'Điệp viên' lông vũ vẫn được tin dùng

Những vụ bắt giữ

Hãng tin AP cũng đưa tin, con chim ban đầu bị bắt tại một cảng ở Mumbai vào tháng 5 năm ngoái với những chiếc vòng được buộc vào chân giống như các ký tự Trung Quốc. Chim đã được đưa đến Bệnh viện Động vật Bai Sakarbai Dinshaw Petit vì cảnh sát nghi ngờ nó được sử dụng để làm gián điệp, theo nguồn tin trên. Tổ chức hoạt động vì động vật Những người đối xử có đạo đức với động vật (PETA) sau đó cho biết rằng, chi nhánh của tổ chức này ở Ấn Độ đã giúp đảm bảo quyền tự do cho loài chim bồ câu.

Ấn Độ thả chim bồ câu bị giam 8 tháng nghi là “điệp viên” của Trung Quốc. Ảnh: MP.

PETA cho biết trong một tuyên bố: “Nhóm được biết rằng, vào tháng 5/2023, cảnh sát đã phát hiện con chim bồ câu với một thông điệp khó đọc được viết trên đôi cánh của nó”. Theo đơn vị này, PETA đã liên hệ với cảnh sát và nhận được giấy chứng nhận thả chú chim. Con chim bồ câu sau đó được phát hiện là loài chim đua từ Đài Loan đã trốn thoát và bay sang Ấn Độ, theo AP. Người phát ngôn của Hiệp hội đua chim bồ câu Đài Loan nói với tờ Taiwan News có trụ sở tại Đài Bắc rằng, mặc dù con chim có thể đã bay từ hòn đảo này đến Ấn Độ nhưng không rõ liệu con chim bồ câu này có thực sự là chim đua hay không vì cảnh sát không công bố số sê-ri của nó.

Theo AP, con chim bồ câu đã được Hiệp hội phòng chống hành vi tàn ác đối với động vật tại Bombay nhốt giam. Hiệp hội này đã thả con chim ra sau khi nó được các bác sĩ thú y kiểm tra. Chính quyền Ấn Độ trước đây đã bắt giữ những con chim bồ câu khác vì nghi ngờ tương tự. Một con chim như vậy đã bị bắt giữ vào năm 2016 sau khi nó được tìm thấy ở Kashmir với một bức thư đe dọa Thủ tướng Narendra Modi. Một con khác đã bị bắt nhốt và chụp X-quang vào năm 2015 sau khi bị bắt dọc biên giới Ấn Độ-Pakistan với dòng chữ tiếng Urdu được đóng dấu trên lông của nó.

Những bức ảnh giám sát do các “điệp viên” bồ câu của CIA chụp được thấy rõ các nhân viên tại bãi đậu xe của Đơn vị Hải quân Washington. Ảnh: CIA.

Ý tưởng bất thường

Bay lượn trên sân đơn vị Hải quân Washington, Mỹ, một “điệp viên” đang chụp một loạt bức ảnh tiết lộ nhiều hơn cả những vệ tinh tiên tiến nhất, trong khi những công nhân bên dưới vẫn tiếp tục cuộc sống thường ngày của họ mà không biết rằng họ là đối tượng của một nhiệm vụ gián điệp. Để giành được lợi thế trong Chiến tranh lạnh, vào năm 1977, Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) đã tuyển dụng một đặc vụ mới, gần như vô hình: một con chim bồ câu.

Nghe có vẻ bất thường nhưng ý tưởng sử dụng chim bồ câu để làm gián điệp không phải là không có cơ sở. Vị thế của chim bồ câu trong quân đội lần đầu tiên được ghi lại bởi nhà sử học La Mã Pliny, người đã mô tả vai trò của chúng trong giao tiếp, và quân đội Đức trong Thế chiến thứ nhất là những người đầu tiên khám phá việc sử dụng chim bồ câu để trinh sát. Bản thân quân đội Hoa Kỳ đã sử dụng chim bồ câu từ cuối những năm 1800 để liên lạc, nhưng “Tôi không thể ghi lại bất kỳ trường hợp nào chúng được sử dụng để trinh sát,” Elizabeth Macalaster, tác giả cuốn “War Pigeons: Winged Couriers in the U.S. Military”, 1878- cho biết.

Với CIA, “Trong nhiều năm, Văn phòng Nghiên cứu và Phát triển [ORD] đã nỗ lực… huấn luyện các loài chim khác nhau”, một tài liệu công việc của CIA được giải mật vào tháng 9 năm 1976 tiết lộ. Tuy nhiên, cho đến tháng 1/1976, các chương trình về chim đã bị “loại bỏ… như một ý tưởng hài hước, kỳ lạ và không thể thực hiện được”. Quan điểm này đã thay đổi khi ai đó nhận ra rằng, loài chim có thể là câu trả lời cho một vấn đề đang diễn ra: việc chụp ảnh các khu vực nhạy cảm như bãi hải quân ở Leningrad, Nga.

