Doanh nghiệp cần khung pháp lý rõ ràng, minh bạch để chuyển đổi xanh

Nội dung trên được các chuyên gia chia sẻ trong phiên thảo luận có chủ đề “Lực đẩy nào để tăng tốc nền kinh tế Net – zero?” tại sự kiện “Phát triển bền vững 2024”. Đây là sự kiện thuộc chuỗi Diễn đàn Kinh tế xanh thường niên do Tạp chí Kinh tế Sài Gòn tổ chức vào ngày 19-9 tại TPHCM.

Theo đó, việc từng bước “xanh hóa” sản xuất, nhà máy xanh, công nghệ xanh, nguyên liệu sạch, năng lượng xanh… đang trở thành xu thế tất yếu và tạo ra lợi thế cạnh tranh. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức đặt ra cho doanh nghiệp khi chuyển hướng phát triển theo hướng thân thiện hơn với môi trường, xã hội.

Theo ông Trương Anh Hải, Phó tổng giám đốc phụ trách An toàn, Sức khỏe, Môi trường và Cộng đồng, Công ty NS BlueScope Việt Nam, trong hành trình chuyển đổi xanh, doanh nghiệp gặp một số khó khăn. Khi tiên phong thực hiện chuyển đổi xanh, doanh nghiệp thường thiếu kinh nghiệm để đưa ra những giải pháp hợp lý nhất. Cùng với đó, những người thực hiện còn gặp khó khăn để thuyết phục ban lãnh đạo đầu tư, người lao động cùng thực hiện các dự án giảm thiểu carbon, thực hành ESG (Môi trường, Xã hội và Quản trị.

Với người lao động, ông cho rằng, công ty phải xây dựng quy trình thực hành để người lao động thấy việc chuyển đổi xanh là điều đúng đắn. Đây là điều khó nhưng doanh nghiệp phải cần theo đuổi.

Một vấn đề nữa mà doanh nghiệp phái đối mặt khi thực hiện “sản xuất xanh hơn” là có thể phải tốn nhiều chi phí, đặc biệt là với các dự án lớn. Chi phí này sẽ đi vào giá sản phẩm làm cho giá sản phẩm xanh có thể sẽ cao hơn. Vì vậy, doanh nghiệp cần làm cho người tiêu dùng biết là các sản phẩm xanh được làm ra như thế nào để khách hàng cảm thấy đây là những sản phẩm xứng đáng để mua.

“Chúng tôi đã tổ chức những chuyến tham quan nhà máy, giới thiệu dây chuyền sản xuất và cách thực hành ESG để khách hàng hiểu hơn về mô hình này của doanh nghiệp”, ông Hải nói thêm.

Tương tự, ông Tan Boon Thor, Giám đốc khối bất động sản thương mại và quản lý thiết kế tại Frasers Property Vietnam cho biết, công ty đặt mục tiêu xanh hóa 100% diện tích sàn cho các dự án và 85% dự án đang quản lý, sở hữu sẽ đạt chứng nhận công trình xanh vào năm 2030. Để hướng đến mục tiêu giảm phát thải ròng về bằng 0 (Net zero), công ty đã vạch ra nhiều kế hoạch cụ thể.

Theo đó, đối với phần thiết kế, những mảnh đất thuộc dự án của Frasers Property Vietnam đều được phân tích kỹ lưỡng liệu có thể làm xanh hóa hay không. Ngoài ra, công ty cũng tập trung vào vị trí của mỗi dự án, không ảnh hưởng đến mức độ đa dạng sinh học của khu đất đó.

“Khi xây dựng công trình, Frasers Property Vietnam cũng tham khảo ý kiến của người dân xung quanh dự án. Bên cạnh đó, công ty có những đối tác để đánh giá lượng phát thải carbon và xây dựng đúng quy chuẩn của thế giới như xanh, sạch, đẹp và vận hành tiết kiệm”, ông Tan Boon Thor nói thêm.

Về tiềm năng đối với cơ sở vật chất và khu công nghiệp xanh, bền vững tại Việt Nam, ông Tan Boon Thor cho biết, hiện có nhiều khách hàng yêu cầu công ty đưa ra danh sách những công trình có chứng nhận xanh thì mới thuê. Còn ở những khu công nghiệp, nhiều nhà đầu tư cũng kiểm tra kỹ càng liệu công trình họ sắp thuê, có xanh như giấy chứng nhận hay không. Có thể thấy rằng hiện nay, các doanh nghiệp đều muốn sở hữu công trình xanh theo tiêu chuẩn quốc tế.

