Dinh dưỡng khoa học giúp làm chậm tiến triển suy thận mạn

Ảnh minh họa.

Hiểu về bệnh thận mạn tính

Bệnh thận mạn tính là tình trạng thận mất dần các chức năng một cách không hồi phục, kéo dài trên 3 tháng. Đặc biệt, chức năng lọc máu, bài tiết chất thải và cân bằng điện giải bị suy giảm nghiêm trọng. Bệnh tiến triển qua 5 giai đoạn, từ giai đoạn nhẹ (1-2) đến nặng (3-5). Khi mức lọc cầu thận còn dưới 15 ml/ph/1.73m² da, người bệnh buộc phải điều trị thay thế thận suy bằng phương pháp lọc máu, lọc màng bụng hoặc ghép thận.

Các nguyên nhân phổ biến gây bệnh thận mạn tính bao gồm tiểu đường, cao huyết áp, viêm cầu thận mạn và bệnh thận đa nang. Đáng lo ngại, triệu chứng thường rất mờ nhạt ở giai đoạn đầu như mệt mỏi, phù chân/tay, tiểu đêm, chán ăn, khiến nhiều người chỉ phát hiện bệnh khi đã tiến triển đến giai đoạn muộn.

Tầm quan trọng của dinh dưỡng trong điều trị suy thận mạn

Khi chức năng thận suy giảm, cơ thể không thể đào thải hiệu quả các độc tố, sản phẩm chuyển hóa, nước, kali, phốt pho từ thức ăn, dễ dẫn đến phù, biến chứng tim mạch và rối loạn điện giải. Chính vì vậy, chế độ ăn được kiểm soát chặt chẽ sẽ giúp giảm gánh nặng cho thận, làm chậm tiến triển bệnh và kéo dài thời gian trước khi phải điều trị thay thế thận.

Theo ThS.BS Nguyễn Thị An Thủy, dinh dưỡng đóng vai trò then chốt trong việc kiểm soát tiến triển bệnh và cải thiện chất lượng sống cho bệnh nhân. Một chế độ ăn khoa học sẽ mang lại bốn lợi ích quan trọng: giảm nguy cơ suy dinh dưỡng do kiêng khem quá mức, cân bằng rối loạn chuyển hóa, bảo tồn chức năng thận còn lại, làm chậm tiến triển bệnh, trì hoãn thời điểm phải lọc máu, đồng thời cải thiện các triệu chứng như buồn nôn, mệt mỏi, giúp người bệnh sống tích cực hơn.

Sáu nguyên tắc vàng trong chế độ dinh dưỡng cho người bệnh thận

ThS.BS. Nguyễn Thị An Thủy đã đưa ra sáu nguyên tắc mà người bệnh suy thận mạn cần tuân thủ.

Nguyên tắc 1: Đảm bảo đủ năng lượng. Người bệnh cần nạp 35-45 kcal/kg/ngày để phòng ngừa suy dinh dưỡng. Do thường gặp tình trạng chán ăn, nên ưu tiên thực phẩm giàu năng lượng nhưng ít đạm như khoai lang, miến dong.

Nguyên tắc 2: Kiểm soát lượng đạm. Chỉ nên nạp 0.8g protein/kg/ngày, ưu tiên đạm chất lượng cao từ trứng, sữa và cá. Điều này giúp giảm gánh nặng cho thận trong việc đào thải các sản phẩm chuyển hóa từ protein.

Nguyên tắc 3: Hạn chế muối. Lượng natri tiêu thụ nên dưới 2g/ngày, tránh đồ hộp và thức ăn mặn để giảm phù và kiểm soát huyết áp cao.

Nguyên tắc 4: Kiểm soát kali. Cần tránh rau xanh đậm, trái cây khô, đậu đỗ vì thận suy không thể lọc được kali dư thừa, dễ gây loạn nhịp tim nguy hiểm.

Nguyên tắc 5: Giảm phốt pho. Hạn chế thịt đỏ, lòng đỏ trứng, hạt sen khô để phòng ngừa loãng xương.

Nguyên tắc 6: Cân bằng nước. Lượng nước tiêu thụ cần được điều chỉnh tùy theo giai đoạn bệnh, mức độ phù và lượng nước tiểu. Nhu cầu nước trung bình trong ngày đối với bệnh nhân suy thận bằng tổng lượng nước tiểu, lượng dịch mất đi do nôn, ói và thêm khoảng 300-500ml.

Danh sách thực phẩm nên ăn và nên tránh

Để áp dụng hiệu quả các nguyên tắc trên, ThS.BS Nguyễn Thị An Thủy đưa ra những hướng dẫn cụ thể về thực phẩm cho người bệnh.

Thực phẩm nên ăn:

- Chất bột ít đạm: khoai lang, miến dong, gạo trắng...

- Đạm chất lượng cao: trứng, sữa ít béo, cá, thịt gia cầm...

- Rau quả ít kali: bắp cải, súp lơ, táo, lê an toàn cho người bệnh thận.

Thực phẩm cần tránh:

- Thực phẩm giàu kali: chuối, bơ, rau muống, cà chua...

- Đồ ăn mặn: dưa muối, mì ăn liền, nước mắm...

- Thức ăn nhiều phốt pho: nội tạng, tôm khô, sữa đặc...

- Chất béo xấu: mỡ động vật, đồ chiên rán...

Tuân thủ chế độ dinh dưỡng hợp lý là một trong những biện pháp hiệu quả nhất giúp người bệnh suy thận mạn kiểm soát bệnh, giảm biến chứng và nâng cao chất lượng cuộc sống. Sự kết hợp giữa điều trị y khoa và dinh dưỡng khoa học sẽ là "chìa khóa vàng" giúp bảo vệ chức năng thận còn lại, trì hoãn thời điểm phải lọc máu và duy trì sức khỏe tốt nhất có thể trong cuộc sống hàng ngày.

Minh Nhật