Những chiếc máy ảnh nhỏ được buộc vào chim bồ câu để chụp những bức ảnh có độ phân giải tốt hơn những bức ảnh được chụp bởi các vệ tinh tiên tiến nhất. Ảnh: CIA.

Khả năng chụp ảnh “thần sầu”

James David, người phụ trách Không gian An ninh quốc gia tại Viện Smithsonian, nói trong một cuộc phỏng vấn về Lịch sử chương trình vệ tinh Chiến tranh lạnh của CIA: “Trong nhiều trường hợp, chúng ta không có cơ hội tiếp cận gần như vậy”. Có lẽ những con chim bồ câu thì có thể.

Dự án nhanh chóng mở rộng phạm vi. Đến tháng 9/1976, ORD đã đầu tư 100.000 USD không chỉ để huấn luyện chim bồ câu mà còn thiết kế dây nịt và máy ảnh cho hoạt động công việc. Việc kiểm tra và huấn luyện đã được tiến hành trên khắp nước Mỹ. Nhiều phương pháp thả chim bồ câu khác nhau đã được thử nghiệm, bao gồm sửa đổi một chiếc xe VW Beetle để vận chuyển chim; Lấy cảm hứng từ các ảo thuật gia sân khấu, CIA đã khoét một lỗ trên sàn của xe Beetle, cho phép thả chim bồ câu một cách lén lút. Đến tháng 10/1976, những con chim này đã bay qua Căn cứ Không quân Andrews gần Washington D.C., và vào tháng 2/1977, CIA đã đề xuất một cuộc thử nghiệm khả thi hơn nữa tại Navy Yard ở Đông Nam DC.

Đơn vị hải quân là một trung tâm hoạt động nhộn nhịp. Bến nghi lễ kết hợp với bến hoạt động cho tàu thuyền đang sửa chữa. Các bãi đậu xe dọc theo sông Anacostia chật kín nhân viên từng làm việc cho Hải quân Hoa Kỳ, Đơn vị Thủy quân Lục chiến Hoa Kỳ, Trung tâm Phiên dịch Nhiếp ảnh quốc gia... Lối vào mang tính biểu tượng của cơ sở, Cổng Latrobe, vẫn không thay đổi kể từ năm 1881. Mọi thứ có thể được nhận dạng ngay lập tức qua những bức ảnh do những chú chim bồ câu bí mật chụp.

Những hình ảnh mà những con chim chụp được-kể từ khi được CIA giải mật-có chất lượng đáng kinh ngạc. Có thể dễ dàng nhìn thấy máy điều hòa không khí trên nóc các tòa nhà và có thể đếm được những ô cửa sổ ở Nhà máy súng hải quân cũ. Khả năng phân giải đầy đủ của vệ tinh gián điệp tiên tiến nhất của Mỹ GAMBIT-3 vẫn được phân loại, nhưng người ta biết rằng, thiết bị có thể phát hiện một vật thể nhỏ tới 4 inch vuông (1 inch tương đương 2,54 cm). Báo cáo của CIA cho biết: “So với chụp ảnh [GAMBIT-3] về cùng một mục tiêu, “hệ thống dành cho chim được đánh giá là có khả năng diễn giải hình ảnh cao hơn cũng như khả năng nhìn thấy các vật thể nhỏ hơn”.

Những con chim bồ câu có thể cung cấp độ phân giải ¾ inch. Trong khi hình từ GAMBIT-3 giống như sử dụng kính lúp thì hình ảnh chim bồ câu chụp tương đương với việc sử dụng kính hiển vi. Chất lượng cao này giúp bạn có thể nhìn thấy mọi người trong những hình ảnh này. Một trong những hình ảnh được giải mật, có thể dễ dàng nhìn thấy các nhân viên chính phủ đang đi bộ đi làm. Có thể nhận ra hình dạng của đèn pha trên xe của họ. Có thể dễ dàng nhận thấy trang phục của họ mang phong cách thập niên 70.

Mặc dù có thể tranh luận rằng, một mức độ riêng tư nhất định sẽ bị ảnh hưởng khi ở trong cơ sở quân sự nhưng điều này rõ ràng không xảy ra bên ngoài cổng của họ. Một số lượng nhỏ các bức ảnh do chim bồ câu chụp đã được giải mật, một số trong đó chụp những ngôi nhà bên ngoài đơn vị hải quân. Năm 1975, CIA đã bị chỉ trích trên trang nhất của tờ New York Times vì tội thử nghiệm trên người Mỹ. Các chi tiết được công bố bởi các cuộc điều tra của Quốc hội, theo báo cáo của Cơ quan Lưu trữ an ninh quốc gia, kết luận CIA đã “vi phạm điều lệ của mình trong 25 năm” thông qua “việc nghe lén bất hợp pháp, giám sát trong nước… và thử nghiệm trên người”. Chưa đầy hai năm mà CIA lại vô tình biến người Mỹ thành đối tượng thử nghiệm.

