Định hình chiến lược cạnh tranh: Cơ hội bứt phá cho ngành hàng tiêu dùng nhanh

Vinamilk đã đưa sản phẩm sữa Việt đến hơn 60 quốc gia trên thế giới. (Ảnh: PV/Vietnam+)

Ngành hàng tiêu dùng nhanh và thực phẩm không chỉ là trụ cột của nền kinh tế mà còn phản ánh trực tiếp chất lượng sống của người dân. Trong bối cảnh nền kinh tế số và xu hướng thương mại đa kênh đang tái định hình chuỗi giá trị toàn cầu, việc nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp trong lĩnh vực này là yêu cầu cấp thiết, mang tính sống còn.

Thông tin trên được đưa ra tại Hội thảo “Nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp hàng tiêu dùng nhanh và thực phẩm trong bối cảnh chuyển đổi số và thương mại đa kênh,” do Báo Công Thương tổ chức sáng nay (25/6) tại Hà Nội.

Tốc độ quay vòng nhanh

Ngành hàng tiêu dùng nhanh (viết tắt là FMCG-Fast Moving Consumer Goods) cung cấp các sản phẩm thiết yếu như thực phẩm, đồ uống, vệ sinh cá nhân, giúp người tiêu dùng có thể mua sắm nhanh chóng và tiện lợi. Đây là những mặt hàng không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của mỗi gia đình.

Hơn nữa, hàng hóa ngành FMCG có chu kỳ sử dụng ngắn, tốc độ quay vòng nhanh, giúp doanh nghiệp và nhà bán lẻ có dòng tiền luân chuyển liên tục, đồng thời, chúng nhạy cảm với thị trường, dễ dàng phản ánh xu hướng tiêu dùng thay đổi.

Theo bà Trần Diệu Hương, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương), giai đoạn 2021-2024, tổng mức bán lẻ ngành FMCG tăng trung bình 10%/năm, trong bối cảnh GDP năm 2024 tăng 7,09%, dự báo năm 2025 đạt 8%. Song song hệ thống phân phối hiện đại và thương mại điện tử tăng trưởng mạnh. Năm 2024 thương mại điện tử tăng trên 22%, dự kiến chiếm 10% tổng mức bán lẻ năm 2025.

Đánh giá của Bộ Công Thương cho thấy ngành FMCG đóng góp lớn vào tổng mức bán lẻ, tác động trực tiếp đến ổn định xã hội và an ninh tiêu dùng. Một thị trường FMCG lành mạnh giúp đảm bảo nguồn cung ổn định và chất lượng cho người dân.

Đặc biệt, sự phát triển mạnh mẽ của thương mại số, các nền tảng bán hàng trực tuyến, công nghệ AI, dữ liệu lớn (Big Data), công nghệ blockchain… đang thay đổi căn bản cách thức sản xuất, phân phối và tiếp cận người tiêu dùng.

Tuy nhiên, trong bối cảnh đó, việc nâng cao năng lực cạnh tranh không chỉ là yêu cầu sống còn mà còn là nền tảng để doanh nghiệp hàng tiêu dùng nhanh và thực phẩm Việt Nam vươn lên mạnh mẽ, từng bước làm chủ thị trường nội địa và thâm nhập thị trường quốc tế một cách bền vững.

Các đại biểu chia sẻ kinh nghiệm giúp doanh nghiệp tận dụng cơ hội để phát triển. (Ảnh: PV/Vietnam+)

Ông Nguyễn Tiến Cường, Phó Tổng biên tập Báo Công Thương cho hay, các xu hướng lớn đang chi phối thị trường tiêu dùng hiện nay, như sự chuyển dịch mạnh sang tiêu dùng “xanh-sạch-lành mạnh,” yêu cầu cao về xuất xứ, chất lượng sản phẩm và đặc biệt là sự bùng nổ của thương mại điện tử.

Vì vậy, để nâng cao sức cạnh tranh, các doanh nghiệp cần tập trung vào việc tiếp cận công nghệ mới, quản trị đổi mới sáng tạo, đầu tư chuyển đổi số hay xây dựng hệ thống phân phối hiện đại…

Tránh tư duy ngắn hạn

Năm 2024, cả nước có 1.293 siêu thị và 276 trung tâm thương mại. Chợ truyền thống với số lượng 8.274 và duy trì vai trò quan trọng, là kênh phân phối chính đặc biệt ở khu vực nông thôn và vùng sâu vùng xa, là nơi giao thương chính của người dân.

Song song đó, mô hình bán lẻ đa kênh, tích hợp thanh toán không tiền mặt đang được các doanh nghiệp FMCG tích cực triển khai. Người tiêu dùng có thể mua sắm qua nhiều kênh khác nhau như cửa hàng vật lý, website, ứng dụng di động.

