Điều gì xảy ra sau khi tòa tuyên thuế quan của ông Trump trái luật?

Do vậy, ông Trump tin rằng chính phủ của ông sẽ giành chiến thắng khi kháng cáo phán quyết về thuế quan của tòa phúc thẩm lên Tòa án tối cao Mỹ. Ảnh minh họa: The Conversation

Vào cuối tuần trước, một cú sốc pháp lý đã giáng xuống chương trình nghị sự kinh tế của Tổng thống Donald Trump. Tòa phúc thẩm liên bang ở Washington D.C. tuyên bố rằng phần lớn thuế quan bao gồm thuế đối ứng mà ông áp lên các đối tác thương mại là bất hợp pháp, khẳng định ông đã hành động vượt quá thẩm quyền.

Phán quyết này giữ nguyên quyết định từ tháng Năm của Tòa Thương mại quốc tế ở New York, bác bỏ lập luận của Trump rằng Đạo luật Quyền lực Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (IEEPA) năm 1977 cho phép ông áp các mức thuế rộng rãi trên toàn cầu.

Tuy nhiên, tòa phúc thẩm cho phép chính phủ Mỹ duy trì tính hiệu lực của thuế đối ứng cho đến ngày 14-10 để chờ kháng cáo của Nhà Trắng lên Tòa án tối cao Mỹ.

Trong phán quyết, tòa phúc thẩm thẳng thừng tuyên bố IEEPA không trao cho tổng thống “quyền áp đặt thuế quan” như ông Trump đã sử dụng. Trong cả hai nhiệm kỳ, ông Trump nhiều viện dẫn đạo luật này, vốn cho phép tổng thống Mỹ hành động trước “mối đe dọa bất thường và đặc biệt” từ nước ngoài, để đối phó với các tình trạng khẩn cấp quốc gia. Ông lập luận rằng, sự mất cân bằng thương mại khi Mỹ nhập khẩu nhiều hơn xuất khẩu là một mối nguy cho an ninh quốc gia, đủ để tuyên bố tình trạng khẩn cấp. Cả hai cựu Tổng thống Barack Obama và Joe Biden cũng từng sử dụng đạo luật IEEPA, nhưng chủ yếu để trừng phạt Nga sau vụ sáp nhập Crimea của Ukraine năm 2014 và khi chiến tranh Ukraine bùng nổ năm 2022.

Phán quyết trên không chỉ là một đòn giáng mạnh vào trọng tâm chính sách của Trump mà còn có thể làm tác động lớn đến nền kinh tế Mỹ, với những làn sóng lan tỏa ra thị trường toàn cầu.

Thuế quan, vốn loại thuế đánh vào hàng hóa nhập khẩu, làm tăng chi phí cho các công ty Mỹ, ảnh hưởng đến doanh số và lợi nhuận.

“Doanh nghiệp Mỹ đang phải đối mặt với sự bất ổn liên tục về thuế quan”, Tiến sĩ Linda Yueh, nhà kinh tế tại Đại học Oxford và Trường Kinh doanh London, cảnh báo.

Trong lúc chờ xem liệu tòa tối cao Mỹ có thụ lý đơn kháng cáo của Nhà Trắng hay không, nhiều nước có thể chọn cách “án binh bất động”, tạm hoãn ký kết hợp đồng hay đầu tư vào Mỹ để tránh rủi ro. “Điều này có thể làm chậm lại hoạt động kinh tế”, Tiến sĩ Yueh nhấn mạnh nguy cơ suy giảm giao thương toàn cầu.

Cũng có những hệ lụy đáng kể có thể cảm nhận được trong lĩnh vực chính trị. Ví dụ, nếu tòa tối cao đảo ngược phán quyết của tòa phúc thẩm để đứng phía chính quyền ông Trump, điều này có thể tạo ra một tiền lệ khuyến khích tổng thống Mỹ sử dụng đạo luật IEEPA một cách quyết liệt hơn so với trước đây.

Tòa tối cao Mỹ hiện có nhiều thẩm phán được coi là theo tư tưởng bảo thủ, tức là họ thường ủng hộ các chính sách hoặc quan điểm nghiêng về quyền lực chính phủ, truyền thống, hoặc ít can thiệp vào các quyết định hành pháp.

Do vậy, ông Trump đã tự tin tuyên bố sẽ thắng khi kháng cáo lên tòa tối cao

Sáu trong số chín thẩm phán của tòa này được bổ nhiệm bởi các tổng thống Đảng Cộng hòa, bao gồm ba người được ông Trump lựa chọn trong nhiệm kỳ đầu tiên tại Nhà Trắng.

Tuy nhiên, nếu tòa tối cao giữa nguyên phán quyết của tòa phúc thẩm. điều này có thể dẫn đến bất ổn trên thị trường tài chính. Ngoài ra, một câu hỏi đặt ra là Mỹ có phải trả lại hàng tỉ đô la đã thu được từ thuế nhập khẩu đối với các sản phẩm hay không.

Một vấn đề khác khác là liệu các nền kinh tế lớn, bao gồm Anh, Nhật Bản và Hàn Quốc có tiếp tục tuân thủ các thỏa thuận thương mại đã ký kết với Mỹ trước tháng Tám hay không. Các thỏa thuận thương mại khác mà các nước đang đàm phán với Mỹ cũng có thể rơi vào hỗn loạn.

"Các đối tác thương mại Mỹ hẳn đang choáng váng và bối rối/ Nhiều đối tác đã ký kết các thỏa thuận khung với Mỹ và một số đối tác vẫn đang trong quá trình đàm phán”, Wendy Cutler, Phó chủ tịch cấp cao tại Viện Chính sách xã hội châu Á bình luận.

Bà nhận định, Trung Quốc sẽ cân nhắc lại lập trường trong khi đưa ra những nhượng bộ trong các cuộc đàm phán đang diễn ra với Mỹ. Nhật Bản và Hàn Quốc có thể sẽ chọn cách trì hoãn các nỗ lực hoàn thiện các chi tiết trong thỏa thuận thương mại với Mỹ cho đến khi có sự rõ ràng hơn về mặt pháp lý đối với chính sách thuế quan Mỹ.

Trong khi đó, Nhà Trắng vẫn đang đàm phán với các đối tác thương mại dù tòa phúc thẩm phán quyết hầu hết các mức thuế quan của Trump là bất hợp pháp.

“Các đối tác thương mại vẫn tiếp tục hợp tác chặt chẽ với chúng tôi trong các cuộc đàm phán. Mọi đối tác đang tiến hành các thỏa thuận bất kể tòa án có phán quyết gì trong thời gian tạm thời”, đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer nói hôm 31-8.

Theo BBC, Bloomberg

Chánh Tài