Đoàn hộ tống bí hiểm của tập đoàn Wagner

Biểu tượng và cơ cấu tổ chức

Phương châm hành động của PMC Convoy là “Trung thành với lời thề một khi được tuyên”. Với tư cách là một tổ chức, PMC Convoy sử dụng các biểu tượng có mối liên hệ với Đoàn xa giá triều đình Nga tồn tại trong thời đại Sa hoàng. Những hình ảnh do PMC Convoy đăng tải lên mạng xã hội thường được đánh dấu mờ bằng một biểu tượng gần giống với huy hiệu được trao cho các sĩ quan Cossack (Cô-dắc) cấp thấp hơn của Đoàn xa giá triều đình vào năm 1911 nhân kỷ niệm 100 năm thành lập. Thêm nữa là còn có một bản vá biểu tượng đầu lâu chó trên cánh tay và mũ bảo hiểm của các thành viên sĩ quan cấp cao và cấp thấp của PMC Convoy. Các thành viên PMC Convoy đều có các bản vá của Tập đoàn Wagner.

Tài liệu được tải lên mạng xã hội của PMC Convoy cho thấy đoàn hộ tống này thực chất là một đơn vị trinh sát tấn công tình nguyện có trả lương cấu thành một phần nhỏ của đơn vị BARS. Đơn vị đó có tên chính xác là Tiểu đoàn BARS-30 “Livadia”. Đáng chú ý các nhân viên trong đoàn hộ tống đều ký hợp đồng với Công ty An ninh quân sự LLC Convoy (trụ sở chính ở St Petersburg) và tiểu đoàn BARS-30 Livadia. BARS-30 được thành lập ở bán đảo Crimea bởi người đứng đầu Sergey Aksyonov. PMC Convoy là một phần của BARS-30 như đã được thể hiện rõ ràng thông qua một báo cáo về các hoạt động của Tiểu đoàn Livadia ở Kherson, bao gồm các đoạn trích dài hơi về PMC Convoy của cùng một tổ chức tin tức. PMC Convoy (và rộng hơn là Tiểu đoàn Livadia) được tiếp cận mặt trận bởi Sư đoàn súng cơ giới 50 Idrisko-Berlin đặt ở Persianovsky, tỉnh Rostov. Sư đoàn súng trường cơ giới này cũng thành lập nên biệt đội BARS mà PMC Convoy được điều động bên trong.

Có lẽ PMC Convoy được thêm vào ngay trong đơn vị BARS bởi một thực tế rằng tình trạng tồn tại của các đơn vị PMC Nga hãy còn mơ hồ chiếu theo luật Nga. Việc nhét PMC Convoy nằm ngay trong BARS sẽ cho phép chính quyền Crimea và MoD trang bị vũ khí và ngân sách cho Đoàn hộ tống mà không gặp bất kỳ trở ngại pháp lý nào. Nhân viên của PMC Convoy khẳng định rằng Sergey Aksyonov đã trả tiền cho các thiết bị quân sự của họ cũng như những chi phí vận hành liên quan khác, bản thân Aksyonov cũng vậy. Rất khó để biết đích xác số tiền mà Aksyonov đã móc hầu bao của mình so với ngân sách của chính quyền sát nhập Crimea. PMC Convoy được thành lập dưới sự quản lý của Tiểu đoàn BARS-30 Livadia và công ty quân sự đoàn hộ tống (CMC). CMC được sáng lập năm 2015 bởi Hiệp hội Cô-dắc. Cả Hiệp hội Cô-dắc và CMC đều đặt trụ sở ở St Petersburg.

Tổng giám đốc CMC là Konstatin Pikalov, chỉ huy cao nhất bên trong PMC Convoy. Trong đơn vị này thì Pikalov có biệt danh là “Mazay”, trước đó Pikalov là đại tá cấp cao thực hiện các hoạt động của Tập đoàn Wagner ở Phi Châu. Trong quá khứ, Pikalov chịu trách nhiệm đảm bảo an ninh cho các ứng viên Tổng thống được điện Kremlin quan tâm ở Madagascar, nơi Wagner không những cung cấp các dịch vụ cố vấn chính trị mà còn tiến hành các hoạt động chiến tranh thông tin nhằm tác động tới các cuộc bầu cử. Chưa hết, ông Pikalov còn có mối quan hệ với một trong những nhân vật cấp cao nhất của Wagner ở Cộng hòa Trung Phi là Valery Zakharov. Một số nguồn tin cho rằng Pikalov đã chỉ thị cho Valery Zakharov về những vấn đề quân sự.

Ảnh chụp màn hình cho thấy biểu tượng (góc phải) của Đoàn hộ tống PMC (PMC Convoy). Ảnh nguồn: Investigator.

