Điều gì diễn ra tiếp theo sau 'đình chiến thương mại' Mỹ - Trung?

Trước thềm cuộc gặp quan trọng giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vào hôm 30/10, các nhà lãnh đạo thế giới đều kỳ vọng về một “thỏa thuận đình chiến” thương mại, giúp ổn định nền kinh tế toàn cầu.

Và họ đã đạt được.

Tuy nhiên, đi kèm với đó lại là nỗi lo ngại ngày càng lớn rằng thế giới có thể bước vào thời kỳ mới - thời kỳ chạy đua vũ khí hạt nhân giữa các cường quốc.

Giảm nhiệt thương chiến

Trước khi bắt đầu cuộc gặp, New York Times đánh giá hai nhà lãnh đạo đã bắt tay một cách khá căng thẳng trước dãy quốc kỳ Trung Quốc và quốc kỳ Mỹ tại căn cứ không quân Busan (Hàn Quốc).

Trong khi ông Trump nói nhiều, ông Tập hầu như giữ thái độ im lặng.

“Chủ tịch Tập là nhà lãnh đạo vĩ đại của một quốc gia vĩ đại và tôi nghĩ chúng ta sẽ có mối quan hệ tuyệt vời trong thời gian dài”, ông Trump cho hay.

Về phía mình, ông Tập bước vào cuộc gặp với thái độ thận trọng và kiên định. Trong phát biểu mở đầu, ông ví quan hệ Trung - Mỹ như “con tàu khổng lồ” cần sự dẫn dắt ổn định và đồng bộ từ cả hai phía.

Ông Tập nói thêm rằng ông và Tổng thống Trump “không phải lúc nào cũng có cùng quan điểm” và cho rằng “việc hai nền kinh tế hàng đầu thế giới đôi lúc bất đồng quan điểm là điều bình thường”.

Sau cuộc gặp mặt trực tiếp kéo dài hơn 90 phút tại Hàn Quốc, ông Trump tuyên bố rằng hai nhà lãnh đạo đã nhất trí giảm căng thẳng trong cuộc đối đầu thương mại.

Về cơ bản, hai bên đồng ý với thỏa thuận ngừng leo thang kéo dài một năm, bao gồm việc dỡ bỏ các biện pháp “ăn miếng trả miếng” như áp thuế cao và chặn tiếp cận nguồn cung đất hiếm.

Cuộc gặp này là sự kiện được mong đợi và có ảnh hưởng lớn nhất trong chuyến công du kéo dài gần một tuần của ông Trump tại châu Á - nơi ông đã ký kết hàng loạt thỏa thuận thương mại và an ninh với các quốc gia trong khu vực.

“Nếu tính theo thang điểm từ 0 đến 10, với 10 là tốt nhất, tôi sẽ chấm cho cuộc gặp này điểm 12”, ông Trump nói trên chuyên cơ khi trở về Washington.

Ông Trump và ông Tập đã gặp nhau khoảng 90 phút tại Busan. Ảnh: New York Times.

Ông Trump cho biết Trung Quốc đã đồng ý tạm ngừng hạn chế xuất khẩu đất hiếm trong một năm. Đây vốn là vật liệu quan trọng cho nhiều ngành công nghiệp sản xuất tiên tiến. Động thái siết xuất khẩu trước đó của Bắc Kinh từng khiến ông Trump dọa hủy cuộc gặp tuần này.

Tổng thống Mỹ cũng nói rằng chủ tịch Trung Quốc đã đồng ý hành động mạnh mẽ hơn nhằm ngăn chặn dòng chảy fentanyl trái phép vào Mỹ. Giảm thiểu tử vong do thuốc giảm đau gây nghiện fentanyl là một trong những ưu tiên hàng đầu của ông Trump.

Đáp lại, Mỹ sẽ giảm một nửa mức thuế liên quan đến fentanyl.

"Như các bạn đã biết, tôi đã áp thuế 20% đối với Trung Quốc vì fentanyl đang tràn vào (Mỹ), đây là một mức thuế lớn. Tôi đã giảm 10%, nên mức thuế 10%, thay vì 20%, có hiệu lực ngay lập tức”, ông Trump xác nhận.

