'Ảo ảnh đỏ' liệu có tái diễn trong cuộc bầu cử Mỹ 2024?

Chuyện cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump luôn phủ nhận kết quả bầu cử năm 2020 và đỉnh điểm là cuộc bạo loạn ở điện Capitol ngày 6-1-2020, dường như bắt đầu vào cuối Đêm bầu cử (ngày 3-11-2020).

Vào Đêm bầu cử năm đó, ông Trump tạm thời dẫn trước ứng cử viên Dân chủ Joe Biden và có thể tuyên bố chiến thắng nhưng sau đó lợi thế này dần giảm đi khi việc kiểm phiếu qua thư bắt đầu vào tối muộn và những ngày sau Ngày bầu cử.

“Ảo ảnh đỏ” và “dịch chuyển xanh”

Nguồn cơn của lợi thế ban đầu của ông Trump là hiện tượng được gọi là "ảo ảnh đỏ". Thuật ngữ "ảo ảnh đỏ" mô tả hiện tượng mà các ứng cử viên của đảng Cộng hòa có vẻ như có lợi thế lớn vào đêm bầu cử, có thể gây hiểu nhầm rằng đó là kết cục chung cuộc. Tuy nhiên, những lợi thế đó dần giảm xuống khi nhiều lá phiếu gửi qua thư bầu cho đảng Dân chủ được kiểm đếm.

Việc xóa tan "ảo ảnh đỏ" gọi là "dịch chuyển xanh" khi các lá phiếu qua thư bầu cho đảng Dân chủ được kiểm đếm. Sự dịch chuyển này thường do sự kết hợp của nhiều yếu tố gây ra, bắt nguồn từ việc cử tri bỏ phiếu theo những cách khác nhau.

Cử tri Mỹ đi bỏ phiếu sớm ở Stamford (bang Connecticut, Mỹ) hôm 21-10. Ảnh: GETTY IMAGES

Cử tri đi bầu trực tiếp và đúng Ngày bầu cử thường được kiểm trước vì những lá phiếu đó được chuyển thẳng đến các trung tâm kiểm phiếu. Còn phiếu bầu qua thư thường được kiểm sau đó và một số tiểu bang cho phép nhận và kiểm sau Ngày bầu cử, điều này có thể dẫn đến sự chậm trễ thêm trong việc kiểm đếm kết quả của những lá phiếu đó. Riêng phiếu bầu tạm thời chỉ được kiểm sau khi xác minh cử tri đủ điều kiện và diễn ra sau cuộc bầu cử.

Trong phần lớn lịch sử nước Mỹ, hầu như tất cả cử tri đều bỏ phiếu trực tiếp vào Ngày bầu cử (ngày thứ Ba sau ngày thứ Hai đầu tiên của tháng 11), điều đó có nghĩa là việc kiểm phiếu tương đối đơn giản. Tuy nhiên, sau năm 2000, những lá phiếu qua thư và phiếu bầu tạm thời ngày càng tăng nên số lượng lớn phiếu bầu không được kiểm cho đến sau Đêm bầu cử.

Đáng chú ý là vào năm 2020, có thể thấy xu hướng này tăng đột biến khi có nhiều cử tri chuyển sang bỏ phiếu qua thư và bỏ phiếu vắng mặt để giữ khoảng cách an toàn trong thời COVID-19.

Điều này dẫn đến câu chuyện có một số bang có kết quả kiểm phiếu chậm, chẳng hạn như California - bang có nhiều người theo đảng Dân chủ và hầu như cử tri đã đăng ký đều gửi phiếu bầu qua thư.

Tất nhiên, ông Trump luôn khẳng định mà không có bằng chứng rằng "ảo ảnh đỏ" hoàn toàn không phải là ảo ảnh và "sự dịch chuyển xanh" là sự gian lận nhét thêm phiếu vào thùng. Vào Đêm bầu cử 2020, ông Trump đã kêu gọi Tòa án Tối cao Mỹ dừng việc kiểm phiếu những lá phiếu “trễ” này, vốn bị ông cáo buộc là gian lận, mặc dù tất cả lá phiếu đó đã được bỏ vào Ngày bầu cử.

Các bang chiến trường mất bao lâu để kiểm phiếu?

Theo đài CNN, có một số dấu hiệu cho thấy việc kiểm phiếu có thể diễn ra nhanh hơn ở một số tiểu bang quan trọng.

Tại bang chiến trường Georgia, theo luật bầu cử mới ở bang này, nhiều người sẽ bỏ phiếu sớm trực tiếp thay vì bỏ phiếu qua thư. Còn bang North Carolina thì không còn chấp nhận phiếu bầu qua thư nếu chúng đến sau Ngày bầu cử. Như vậy, những điều này có thể đẩy nhanh quá trình kiểm phiếu ở những bang chiến địa này.

Cả hai ứng cử viên - cựu Tổng thống Donald Trump và Phó Tổng thống Kamala Harris đều đã đổ hàng triệu USD vào quảng cáo và vận động tranh cử tại bang Georgia. Ảnh: THE NEW YORK TIMES

Tổng thư ký bang Georgia - ông Brad Raffensperger chia sẻ trên đài CBS rằng ông hy vọng phần lớn các lá phiếu sẽ được xử lý và kiểm đếm ngay trong những giờ sau khi các điểm bỏ phiếu đóng cửa.

"Tất cả các phiếu bầu sớm và tất cả các lá phiếu được chấp nhận sớm đều phải báo cáo kết quả trước 8 giờ tối. Tức là 70, thậm chí có thể là 75% tổng số phiếu bầu sẽ được báo cáo chậm nhất là 8 giờ tối vào Đêm bầu cử. Tuy nhiên, nếu thế trận ở Georgia diễn ra sít sao như năm 2020, thì kết quả vẫn có thể chưa rõ ràng” - ông Raffensperger nói.

Khi được hỏi liệu có thể mất một tuần để xác định người chiến thắng ở Georgia hay không, ông Raffensperger nói rằng không cần mất nhiều thời gian như vậy. Các lá phiếu của cử tri ở nước ngoài sẽ đến chậm nhất là ngày 8-10 và đó sẽ là số phiếu cuối cùng.

Các tiểu bang chiến địa mang tính chất quyết định khác như Pennsylvania và Wisconsin vẫn chưa tạo điều kiện cho các viên chức bầu cử xử lý bất kỳ lá phiếu nào trước Ngày bầu cử. Tuy nhiên, việc kiểm phiếu ở những nơi này cũng có thể diễn ra nhanh hơn, khi có nhiều kinh nghiệm hơn và ít lá phiếu phải xử lý hơn so với cuộc bầu cử năm 2020 trong thời kỳ đại dịch.

Tại bang chiến trường Michigan thì việc xử lý phiếu bầu có thể diễn ra trước Ngày bầu cử. Tổng Thư ký bang Michigan - bà Jocelyn Benson cho biết bà hy vọng sẽ biết kết quả vào ngày 6-11, tức là 1 ngày sau khi các điểm bỏ phiếu đóng cửa.

ĐỨC HIỀN