đình nông dân nghèo ở Quảng Trị, từ bé, Thanh đã chứng kiến những thiệt thòi của trẻ em miền quê khi thiếu điều kiện học tập, và điều ấy gieo vào cô mong muốn được đứng trên bục giảng. Vì thế, ngay khi tốt nghiệp đại học, Thanh nộp đơn tình nguyện lên Trường PTDT Bán trú TH&THCS Lâm Thủy (nay thuộc xã Kim Ngân, tỉnh Quảng Trị), một ngôi trường nằm sâu trong dãy Trường Sơn, nơi 98% học sinh là người Bru - Vân Kiều.

Cô giáo Nguyễn Thị Thanh và các em học sinh Bru - Vân Kiều ôn thi học sinh giỏi

Chuyến đi nộp hồ sơ trở thành ký ức cô không thể nào quên. Xuất phát lúc 7 giờ 30 sáng từ TP Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình (cũ) đến tận 13 giờ 30, Thanh mới tới nơi. Quãng đường gần 120 km, trong đó có 50 km đường rừng, khiến cô choáng ngợp. Những bản làng xa tít tắp, núi rừng mịt mù, cơ sở vật chất trường lớp đơn sơ đến mức khó tin.

Thanh được tiếp nhận về trường. Thời gian đầu, nhiều lần cô muốn bỏ cuộc, từng chuẩn bị đơn xin thôi việc vì cảm giác quá cô đơn và chông chênh. Nhưng rồi chính những gương mặt rám nắng, những ánh mắt trong veo và nụ cười hồn nhiên của học trò Bru - Vân Kiều đã níu chân cô lại. Thanh thấy ở các em sự mộc mạc, trong sáng và cả “một điều gì đó” khiến cô không thể rời đi. Cô nhận ra, trách nhiệm của mình không chỉ dừng lại ở việc dạy chữ, mà còn là sự đồng hành, mở lối cho các em vươn tới những ước mơ lớn hơn.

Cô Thanh về bản vận động học sinh đến trường

Quyết định ở lại ấy đã trở thành bước ngoặt, khởi đầu cho một hành trình dài gắn bó máu thịt với mảnh đất Lâm Thủy. Tuổi thanh xuân, tình yêu và hạnh phúc gia đình nhỏ của cô từ đó gắn liền với ngôi trường này, với biết bao vất vả nhưng cũng thật nhiều hạnh phúc.

“Bọn trẻ ở đây đều có cuộc sống gia đình nghèo khó, hiểu biết còn hạn chế, đi học theo kiểu “học cho cô”, nhiều em không đủ sách vở, quần áo. Có em gái đến tuổi dậy thì mà vẫn ngây thơ đến mức tưởng mình “bị chảy máu cam phía dưới”, tôi phải tận tình hướng dẫn, giải thích, chỉ bảo”, cô Thanh kể. Từ những câu chuyện vừa buồn cười, vừa thương ấy, Thanh hiểu rằng nghề giáo ở miền núi không chỉ là dạy chữ mà còn là làm mẹ, làm bạn, làm chỗ dựa tinh thần cho học trò.

Khi học sinh ngại đến trường vì không có áo quần hay sách vở, cô lặng lẽ dùng tiền lương để mua cho các em. Khi các em trốn học, cô đến tận nhà vận động. Khi trường thiếu giáo viên, cô sẵn sàng ở nội trú cùng học sinh, vừa dạy học vừa chăm sóc, nấu ăn, dỗ dành. Những việc nhỏ bé nhưng bền bỉ ấy trở thành sợi dây nối cô với đại ngàn, biến miền núi xa xôi thành ngôi nhà thứ hai.

Thay đổi nhận thức về công tác bồi dưỡng học sinh giỏi

Những năm đầu nhận công tác ở Trường PTDT Bán trú TH&THCS Lâm Thủy, Thanh chưa được phân dạy đúng chuyên môn. Cô nhận nhiệm vụ phụ trách thiết bị trường học, làm công tác phổ cập giáo dục, rồi xin dạy ôn tập trái buổi để bổ trợ kiến thức cho học sinh. Dù công việc nhiều, hoàn cảnh khó khăn, cô luôn làm việc với tinh thần trách nhiệm và niềm đam mê nghề nghiệp. Sự tận tâm ấy khiến hội đồng sư phạm ghi nhận, phụ huynh tin tưởng, học sinh yêu quý.

Đến cuối năm 2013, nhà trường đề nghị cấp trên xét chuyển cô sang ngạch giáo viên giảng dạy. Cũng từ đó, cô giáo Thanh bắt đầu hành trình cùng học sinh dân tộc Bru - Vân Kiều chinh phục con chữ. Cô Thanh kể, hầu hết các em tiếp nhận kiến thức còn chậm, một bài giảng cô giáo phải lặp lại 5-7 lần. Để củng cố kiến thức, mỗi buổi tối cô nhận dạy kèm học sinh trong khu bán trú hoàn toàn miễn phí. Những lớp học nhỏ ban đêm, sáng đèn giữa đại ngàn đã trở thành hình ảnh quen thuộc suốt nhiều năm.

