Điều gì đang chờ đợi F-16 trên bầu trời Ukraine?

Hà Lan, Đan Mạch và Na Uy đã cam kết chuyển giao hơn 60 máy bay chiến đấu F-16 đầu tiên cho Ukraine. Nhưng việc chuyển giao không được lên kế hoạch trước mùa xuân 2024.

Người phát ngôn Lực lượng Không quân Ukraine Yury Ignat tuyên bố cuối tháng 12/2023 rằng, các máy bay chiến đấu F-16 sẽ đến Kiev sau khi cơ sở hạ tầng và phi hành đoàn được chuẩn bị sẵn sàng.

Tuy nhiên, gần đây Ignat lại nói rằng, Kiev không có thông tin cụ thể về thời điểm hoàn thành việc đào tạo phi công cũng như chuyển giao máy bay F-16 cho Ukraine.

Vấn đề ngoại ngữ

Theo tạp chí Newsweek của Mỹ, lô F-16 đầu tiên rất có thể đã được chuyển giao cho Ukraine, mặc dù các đồng minh của Kiev chưa chính thức tiết lộ bất cứ điều gì.

Bà Daniel Rice, cựu cố vấn đặc biệt của Tổng tham mưu trưởng Lực lượng vũ trang Ukraine Valery Zaluzhny giải thích, “Phương Tây luôn giữ bí mật việc chuyển giao vũ khí cho Kiev”. Bà Rice ám chỉ việc Anh và Pháp đã bí mật chuyển giao tên lửa hành trình Storm Shadow và SCALP cho Ukraine.

Chiến đấu cơ F-16. (Ảnh: Defense News)

Tuy nhiên, những vũ khí đó không giúp Ukraine giành được thắng lợi trên chiến trường. Trong năm qua, họ đã để mất thêm Artemovsk (Bakhmut), Soledar, Maryinka, Opytnoye và một số khu định cư. Kiev cho rằng những thất bại của họ là do sức mạnh không quân của Nga.

Các phi công Ukraine hiện đang được đào tạo tại một số trung tâm ở các nước NATO. Nhóm sáu sĩ quan không quân đầu tiên đã hoàn thành khóa học kéo dài 5 tháng, bao gồm rèn luyện thể chất, học tiếng Anh và nắm vững kiến thức cơ bản về cấu tạo và nguyên lý hoạt động của máy bay chiến đấu F-16.

Theo Bộ Quốc phòng Anh, hiện họ đã tới Đan Mạch để huấn luyện bay. Mười phi công khác đã đến Anh để thay thế họ.

Quá trình đào tạo được cho là đang diễn ra chậm chạp. Hồi tháng 8/2023, Tổng thống Ukraine Zelensky nói rằng, ông đã nhận được sự đồng ý từ những người ủng hộ phương Tây để bắt đầu chương trình ngay lập tức, nhưng trong số 32 phi công được chọn đầu tiên, chỉ có 8 người có trình độ tiếng Anh khá và số còn lại phải tham gia một khóa học ngôn ngữ.

Vai trò tấn công tầm xa

Lực lượng vũ trang Ukraine có lý do để đòi hỏi về F-16, loại máy bay chiến đấu thế hệ thứ 4 được sản xuất nhiều nhất. Hơn 4.600 chiếc với nhiều bản sửa đổi khác nhau đã được chế tạo kể từ năm 1978. Chúng đang phục vụ ở 25 quốc gia và có thể sử dụng gần như toàn bộ loại vũ khí hàng không chiến thuật của NATO.

Các nhà lãnh đạo quân sự Ukraine đặt hy vọng đặc biệt vào tên lửa hành trình JASSM (tên lửa hành trình không đối đất). AGM-158 JASSM là vũ khí chính xác do Lockheed Martin phát triển và được Không quân Mỹ trang bị vào năm 1986.

Máy bay chiến đấu F-16A/B.

Vũ khí này được thiết kế để tấn công các mục tiêu quan trọng trong mọi điều kiện thời tiết cả ngày lẫn đêm và có khoảng cách phóng tên lửa nằm ngoài tầm hoạt động của phòng không đối phương. Phạm vi tấn công của tên lửa là 370 km và ở phiên bản AGM-158B JASSM-ER, nó có thể đạt tới 1.000 km.

Tên lửa được trang bị một đầu đạn xuyên thấu nặng 450 kg. Vỏ tên lửa được làm bằng sợi carbon, làm giảm khả năng phát hiện của radar. Nó có thể bay sát mặt đất, bám sát địa hình trong phần lớn hành trình tới mục tiêu. Đây là mối đe dọa đáng kể giúp Kiev có khả năng tấn công sâu vào lãnh thổ Nga, chủ yếu nhắm vào các sân bay.

Mặt khác, F-16 được trang bị nhiều loại tên lửa không đối không, trong đó có AIM-120D có tầm bắn tới 160 km. Loại vũ khí này có thể so sánh với R-77M của Nga.

Niềm tin vào “vũ khí kỳ diệu”

Triển khai F-16 ở Ukraine được xem là có tính rủi ro cao. Nếu máy bay chiến đấu và phi công Ukraine hoạt động tốt, Kiev có thể sẽ nhận thêm sự hỗ trợ từ phương Tây.

Nhưng nếu tên lửa Nga bắn hạ máy bay do Mỹ sản xuất, đây có thể là “giọt nước tràn ly” cuối cùng đối với Washington và tổ hợp công nghiệp - quân sự của Mỹ. Vì F-16 là một mặt hàng thành công về mặt thương mại và Lầu Năm Góc đánh giá cao danh tiếng của nó.

Chuyên gia quân sự Ivan Konovalov nhận xét F-16 là "một cỗ máy rất đắt tiền”. “Bảo dưỡng 5 chiếc F-16 Falcons tiêu tốn khoảng 20 triệu USD mỗi năm. Phương Tây có thể cung cấp bao nhiêu chiếc máy này? Và Kiev lấy đâu ra tiền để duy trì khả năng hoạt động cho số tiêm kích F-16 này? Liệu đây có phải là gánh nặng mới cho Kiev?", Konovalov nói.

Máy bay Su-30SM của Nga.

Một vấn đề nữa là máy bay Ukraine đang nhận là dòng F-16A/B nguyên bản, được chế tạo từ cuối những năm 1970 cho đến giữa những năm 80. Vì vậy những chiếc F-16A/B sau này đã được nâng cấp hệ thống điện tử hàng không, so với phiên bản F-16E/F mới nhất và các máy bay chiến đấu phản lực của Nga thì chúng bị đánh giá khá thấp.

Ví dụ, những chiếc F-16 của Không quân Hà Lan được trang bị radar APG-66V2 đã lỗi thời, chỉ có khả năng theo dõi một vài mục tiêu cùng một lúc, trong khi radar APG-83 mới hơn có thể xử lý hàng chục mục tiêu.

Tuy nhiên, kết quả của cuộc không chiến chủ yếu phụ thuộc vào kỹ năng bay. Các phi công Ukraine sẽ phải chứng minh trên thực tế rằng, họ được phương Tây đào tạo trong vài tháng đủ khả năng chiến đấu và giành chiến thắng. Và đối thủ của họ sẽ là phi công trên các máy bay Su-30SM và Su-35S tiên tiến hơn của Nga, những phi đội đã ghi được nhiều chiến thắng trên không kể từ khi bắt đầu cuộc xung đột.

Lê Hưng (Nguồn: Sputnik News)