Tuy nhiên việc chuyển xanh trong bối cảnh hiện nay cũng không phải dễ dàng và chủ động với nhiều doanh nghiệp. Chia sẻ về những khó khăn mà doanh nghiệp gặp phải khi thực hiện chuyển đổi xanh, Tiến sĩ Nguyễn Quốc Việt, Phó viện trưởng Viện nghiên cứu kinh tế và chính sách (VEPR – trực thuộc Trường Đại học Kinh tế, Đại học quốc gia Hà Nội) cho rằng, khó khăn chung là sự bất cập, chồng chéo của hệ thống chính sách pháp luật.

Các lĩnh vực như nông nghiệp, năng lượng tái tạo, sản xuất, dịch vụ… ngành nào cũng muốn thực hiện chuyển đổi xanh nhưng vẫn còn nhiều vướng mắc trong quy định. Vì vậy, các cơ quan quản lý cần đơn giản hóa quy trình thực hiện và có khung pháp lý rõ ràng, minh bạch.

“Hiện các chính sách, quy định pháp luật đưa ra quy chuẩn rất cao. Thế nhưng, nhận thức và hành động của doanh nghiệp bắt đầu ở mức rất thấp. Đây là hai khó khăn đang tồn tại, xung đột giữa nhu cầu tăng trưởng và thực tế khi triển khai”, ông Việt nói.

Do đó, giữa doanh nghiệp và những bên liên quan cần có sự đối thoại để tất cả các ngành, lĩnh vực đều có thể thích ứng. Các cơ quan ban ngành cũng cần có những giải pháp đồng nhất giữa chính sách và hành động thực tiễn từ phía doanh nghiệp.

Theo nhiều chuyên gia, chuyển dịch phát triển theo hướng xanh vẫn còn nhiều thách thức đặt ra với các doanh nghiệp Việt Nam. Ảnh: Minh Khoa

Theo Tiến sĩ Nguyễn Quốc Việt, các giải pháp mà Nhà nước và doanh nghiệp đưa ra để thực hiện chuyển đổi xanh cần đảm bảo hài hòa để nâng cao cơ chế thị trường. Nếu không, có cơ chế thị trường đồng bộ, thì mỗi doanh nghiệp chỉ giải quyết được những “lát cắt” nhỏ, không thể đưa các dự án xanh có sức lan tỏa rộng rãi và không thể thu hút được dòng tài chính xanh, hỗ trợ cho doanh nghiệp trong quá trình chuyển đổi.

Ông Erick Contreras, Chủ tịch Tiểu ban Tăng trưởng xanh thuộc EuroCham Việt Nam, cũng cho rằng Việt Nam vẫn còn thiếu những khung pháp lý quy định về phát triển kinh tế xanh cho từng ngành, từng lĩnh vực và những quy định về việc huy động nguồn vốn hỗ trợ tài chính cho sự phát triển kinh tế xanh. Vì vậy, Chính phủ cần đưa ra các khung pháp lý cụ thể hơn đồng thời tận dụng kinh nghiệm, kiến thức quốc tế trong phát triển kinh tế xanh để không đi lệch hướng, không phí nguồn lực.

Ngoài bất cập chính sách pháp luật, nhiều doanh nghiệp cho rằng, vấn đề của chuyển đổi xanh nỗi lo “tiền đâu”. Nhiều nơi cho biết rất khó để tiếp cận các nguồn vốn xanh.

Trước vấn đề này, ông Darryl James Dong, Đại diện Cấp cao Phụ trách Văn phòng Hồ Chí Minh, Tổ chức Tài chính Quốc tế IFC, cho biết Việt Nam không thiếu những cam kết tài trợ vốn về kinh tế xanh từ các tổ chức, nhà đầu tư quốc tế. Vấn đề là doanh nghiệp cần có cam kết phát triển bền vững, đưa ra dự án cụ thể nhằm tạo ra được sự khác biệt với những dự án xanh khác để thu hút được nguồn vốn cần thiết.

Cùng với đó, doanh nghiệp cần chuẩn bị nguồn nhân lực đảm bảo chất lượng cao để đánh giá, thẩm định, quản lý rủi ro các dự án chuyển đổi xanh, giúp nhà đầu tư tin tưởng hơn.

Ông Erick Contreras gợi ý thêm, thay vì chỉ tập trung vào mục tiêu chuyển đổi xanh, doanh nghiệp cần chủ động tích hợp những yếu tố bền vững trong dự án như chiến lược chuyển đổi số. Đây là xu hướng chuyển đổi kép – “chuyển đổi số đồng hành cùng chuyển đổi xanh” đang ngày càng được chú trọng trên toàn cầu.

Theo ông, chuyển đổi số không chỉ là một công cụ hiệu quả trong việc tăng cường năng suất và cạnh tranh cho doanh nghiệp, mà còn là một phương tiện không thể thiếu trong hành trình hướng tới một nền kinh tế bền vững và xanh. Việc tích hợp các công nghệ số vào các lĩnh vực sản xuất xanh còn giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian, chi phí; cũng như giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.

Minh Thảo