Liên lạc viên bí mật giữa Wagner và Bộ Quốc phòng Nga

Theo các email bị rò rỉ mà các nhà báo điều tra có được thì Pikalov đã lãnh đạo và chỉ đạo đơn vị tư vấn chính trị và chiến tranh thông tin được gọi là “Dự án Đại lục” do Tập đoàn Wagner thành lập nhằm gây ảnh hưởng. Các email được trao đổi trong nhóm 15 người của Dự án Đại Lục đã cho thấy Pikalov được đối xử như là đại diện của điện Kremlin và Bộ Quốc phòng Nga (MoD). Những thông tin như vậy cho thấy Pikalov rất có thể là liên lạc viên giữa Tình báo quân đội Nga (GRU) hay MoD được giao nhiệm vụ giám sát các hoạt động của Wagner ở Châu Phi. Điều này hoàn toàn phù hợp với hồ sơ quân sự của ông ta khi Pikalov từng là cựu sĩ quan trong đơn vị thí nghiệm 99795 (hiện đã không còn tồn tại) của Tổng cục trưởng thứ 12 của MoD. Hồ sơ quân sự của Pikalov bao gồm việc tham gia của nhân vật này trong các hoạt động ở Nam Tư, Georgia, Madagascar, Cộng hòa Trung Phi và Ukraine. Có vẻ như Pikalov có kinh nghiệm trong các lĩnh vực như chiến tranh thông tin, cố vấn chính trị, bảo mật thông tin, bảo mật điều hành, và chiến tranh phóng xạ.

Mặt khác, cái tên Vasily Yashchikov được liệt kê là đồng sáng lập của Hiệp hội Cô-dắc đoàn hộ tống (CCS) cho đến 15/12/2021, và Konstantin Pikalov cũng thế. Yashchikov cũng là đồng cổ đông với vai trò cấp cao trong CMC, và là cấp dưới của Pikalov. Dựa trên thông tin được cung cấp bởi các báo cáo và phỏng vấn báo chí thì được biết rằng Yashchikov là thành viên cấp cao ngay trong cấu trúc chỉ huy PMC Convoy ở Ukraine. Tuy vậy cũng chưa tìm thấy bằng chứng nào về kinh nghiệm trận mạc chính thức của Yashchikov dù người này từng chiến đấu tại Ukraine năm 2014. Năm 2020, Yashchikov được chụp ảnh chung với các tình nguyện quân trong sự kiện sáng lập ra Liên minh tình nguyện quân Donbas (UDV). Nên biết rằng UDV là một tổ chức dân tộc chủ nghĩa gồm các cựu binh đã chinh chiến bên cạnh cái gọi là “phe ly khai” tại khu vực Donbas kể từ năm 2014. Bên cạnh đó Yaschikov cũng là một cá nhân chính trị tích cực trong cộng đồng người Cô-dắc, cũng là thành viên năng nổ của Liên minh lính Cô-dắc Nga và hải ngoại.

Công tác tuyển dụng của PMC Convoy

PMC Convoy lệ thuộc chủ yếu vào mạng xã hội để tuyển dụng tân binh vào hàng ngũ của mình. Đơn vị này rất tích cực đăng tin chiêu mộ trên Telegram và VKontakte. Gần đây hơn PMC Convoy đã bắt đầu phát sóng quảng cáo trên Truyền hình Crimea như là một phần của đợt chiêu binh. Mặt khác, dựa trên áp phích được tải lên kênh Telegram của PMC Convoy và những dạng nguồn mở khác thì các tiêu chuẩn tuyển dụng tân binh, bao gồm: nam giới có quốc tịch Nga (gần 50 tuổi); có bất kỳ chuyên môn quân sự nào; ưu tiên người đã đi nghĩa vụ quân sự; đã kinh qua huấn luyện quân sự bởi những giảng viên giàu kinh nghiệm; có hợp đồng binh nghiệp kỳ hạn từ 6 đến 12 tháng, người trúng tuyển được hưởng lương hưu, hỗ trợ thương tật và bồi thường cho gia đình khi người thân (đi lính qua đời; bảo hiểm nhân thọ và y tế; trợ cấp thanh toán hàng tháng (không quy định); có sức khỏe tốt; tâm lý lành mạnh.

Một cựu binh của PMC Convoy xin được giấu tên đã bật mí rằng bản thân đã nhận từ 200-300.000 ruble/ tháng (xấp xỉ 1.868 bảng Anh đến 2.802 bảng Anh/ tháng) dựa trên cấp bậc và vai trò. PMC Convoy cũng chiêu binh ở hải ngoại, bằng chứng là có sự hiện diện của Cô-dắc Australia trong hàng ngũ của đơn vị này, bao gồm một cá nhân có biệt hiệu là “Cát”. Nhiều nguồn tin đánh giá rằng Tập đoàn Wagner và PMC Convoy có mối quan hệ với nhau. Sự tham gia của chỉ huy PMC Convoy, Konstantin Pikalov trong các hoạt động của Wagner cũng là một minh chứng cho tuyên bố này. Phân tích hiện có về mối liên hệ của Pikalov với Wagner đã bỏ qua một thực tế rằng ông ta là liên lạc viên giữa Wagner và MoD hơn là chỉ đơn thuần là thành viên cấp cao của Wagner. Và cũng không có bằng chứng rõ ràng về mối quan hệ tài chính và quân sự giữa Wagner và PMC Convoy. Một nguồn tình báo nói rằng PMC Convoy thường xuyên thuê các cựu binh của Tổng cục An ninh liên bang Nga (FSB) cho các hoạt động mật của mình.