Đối với ngành bán lẻ hiện đại, ông Đào Thanh Tùng, Giám đốc Thương mại điện tử của LOTTE Mart Việt Nam chia sẻ, thương mại điện tử đã trở thành cấu phần cốt lõi trong chiến lược phát triển của ngành bán lẻ hiện đại, không còn đơn thuần là một kênh bán hàng mới. Việt Nam hiện là quốc gia có tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử bán lẻ nhanh thứ hai Đông Nam Á, với tỷ lệ thâm nhập người dùng số vượt 60%.

Cho rằng chuyển đổi số là một quá trình phức tạp và đòi hỏi quá trình chuẩn bị lâu dài, theo ông Tùng, các doanh nghiệp bán lẻ hiện đại không chỉ cần xây dựng nền tảng công nghệ vững chắc, mà còn phải làm mới toàn bộ hệ sinh thái vận hành từ đầu tư dài hạn tối thiểu (3-5 năm), tránh tư duy ngắn hạn; đến việc đồng bộ hệ thống hoạch định nguồn lực doanh nghiệp (ERP)-kho vận-quản trị khách hàng-dữ liệu và đặc biệt là đào tạo nhân sự không chỉ về kỹ năng công nghệ, mà còn về tư duy phục vụ khách hàng trong môi trường số.

Nêu ví dụ thực tế tại các thị trường phát triển như Mỹ, ông Tùng thông tin thêm, không ít hệ thống bán lẻ đã từng thất bại trong chuyển đổi nếu thiếu tầm nhìn dài hạn.

Đơn cử, chuỗi Target từng phải đối mặt với khủng hoảng khi triển khai e-commerce giai đoạn đầu do thiếu kiểm soát tồn kho và giao nhận. Chỉ đến khi hệ thống này tái cấu trúc và tích hợp dữ liệu, công nghệ, họ mới phục hồi và phát triển bền vững. Vì vậy, việc chuẩn hóa quy trình nội bộ, từ sắp xếp kho hàng, đào tạo nhân viên chọn-gói-giao đúng chuẩn, đến kiểm soát chỉ số vận hành là hết sức quan trọng.

“Trong đợt mưa bão tại Hà Nội tháng 5/2025, dù hệ thống giao thông tê liệt cục bộ, LOTTE Mart vẫn đảm bảo xử lý hơn 70% đơn hàng nhờ hệ thống vận hành linh hoạt, phân bổ đơn theo khu vực và ứng dụng công nghệ theo dõi lộ trình giao hàng,” ông Đào Thanh Tùng cho hay.

Chia sẻ kinh nghiệm tại hội thảo, bà Đoàn Trang Hà Thanh, Giám đốc Vận hành Lazada Việt Nam nhấn mạnh, chuyển đổi số trong vận hành và phân phối đang trở thành yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp thực phẩm và FMCG tối ưu hiệu quả kinh doanh.

“Các doanh nghiệp được khuyến nghị đầu tư vận hành bền vững trên nền tảng số, đẩy mạnh số hóa logistics và tăng cường hoạt động bán hàng livestream. Số hóa phân phối không chỉ rút ngắn thời gian xử lý, giảm chi phí vận hành mà còn nâng cao khả năng tiếp cận thị trường, đặc biệt đối với các sản phẩm cần bảo quản như thực phẩm tươi sống, từ đó mở rộng quy mô và nâng cao năng lực cạnh tranh trên kênh thương mại số,” đại diện Lazada nói.

Các doanh nghiệp nước ngoài "bắt tay" với doanh nghiệp Việt Nam cùng phát triển. (Ảnh: PV/Vietnam+)

Để hỗ trợ các doanh nghiệp trong lĩnh vực này, về phía Bộ Công Thương và các bộ, ngành chức năng đang tiếp tục hoàn thiện pháp lý cho mô hình livestream, thương mại điện tử đa nền tảng. Xây dựng khung pháp lý rõ ràng, minh bạch để bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng và doanh nghiệp.

Cùng với đó, Bộ Công Thương cũng tập trung hoàn thiện pháp lý đầu tư logistics, kho lạnh, thương mại điện tử nội địa, kết nối sản xuất-tiêu dùng, đồng thời, xây dựng hệ thống logistics hiện đại, kho lạnh để bảo quản hàng hóa tươi sống, thúc đẩy thương mại điện tử nội địa, cũng như kiến nghị các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ về tín dụng, thuế, đào tạo nhân lực số và cung cấp nguồn vốn vay ưu đãi, giảm thuế, tổ chức các khóa đào tạo về công nghệ số và quản trị doanh nghiệp./.

(Vietnam+)