Diễn đàn năng lượng: Thúc đẩy chuyển dịch xanh, hướng tới Net Zero

Nền tảng chính sách thuận lợi thúc đẩy đổi mới sáng tạo

Chiều 18/9, tại TP. Hồ Chí Minh, Diễn đàn Đổi mới sáng tạo năng lượng năm 2025 chính thức diễn ra.

Đại biểu tham dự sự kiện. Ảnh: Minh Khuê

Đây là hoạt động chuyên sâu nhằm thúc đẩy vai trò của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trong tiến trình chuyển dịch năng lượng, góp phần bảo đảm an ninh năng lượng và phát triển bền vững quốc gia, đồng thời lan tỏa tinh thần hợp tác công - tư trong lĩnh vực năng lượng sạch.

Diễn đàn được tổ chức trong bối cảnh Quốc hội vừa thông qua Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 70-NQ/TW về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia và Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến 2045 đang được triển khai sâu rộng. Đây là những nền tảng pháp lý quan trọng tạo điều kiện thuận lợi để thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và phát triển năng lượng bền vững tại Việt Nam.

Chương trình gồm hai nội dung trọng tâm: Phiên tham luận chuyên đề và phiên tọa đàm cấp cao giữa lãnh đạo các bộ, ngành và khối doanh nghiệp. Tại phiên tham luận, các chuyên gia và đại diện doanh nghiệp trình bày các chủ đề cập nhật như chiến lược phát triển năng lượng quốc gia, chuyển đổi số trong ngành năng lượng, cơ chế tài chính cho đổi mới sáng tạo và mô hình ứng dụng công nghệ tiên tiến.

Chuyên gia kiến nghị, đưa ra các giải pháp khả thi thúc đẩy hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực năng lượng. Ảnh: Minh Khuê

Còn phiên tọa đàm có sự tham gia của lãnh đạo bộ, ngành, các chuyên gia và doanh nghiệp nhằm thảo luận giải pháp thúc đẩy hợp tác công - tư, chuyển giao công nghệ, kết nối mạng lưới đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực năng lượng xanh.

Thông qua các phiên tham luận và đối thoại, diễn đàn nhấn mạnh vai trò then chốt của đổi mới sáng tạo trong quá trình chuyển dịch năng lượng công bằng, xanh và bền vững, góp phần thực hiện cam kết Net Zero vào năm 2050 mà Việt Nam đã tuyên bố tại COP26.

Gỡ nút thắt tài chính cho đổi mới sáng tạo năng lượng

Tại diễn đàn, bà Nguyễn Thị Minh Huệ, Giám đốc dự án, Công ty CP Tư vấn & Dịch vụ đổi mới khí hậu KLINOVA, chỉ ra nhiều rào cản khiến doanh nghiệp khó tiếp cận nguồn vốn cho các dự án năng lượng xanh.

Theo bà Minh Huệ, phần lớn doanh nghiệp không có tài sản thế chấp truyền thống và không thể dùng tài sản hình thành từ dự án để đảm bảo khoản vay. Đồng thời, nhiều dự án có quy mô nhỏ, phân tán, làm tăng chi phí giao dịch và giám sát, khiến các ngân hàng và nhà đầu tư lớn e ngại.

Trong khi đó, nguồn vốn trong nước chủ yếu ngắn hạn, không phù hợp với tính chất dài hạn của các dự án năng lượng tái tạo. Ngoài ra, các thị trường tài chính xanh như trái phiếu xanh và thị trường carbon tại Việt Nam còn chưa phát triển, gây thiếu hụt kênh huy động vốn trung, dài hạn.

Để tháo gỡ các nút thắt, bà Minh Huệ khuyến nghị tích hợp tiêu chí ESG vào quy trình xét duyệt tín dụng xanh; hợp pháp hóa tín chỉ carbon như một công cụ tài chính; phát triển các Quỹ Đầu tư xanh và Quỹ Bảo lãnh tín dụng xanh nhằm giảm rủi ro cho cả doanh nghiệp và ngân hàng.