Konstatin Pikalov, chỉ huy cao nhất của PMC Convoy. Ảnh nguồn: BBC News.

Khí tài quân sự và chiến thuật

Những khả năng đa dạng của PMC Convoy rất đáng chú ý khi phân tích thông tin mã nguồn mở về cách trang bị vũ khí của đơn vị này. Thứ nhất là về trang bị vũ khí. Các quân nhân của đơn vị này được trang bị súng trường AK-74M; nhiều loại súng trường bắn tỉa Lobeav, một số còn gắn thiết bị quang học NightForce trên chúng; súng máy hạng nhẹ PKP Pecheneg (LMGs); các loại súng lục MP-446 hoặc MP-446C; những hệ thống tên lửa dẫn đường diệt tăng 9K111 Fagot (ATGMs); các loại súng phóng lựu (RPGs); các loại bệ phóng 9P163-1 với tên lửa dẫn đường diệt tăng 9M113 Konkurs. Thứ hai là về các loại phương tiện xe. Lính PMC Convoy thường sử dụng loại xe cồn cát được thay đổi trong các hoạt động chiến đấu; tăng chiến đấu chủ lực T-80 (MBTs); tăng T-90 MBTs; tăng T-72 MBTs; thiết giáp MT-LB trang bị pháo tự động 23mm ZU-23-2; một số loại trực thăng tấn công (chưa được xác nhận).

Lính PMC Convoy cũng dùng một số loại áo giáp, tai nghe, kính dạ quang; hoặc sử dụng các loại phương tiện bay không người lái (drone) DJI Mavic 2 Consumer; máy ảnh nhiệt có khả năng được trang bị trên một số drone này; Họ cũng triển khai các loại drone mang đạn có thể là Lancet 3 hoặc FPV. Thật không may là thông tin chiến đấu chiến thuật của PMC Convoy không được công bố rộng rãi, tuy vậy một số chi tiết từ tình báo nguồn mở có thể kể ra những hoạt động chiến trường của đơn vị này. Theo đó nhiều nguồn tin khác nhau chỉ ra rằng PMC Convoy đang hoạt động ngay trong các khu vực do Nga kiểm soát ở vùng Kherson. Vai trò của đơn vị trong khu vực này bao gồm: loại bỏ các phần tử phá hoại người Ukraine vượt sông Dneipr vào lãnh thổ Nga chiếm đóng; đọ súng với quân đội Ukraine; thu thập tình báo con người (Humint) về các vị trí quân sự Ukraine tại khu vực Kherson; củng cố quyền kiểm soát tại các khu vực do Nga chiếm đóng ở Kherson.

Một số nguồn tin cho rằng PMC Convoy có các khả năng tác chiến điện tử, tình báo điện tử và trinh sát. Một trong những nhiệm vụ chiến thuật mà PMC Convoy đã hé lộ thông qua một đoạn video đặc tả việc dùng phương tiện bay không người lái dân sự với thiết bị quang học nhiệt phục vụ công tác tình báo, do thám, xác định mục tiêu, và trinh sát… được thiết kế để nhận dạng và các mục tiêu cụ thể dùng pháo binh. Điều này cùng với việc sử dụng Humint đã giúp PMC Convoy tiến hành những cuộc đấu pháo chống lại các lực lượng Ukraine, đồng thời hỗ trợ trong việc tiêu diệt thế lực phá hoại Ukraine. Như đã đề cập ở trên, lính PMC Convoy đã sử dụng loại xe đã được sửa đổi dùng cho các mục đích như: vận chuyển các đội súng cối cơ động tham gia vào các hoạt động xâm nhập và trinh sát làm cản trở khả năng của các lực lượng Ukraine nhằm tiến hành phản pháo chống lại họ; di chuyển bộ binh chính quy nhằm mục đích đột phá nhanh trong các cuộc tấn công, các hoạt động xâm nhập và trinh sát.

Bên cạnh đó có rất ít thông tin về số lượng quân nhân hiện tại của PMC Convoy. Trong một bài báo được công bố vào tháng 3/2023, một nhà báo điều tra cho rằng có khoảng 300 sĩ quan trong đoàn hộ tống. Tương lai của PMC Convoy phụ thuộc vào những gì đang diễn ra ở Ukraine và Nga trong tương lai gần. PMC Convoy cũng có thể là công cụ cho Sergey Aksyonov và các quan chức Crimea thân Nga khác dùng để bảo vệ tài sản và quyền lực của họ trong trường hợp xảy ra bất ổn nội bộ ở Nga.

Phan Bình (Tổng hợp)