Điều gì đứng sau hiện tượng sách thiếu nhi ngày càng ngắn?
Theo The Sunday Times, khi khả năng tập trung giảm, độ dài trung bình của các đầu sách thiếu nhi ăn khách nhất đã giảm từ khoảng 190 trang vào những năm 1930 xuống chỉ còn 60 trang.
Ảnh: The Citizen.
Là một nhà văn, Sam Leith rất quan tâm tới việc khuyến khích trẻ nhỏ đọc sách. Ông cho biết: "Khi còn nhỏ, tôi rất yêu thích Nancy Drew và đọc truyện một cách say mê. Và tôi nhớ cũng đã đưa cho con gái mình những cuốn sách tương tự khi cháu khoảng chín hoặc mười tuổi, nhưng cháu không thể đọc hết được".
Suy giảm khả năng tập trung ở trẻ
Leith không phải là người duy nhất nhận ra thực tế này. Anthony Horowitz cũng đã khiến một số tác giả đồng nghiệp bàng hoàng vào tháng trước khi ông cho biết bộ truyện Alex Rider của ông, trung bình hơn 300 trang mỗi cuốn, là quá dài và khó thu hút được trẻ em ngày nay, do các em có khả năng tập trung thấp hơn.
Một phân tích của The Sunday Times về những cuốn sách thiếu nhi được đánh giá cao nhất trên Goodreads dành cho trẻ em từ 6-12 tuổi cũng chỉ ra một xu hướng đáng chú ý. Số lượng trang sách thiếu nhi liên tục suy giảm trong nhiều thập kỷ qua: Từ mức trung bình là 193,5 trang vào những năm 1930, với những cuốn như Swallows và Amazons, xuống còn 60,6 trang vào những năm 2020.
Theo nghiên cứu của Kapow Primary, một cơ sở dữ liệu lập kế hoạch bài giảng dành cho giáo viên, khả năng tập trung của trẻ em đang giảm dần. Trong một cuộc khảo sát với 504 giáo viên tiểu học và mầm non tại các trường tiếng Anh, 84% cho biết từ sau lệnh phong tỏa do Covid-19 năm 2020-2021, khả năng tập trung của trẻ em "đang thấp hơn bao giờ hết".
Các đầu sách từng ăn khách hiện không cạnh tranh được với sức hút từ mạng xã hội. Ảnh: The Sunday Times.
Các chuyên gia cho biết kích thích từ thiết bị điện tử và truyền thông xã hội đang làm trẻ em mất tập trung. Khung hình động liên tục trên TikTok, nền tảng video ngắn phổ biến nhất hiện tại, có thời lượng từ 21 đến 34 giây và không yêu cầu sự chú ý liên tục.
Michael Manos, một nhà tâm lý học tại Trung tâm Sức khỏe Hành vi Nhi khoa ở Ohio, Mỹ cho biết vào năm 2022: "Nếu não trẻ em đã quen với những thay đổi liên tục trên không gian mạng, não sẽ khó thích nghi lại với các hoạt động nằm ngoài nền tảng số, nơi mọi thứ không chuyển động quá nhanh".
Mối liên hệ giữa độ dài của sách và khả năng tập trung
Trên thực tế, tỷ lệ trẻ em đọc sách để giải trí đã giảm ở mọi nhóm tuổi, đặc biệt là ở trẻ 5-7 tuổi và trẻ 8-10 tuổi. Theo một cuộc khảo sát của HarperCollins và NielsenIQ, vào năm 2012, hơn một nửa số trẻ em trong các nhóm tuổi đó đọc sách để giải trí. Nhưng năm ngoái, chỉ có 34% trẻ từ 5-7 tuổi và 31% trẻ từ 8- 10 tuổi còn duy trì thói quen trên.
Trong khi đó, một phân tích khác của tờ Sunday Times cũng cho thấy một điều đáng chú ý. Vào những năm 2000, khi tỷ lệ trẻ đọc sách giải trí tương đối cao, độ dài của sách thời điểm này cũng tương đối cao. Bộ truyện Harry Potter, chủ yếu được xuất bản vào cuối những năm 1990 và 2000, đạt đỉnh vào năm 2003 với 766 trang trong phần Harry Potter và Hội Phượng hoàng.
Trong khi độ dài của sách đã giảm xuống kể từ đó thì có thể thấy khả năng tập trung của trẻ em có thể được rèn luyện bằng những cuốn sách dài.
Tác giả Frank Cottrell-Boyce, người đoạt giải thưởng sách thiếu nhi của Waterstones, cho rằng chìa khóa để những cuốn sách dài thu hút sự chú ý của trẻ em là chúng phải có chất lượng cao và đủ hấp dẫn. "Tôi không nghĩ Anthony hoàn toàn đúng. Tôi nghĩ rằng vẫn còn chỗ cho những câu chuyện nhập vai rộng lớn trong thế giới kỳ ảo", ông nói.
Ông đã trích dẫn cuốn Impossible Creatures dài 368 trang của Katherine Rundell xuất bản năm 2023 và bày tỏ: “Tôi nghĩ rằng thị trường sẽ luôn có những thay đổi đáng kể, nhưng điều không bao giờ thay đổi là nhu cầu được chìm đắm vào không gian mới của trẻ em”.
Jeffrey Boakye, một tác giả kiêm giáo viên thiếu nhi, cho biết ông nghĩ trẻ em vẫn có thể “hiểu được sự tinh tế và quá trình phát triển nhân vật phức tạp… Do đó, chúng ta cần phải quan tâm tới nhu cầu đó của trẻ”.
Trong khi đó, Cottrell-Boyce gợi ý rằng giải pháp nằm ở cha mẹ. Ông khuyến nghị: “Hãy đọc cho con bạn nghe hoặc đọc cùng chúng”. Trong khi hiệu quả của giải pháp này còn cần được đánh giá thì một thực tế là 20% bé trai và 17% bé gái 3-4 tuổi được đọc sách cho nghe chỉ một lần/tuần, thậm chí ít hơn, theo một cuộc khảo sát của HarperCollins và NielsenIQ năm nay.