Năm học 2017-2018, cô Thanh bắt đầu nhận nhiệm vụ bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi môn Sinh học. Thời gian đầu, công việc đầy thách thức. Phụ huynh không mấy quan tâm, các em thì chưa có động lực. Cô phải đến từng nhà “chở, phỉnh, nịnh” các em đến lớp. Có những buổi tối, cô đến nhà, học sinh trốn không chịu đi. Để “dụ” các em, cô đã tự trích tiền lương của mình mua bánh kẹo, sữa cho học sinh ăn uống thoải mái trong mỗi buổi học. Nhờ sự kiên trì ấy, học sinh dần thay đổi.

Từ sợ học, các em biết ước mơ, biết cố gắng, và khát khao chinh phục tri thức. Những em trước đây rụt rè, lười học, bắt đầu chủ động xin cô vào đội tuyển. Có em quyết tâm học thật giỏi để sau này trở về làm cô giáo, làm bác sĩ, kĩ sư xây dựng bản làng. “Cô tin các con làm được”, đó là câu nói mà cô Thanh lặp đi lặp lại nhiều lần để gieo vào từng đứa trẻ niềm tin tưởng vào bản thân, nỗ lực vươn lên.

Kết quả năm đầu tiên, đội tuyển học sinh giỏi của trường đứng thứ 18/29 toàn huyện - một vị trí khiêm tốn nhưng là dấu mốc quan trọng đối với một trường miền núi. Từ dấu mốc ấy, cô trò cùng nhau nỗ lực không ngừng và mang về thành tích ấn tượng chưa từng có tại Trường PTDT bán trú TH&THCS Lâm Thủy.

Năm học 2024-2025, đội tuyển học sinh giỏi của trường vượt qua hơn 28 trường trong toàn khu vực để vươn lên đứng thứ nhất. “Thành tích đó đã gây được tiếng vang lớn, góp phần thay đổi cách nhìn nhận của mọi người về công tác bồi dưỡng học sinh giỏi ở các trường vùng cao với đối tượng học sinh người dân tộc, xóa dần khoảng cách giữa các trường vùng khó khăn và các trường vùng thuận lợi”, cô Thanh nói.

Niềm vui lớn nhất là sự trưởng thành của học sinh

Suốt 16 năm gắn bó với điểm trường vùng sâu, cô Thanh đã trở thành người tiên phong mở lối cho học sinh Bru - Vân Kiều: người đầu tiên hướng dẫn các em bước vào cuộc thi Khoa học kỹ thuật cấp huyện; người đầu tiên tham gia thiết kế “Giáo án tích hợp” và khơi dậy trong học trò khả năng vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết những vấn đề thực tiễn. Cô đã được Hội đồng sư phạm nhà trường ghi nhận là giáo viên làm công tác chủ nhiệm lớp cấp THCS xuất sắc nhất với đối tượng học sinh dân tộc.

Đằng sau những cột mốc đáng nhớ ấy, cô Thanh vẫn giữ một tâm thế giản dị, khiêm nhường, tự nhận mình "không khéo ăn nói, chỉ có lặng lẽ làm và cống hiến". Đối với cô, niềm hạnh phúc lớn lao không phải là những bằng khen, mà là sự trưởng thành của học sinh; là những bó rau rừng, củ sắn nhỏ mà phụ huynh, học sinh mang tặng; là ánh mắt tin yêu của những đứa trẻ nơi đại ngàn. Giờ nhiều học sinh của cô đã trở thành sinh viên đại học, cao đẳng trên cả nước. “Các em vẫn giữ liên lạc, vẫn nhắn tin hỏi thăm, cảm ơn tôi thường xuyên. Đó là món quà quý nhất của nghề giáo”, cô Thanh xúc động nói.

Hiện nhà cô giáo Thanh ở cách Trường PTDT Bán trú TH&THCS Lâm Thủy khoảng 70 km. Chồng đi làm xa, suốt nhiều năm cô và con ở nội trú trong trường để thuận tiện cho việc dạy học. Thi thoảng cuối tuần cô mới về thăm nhà. Cô mới sinh bé thứ hai được 8 tháng tuổi, phải nhờ bà ngoại lên ở cùng chăm sóc.

Dẫu còn những thiệt thòi riêng, nhưng cô giáo Thanh vẫn vượt qua tất cả, bởi tình cảm sâu đậm của các thế hệ học trò dành cho cô. Cô không chỉ thắp sáng những ước mơ tri thức, mà còn gieo vào lòng các thế hệ học trò dân tộc Bru - Vân Kiều một niềm tin mãnh liệt rằng, các em hoàn toàn có thể vươn ra biển lớn để khẳng định bản thân mình.

LƯU TRINH