Điều gì xảy ra nếu bong bóng đầu tư AI vỡ?

Kể từ khi ChatGPT ra mắt vào năm 2022, một cơn sốt đầu tư toàn cầu đã càn quét lĩnh vực AI. Theo tờ The Economist, vào thời kỳ đỉnh điểm trong năm nay, chỉ riêng các công ty công nghệ lớn của Mỹ đã chi gần 400 tỷ đô la cho cơ sở hạ tầng cần thiết để vận hành các mô hình lớn.

Chi tiêu vốn và đầu tư của các công ty công nghệ lớn của Mỹ đã đạt 400 tỷ đô la trong năm nay. Nguồn: Reuters

Cuộc đua "Trí tuệ Nhân tạo Tổng quát"

Báo cáo chỉ ra rằng các công ty như OpenAI và Anthropic có thể huy động hàng tỷ đô la tài trợ sau vài tháng và tổng giá trị định giá của họ đang tiến tới 500 tỷ đô la.

Nguồn vốn đầu tư chưa từng có này xuất phát từ niềm tin rằng trí tuệ nhân tạo tổng quát (AGI) - những mô hình có khả năng vượt trội hơn con người trong hầu hết các nhiệm vụ nhận thức - có thể sẽ thành hiện thực trong vài năm nữa.

Tạp chí The Economist nhận xét: "Ngay cả trong những kịch bản lạc quan nhất, nhiều nhà đầu tư vẫn sẽ lỗ, trong khi những người khác lại có cơ hội thu về lợi nhuận khổng lồ". Logic "không phải cái này thì là cái kia" này đã thúc đẩy các công ty lớn không ngừng xây dựng các trung tâm dữ liệu và mở rộng sức mạnh tính toán, đồng thời thu hút những đối thủ mới như các nhà phát triển bất động sản, các công ty điện lực và thậm chí cả Oracle, công ty có vốn hóa thị trường tăng vọt sau khi công bố các kế hoạch kinh doanh đầy tham vọng liên quan đến AI.

Đến năm 2028, đầu tư vào trung tâm dữ liệu toàn cầu có thể vượt quá 3 nghìn tỷ đô la. Nguồn: Reuters

Tài sản ngắn hạn và rủi ro suy thoái kinh tế

Không giống như sự bùng nổ đường sắt thế kỷ 19 hay bong bóng dot-com những năm 1990, hơn một nửa làn sóng đầu tư này đang đổ vào các thiết bị điện tử như máy chủ chuyên dụng và chip, những thứ có tuổi thọ kinh tế chỉ vài năm.

Nếu nhu cầu đầu tư giảm sút, hoặc nếu việc áp dụng công nghệ chậm lại do tắc nghẽn hiệu suất hoặc thiếu điện, phần lớn nguồn vốn này có thể nhanh chóng bốc hơi. Mặc dù cấu trúc trung tâm dữ liệu và cơ sở hạ tầng điện có thể được tái sử dụng, nhưng phần cứng điện tử, vốn chiếm phần lớn chi phí đầu tư, lại mất giá nhanh chóng.

Tác động kinh tế rộng hơn

Tạp chí The Economist ước tính rằng, sự bùng nổ của AI đã đóng góp khoảng 40% vào tăng trưởng GDP của Mỹ trong năm qua, mặc dù ngành công nghiệp này chỉ chiếm vài điểm phần trăm trong tổng thể nền kinh tế. Nếu sự bùng nổ này chậm lại hoặc sụp đổ, nó sẽ trực tiếp biểu hiện qua việc giảm xây dựng trung tâm dữ liệu và mất việc làm liên quan, từ đó làm chậm lại tăng trưởng.

Hơn nữa, định giá thị trường chứng khoán Mỹ ngày càng tập trung vào một số ít các công ty công nghệ lớn có mối liên hệ chặt chẽ với AI và tài sản chứng khoán chiếm khoảng 30% giá trị tài sản ròng của hộ gia đình Mỹ, mức độ tiếp xúc thậm chí còn cao hơn cả trong thời kỳ bong bóng dot-com năm 2000. Do đó, những biến động đáng kể về giá cổ phiếu của các công ty hàng đầu này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến niềm tin và chi tiêu của người tiêu dùng - đặc biệt là trong nhóm thu nhập cao, những người đã thúc đẩy tiêu dùng trong năm qua.

Chỉ trong một năm, sự bùng nổ của AI đã đóng góp khoảng 40% vào tăng trưởng GDP của Mỹ. Nguồn: Shutterstock

Triển vọng và rủi ro

Theo truyền thống, bong bóng đầu tư thường để lại những tài sản có giá trị, chẳng hạn như đường sắt hay mạng cáp quang. Tuy nhiên lần này, điểm khác biệt là phần lớn khoản đầu tư đã đổ vào các thiết bị khấu hao nhanh chóng, điều này có thể có tác động lâu dài yếu hơn.

Nếu những kịch bản lạc quan trở thành hiện thực và thế giới đạt đến ngưỡng trí tuệ nhân tạo tổng quát, thế giới có thể bước vào một kỷ nguyên tăng trưởng mới, với tốc độ tăng trưởng hàng năm lên tới 20%. Tuy nhiên, nếu tiến độ chậm lại hoặc kỳ vọng không đạt được, như tờ The Economist nhận định: "thiệt hại về kinh tế và tài chính trong tương lai sẽ nhanh chóng và nghiêm trọng".

Hồng Hạnh