Các tập tin được giải mật kết thúc vào năm 1978. Một báo cáo dài vào ngày 1/4/1978 tuyên bố rằng, chương trình này đáp ứng “yêu cầu về độ phân giải cao” và khả thi - miễn là tiến hành nhiều thử nghiệm hơn. Những người khác ở CIA không đồng ý. Một bản ghi nhớ đã dán nhãn chương trình này là một "mớ hỗn độn" không chứng minh được điều gì và khuyên không nên áp dụng. Nhưng mức độ của chương trình vẫn chưa được biết. Những bình luận công khai gần đây nhất của CIA đến từ một video năm 2021, đưa ra lời khuyên rằng “các phần của nhiệm vụ thực sự vẫn được phân loại”.

Cher Ami, một chú chim bồ câu đen, nổi tiếng với việc mang thông điệp cho quân đội Mỹ trong Thế chiến thứ nhất.

Điệp viên xuất sắc và dũng cảm

Từ thời cổ đại, các bên tham chiến đã dựa vào chim bồ câu làm sứ giả dẫn đường. Đến Thế chiến thứ hai, loài chim này đã trở thành tài sản gián điệp của các nước.

Vào đầu cuộc chiến, mạng lưới tình báo của Anh đã bị tan vỡ trước bước tiến nhanh chóng của quân Đức. Trong thời điểm đen tối nhất của nước Anh, các cựu chiến binh Thế chiến thứ nhất từng sử dụng chim bồ câu để liên lạc qua chiến hào đã nảy ra ý tưởng. Gordon Corera, một nhà báo người Anh, tác giả cuốn sách “Operation Columba: The Secret Pigeon Service” (Chiến dịch Columba: dịch vụ bồ câu bí mật), cho biết: Trên các chuyến bay bí mật qua vùng châu Âu bị chiếm đóng, họ thả những hộp chim bồ câu có gắn dù xuống và xem liệu chúng có lấy lại được thông tin gì không”.

Dân làng ở Pháp và Bỉ, tuyệt vọng chống lại sự chiếm đóng của Đức Quốc xã, đã liều mạng viết tin nhắn trên những mảnh giấy nhỏ và gắn chúng vào chân những con chim bồ câu Anh và thả chúng lên trời. Corera nói: “Điều quan trọng ở chim bồ câu là chúng có siêu năng lực, khả năng tìm đường về nhà”. Chiến dịch Columba đã thành công rực rỡ: chim bồ câu do thám đã mang khoảng 1.000 tin nhắn về London với thông tin về việc lắp đặt radar, hoạt động di chuyển của quân đội Đức Quốc xã và các địa điểm tên lửa V1. Những chú chim bồ câu đã giành được huy chương vì sự dũng cảm. Và ở Mỹ, vào những năm 1970 trong Chiến dịch Tacana, CIA đã thiết kế chiếc máy ảnh bằng phim nhỏ gắn vào chim bồ câu. Rồi họ bí mật mang những con chim đến thả gần các cơ sở quân sự của Liên Xô. Máy sẽ chụp những bức ảnh có độ phân giải cao trên đường chúng bay về nhà.

Ngày nay, các công nghệ như máy bay không người lái có nhiều khả năng cung cấp những góc nhìn quan trọng hơn so với mèo hoặc chim bồ câu, vì vậy Acoustic Kitty và Chiến dịch Tacana đã đi vào lịch sử và huyền thoại của CIA. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là CIA đã bỏ rơi hoàn toàn động vật. “Thời thế thay đổi, công nghệ thay đổi, nhưng động vật luôn là đối tác tiềm năng trong sứ mệnh CIA của chúng tôi", Robert Wallace, một quan chức CIA, nhấn mạnh.

Corera, nhà báo an ninh đã theo dõi những cáo buộc giữa Ấn Độ và Pakistan về chim bồ câu gián điệp và từng được nghe tin về một chi nhánh huấn luyện chim bồ câu của Trung Quốc, nói: “Dù chúng ta phụ thuộc nhiều hơn vào công nghệ, nhưng các cơ quan gián điệp vẫn cần có các phương án dự phòng. Vì vậy, tôi nghĩ thời đại gián điệp của chim bồ câu chưa hẳn đã kết thúc”.

Long Nguyễn