Đô thị cổ Provins – Di sản sống động của trung cổ Pháp

Kiến trúc cổng thành Provins vẫn giữa nguyên vẹn như thời trung cổ. (Ảnh: HTTL cung cấp)

Với vị trí chiến lược nằm trên các tuyến đường thương mại cổ, Provins từng thu hút đông đảo thương nhân từ khắp châu Âu. Nơi đây là điểm gặp gỡ của các nền văn hóa, ngôn ngữ và sản vật, tạo nên sự thịnh vượng kinh tế, đồng thời thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ về văn hóa, kiến trúc và kỹ thuật xây dựng.

Một trong những yếu tố làm nên giá trị nổi bật của Provins là hệ thống kiến trúc trung cổ được bảo tồn gần như nguyên vẹn. Thành phố được chia thành hai khu vực chính: “Haute Ville” (thành trên) và “Basse Ville” (thành dưới). Trong khi khu thành dưới chủ yếu là nơi sinh sống và sản xuất thủ công, thì khu thành trên tập trung các công trình tôn giáo, hành chính và quân sự.

Nổi bật trong số đó là tháp César – một công trình quân sự kiên cố từ thế kỷ 12, biểu tượng quyền lực của các bá tước Champagne, từ trên đỉnh tháp có thể quan sát toàn cảnh thành phố. Kề bên là nhà thờ Saint-Quiriace, được xây dựng từ thời kỳ đầu Trung cổ, mang đậm phong cách kiến trúc La Mã và Gothic. Các tường thành cổ dài gần 1,2 km, cùng hơn 20 tháp canh vẫn còn tồn tại đến ngày nay, tạo nên bức tranh sống động về nghệ thuật phòng thủ thời Trung cổ.

Không chỉ trên mặt đất, Provins còn ẩn chứa một hệ thống đường hầm ngầm độc đáo, từng được sử dụng cho mục đích lưu trữ hàng hóa, ẩn náu trong thời chiến và có thể phục vụ cả hoạt động tôn giáo thời kỳ đầu. Những đường hầm này ngày nay mở cửa cho du khách tham quan, góp phần tăng thêm chiều sâu cho trải nghiệm khám phá đô thị cổ.

Những ngôi nhà đặc trưng của vùng bắc nước Pháp từ thời Trung cổ cũng được bảo tồn nguyên vẹn. Ảnh: HTTL cung cấp

Năm 2001, UNESCO đã chính thức công nhận Provins là Di sản Thế giới, với tên gọi: "Provins, ville de foire médíevale" (Provins – thành phố hội chợ Trung cổ). Sự công nhận này không chỉ phản ánh giá trị kiến trúc và lịch sử của Provins, mà còn ghi nhận những nỗ lực lâu dài của cộng đồng địa phương trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản. Điều đặc biệt là Provins không chỉ là một bảo tàng ngoài trời của kiến trúc Trung cổ, mà còn là một đô thị sống động – nơi người dân sinh sống trong chính những ngôi nhà cổ, tham gia vào các hoạt động bảo tồn, giáo dục và tổ chức sự kiện văn hóa nhằm duy trì bản sắc lịch sử.

Provins nổi tiếng với các lễ hội tái hiện lịch sử, đặc biệt là Lễ hội Trung cổ Provins (Les Médíevales de Provins) - sự kiện thu hút hàng chục nghìn du khách mỗi năm. Trong suốt thời gian lễ hội, cả thành phố như quay về quá khứ với các màn trình diễn kỵ sĩ, diễu hành hóa trang, âm nhạc truyền thống, nghệ thuật thủ công và ẩm thực thời Trung cổ. Đây không chỉ là điểm nhấn du lịch, mà còn là hoạt động giáo dục di sản sinh động, gắn kết cộng đồng và truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ.

Ngoài ra, Provins là nơi diễn ra nhiều chương trình hợp tác quốc tế trong lĩnh vực bảo tồn di sản, nghiên cứu văn hóa và phát triển du lịch bền vững. Các mối quan hệ hợp tác với nhiều quốc gia – trong đó có Việt Nam – thể hiện tầm vóc quốc tế của một đô thị cổ luôn hướng về tương lai, dù được xây dựng trên nền tảng của quá khứ.

Trong thời đại hiện nay, khi tốc độ đô thị hóa diễn ra mạnh mẽ và bản sắc truyền thống dần bị mai một, Provins là minh chứng cho khả năng bảo tồn thành công một đô thị lịch sử, mà không làm mất đi sự năng động, sức sống và vai trò trong xã hội hiện đại.

Đến với Provins, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng vẻ đẹp cổ kính của kiến trúc Trung cổ, mà còn cảm nhận được tinh thần gìn giữ và tôn vinh di sản – như một phần thiết yếu trong đời sống cộng đồng. Đó là nơi mà quá khứ và hiện tại hòa quyện, tạo nên một không gian văn hóa đặc biệt, hấp dẫn và có sức lan tỏa vượt thời gian, vượt biên giới.

Theo thông tin từ Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long- Hà Nội, từ tháng 7-2025 đến tháng 12-2026, Trung tâm sẽ tổ chức các hoạt động trưng bày triển lãm, quảng bá hình ảnh; xúc tiến du lịch; thực tập, trao đổi kinh nghiệm; tổ chức hội thảo, tọa đàm khoa học quốc tế; hỗ trợ kỹ thuật phát huy giá trị di tích quốc gia đặc biệt Cổ Loa…

Các hoạt động sẽ được tổ chức tại Nhà thờ cổ Saint-Ayoul, Provins, Pháp. Đây là nội dung trong chương trình thỏa thuận hợp tác giữa Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long- Hà Nội Đô thị cổ Provins trong giai đoạn tiếp theo.

Hoàng Lân