Ngoài ra, cần xây dựng cơ chế ưu đãi về thuế, vốn vay, điều chỉnh giá mua điện (Feed-in Tariff)... Đồng thời, nâng cao năng lực xây dựng dự án cho doanh nghiệp và khả năng thẩm định tín dụng xanh của ngân hàng cũng là yếu tố then chốt.

Giải pháp đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2045

Tham gia đóng góp ý kiến tại diễn đàn, ông Đặng Hải Dũng, Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương) đã trình bày tham luận xoay quanh các giải pháp chiến lược nhằm bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn 2045.

Ông Đặng Hải Dũng, Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương). Ảnh: Minh Khuê

Ông Đặng Hải Dũng nhấn mạnh, Nghị quyết số 70-NQ/TW của Bộ Chính trị là kim chỉ nam thể hiện tư duy chiến lược trong phát triển năng lượng: Bền vững, hiện đại, cạnh tranh và thông minh. Theo đó, tổng cung năng lượng sơ cấp của Việt Nam dự kiến đạt 150 - 170 triệu tấn dầu quy đổi; tổng tiêu thụ năng lượng cuối cùng khoảng 120 - 130 triệu tấn. Tỷ lệ tiết kiệm năng lượng đạt 8 - 10%, và năng lượng tái tạo sẽ chiếm 25 - 30% tổng cung, phản ánh xu thế chuyển dịch năng lượng mạnh mẽ.

Về ngành điện, tổng công suất nguồn điện được nâng lên mức 183 - 236 GW, hướng tới hệ thống điện thông minh, hiệu quả, chỉ số tiếp cận điện năng vào nhóm 3 ASEAN. Trong lĩnh vực xăng dầu và khí đốt, mục tiêu đặt ra là các nhà máy lọc dầu đáp ứng tối thiểu 70% nhu cầu nội địa và dự trữ xăng dầu quốc gia đạt 90 ngày nhập ròng. Đồng thời, phát triển mạnh hạ tầng nhập khẩu LNG phục vụ phát điện và các ngành công nghiệp.

Để thực hiện hiệu quả Nghị quyết 70, Bộ Công Thương xây dựng Kế hoạch hành động dựa trên 4 trụ cột chiến lược, gồm: Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả: Thông qua việc hoàn thiện khung pháp lý, ban hành định mức tiêu thụ, phát triển cơ chế ESCO và thành lập Quỹ thúc đẩy tiết kiệm năng lượng theo hướng xã hội hóa, huy động mọi nguồn lực. Ngoài ra, Bộ sẽ đẩy mạnh kiểm toán năng lượng, hỗ trợ công nghệ hiệu suất cao và nâng cao nhận thức cộng đồng qua truyền thông, đào tạo.

Trụ cột khoa học và công nghệ: Triển khai chương trình khoa học và công nghệ quốc gia, tập trung vào lưới điện thông minh, lưu trữ năng lượng, hydrogen. Công nghệ số như AI, Big Data, Digital Twin và Blockchain sẽ được tích hợp vào hệ thống để tối ưu hóa vận hành và minh bạch hóa giao dịch năng lượng.

Trụ cột môi trường và ứng phó biến đổi khí hậu: Bộ điều chỉnh chính sách phù hợp với các cam kết quốc tế như JETP, xây dựng hệ thống kiểm kê KNK và MRV, phát triển thị trường carbon nội địa với lộ trình rõ ràng, bao gồm phân bổ hạn ngạch phát thải và cấp tín chỉ carbon.

Về Trụ cột thúc đẩy kinh tế tuần hoàn: Triển khai các chương trình sản xuất và tiêu dùng bền vững, hỗ trợ doanh nghiệp đáp ứng tiêu chuẩn xanh, đặc biệt tại thị trường EU. Đồng thời tăng cường hợp tác quốc tế, điển hình là các sáng kiến cùng Hà Lan và tổ chức IDH.

Thanh Minh