Trên mạng xã hội, ông Trump cũng viết rằng ông Tập cũng đã cam kết mua “một lượng lớn đậu nành” và các sản phẩm nông nghiệp khác của Mỹ, đồng thời “bắt đầu tiến trình mua năng lượng của Mỹ”.

“Nông dân của chúng ta sẽ rất vui mừng!”, ông nhấn mạnh.

Tổng thống Mỹ mô tả kết quả của cuộc gặp là một thỏa thuận khung có thời hạn một năm và hướng tới gia hạn hàng năm, theo Fox News.

"Chúng tôi đã có một thỏa thuận", ông Trump nói. "Hàng năm chúng tôi sẽ đàm phán lại thỏa thuận, nhưng tôi nghĩ nó sẽ kéo dài trong một thời gian dài".

Bản thông cáo do Tân Hoa Xã phát hành sau cuộc gặp không đề cập cụ thể các thỏa thuận đạt được, nhưng có nhắc đến động thái gần đây của Trung Quốc trong việc cắt giảm nguồn cung khoáng sản quan trọng.

Tuyên bố lưu ý rằng ông Tập đã nói với ông Trump rằng những "biến động" gần đây trong mối quan hệ Mỹ - Trung nên là bài học cho cả hai bên để tránh "vòng luẩn quẩn trả đũa lẫn nhau".

Vẫn còn lo ngại

Bước tiến mới được xem là thắng lợi cho nền kinh tế toàn cầu, song lại được đạt được trong bối cảnh mối đe dọa hạt nhân giữa các cường quốc bất ngờ gia tăng mạnh mẽ.

Chỉ vài phút trước khi đáp xuống thành phố Busan để gặp ông Tập, ông Trump đăng trên mạng xã hội rằng Mỹ sẽ ngay lập tức khởi động lại các cuộc thử nghiệm vũ khí hạt nhân sau hơn 30 năm tạm dừng.

Thông báo này được đưa ra trong bối cảnh Nga tuyên bố trước đó rằng họ đã tiến hành thử nghiệm tên lửa có khả năng mang đầu đạn hạt nhân và tàu không người lái trên biển trong tuần này.

Ông Trump phát biểu với báo chí trên Không lực Một sau cuộc gặp cùng ông Tập ngày 30/10. Ảnh: New York Times.

“Do các chương trình thử nghiệm của những nước khác, tôi đã chỉ đạo Bộ Chiến tranh bắt đầu thử nghiệm vũ khí hạt nhân của chúng ta trên cơ sở bình đẳng”, ông Trump viết và cho biết quá trình này sẽ bắt đầu ngay lập tức.

Ông Trump không cung cấp thêm chi tiết về quyết định này.

Theo CNN, thông báo của tổng thống Mỹ được đưa ra ngay trước cuộc gặp với Chủ tịch Tập, nhưng ông ám chỉ rằng Trung Quốc không phải lý do ông đưa ra quyết định này.

Ông Trump trả lời một phóng viên sau đó rằng "việc này liên quan đến các nước khác".

"Chúng ta có nhiều vũ khí hạt nhân hơn bất kỳ ai, nhưng chúng ta không thử nghiệm", ông Trump nói. "Chúng ta đã dừng việc này nhiều năm rồi".

"Nhưng với việc các nước khác đang thử nghiệm, tôi nghĩ rằng việc chúng ta làm vậy cũng là phù hợp”, ông cho biết thêm.

Trước đó, Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố Nga đã thử thành công tên lửa hành trình hạt nhân Burevestnik - loại vũ khí Điện Kremlin ca ngợi là "độc nhất vô nhị" và là nhân tố "đảm bảo an ninh quốc gia".

Trong tuần này, ông Putin cũng công bố việc thử nghiệm thành công siêu ngư lôi hạt nhân Poseidon có khả năng tạo ra các đợt sóng phóng xạ khổng lồ tàn phá bờ biển.

New York Times đánh giá bối cảnh hỗn loạn xung quanh cuộc gặp nhắc nhở rằng cách tiếp cận của ông Trump đối với các vấn đề ngoại giao có thể thay đổi chỉ trong chớp mắt - ngay cả với những vấn đề như chiến lược hạt nhân của Mỹ.

Minh An