Doanh nghiệp chưa có chiến lược ổn định để tận dụng ưu đãi từ FTA

Đánh giá toàn diện các FTA của Việt

Chiều 10/7, chủ trì cuộc họp Ban Chỉ đạo liên ngành về hội nhập kinh tế quốc tế (Ban Chỉ đạo), Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã yêu cầu các thành viên Ban Chỉ đạo đánh giá toàn diện sự tham gia các hiệp định thương mại tự do (FTA) của Việt Nam, nhất là khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp trong nước; phân tích các chủ trương về hội nhập kinh tế quốc tế trước sự thay đổi, biến động nhanh, khó đoán định của bối cảnh kinh tế, chuỗi giá trị toàn cầu…

“Thế giới đang đứng trước những thay đổi toàn diện về địa chính trị, kinh tế, thương mại, cạnh tranh giữa các nước lớn… cùng với xu thế tất yếu của kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, năng lượng tái tạo, giảm phát thải ròng khí nhà kính bằng 0 (Net Zero)… từ đó, xác định cách tiếp cận phù hợp, biến các thách thức này thành lợi thế, cơ hội phát triển”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà cũng khẳng định, Nhà nước phải đóng vai trò chủ đạo trong quá trình đàm phán hội nhập kinh tế quốc tế kết hợp với thực hiện các mục tiêu toàn cầu; thể chế hóa, tạo môi trường pháp lý, chính sách, tiêu chuẩn, quy chuẩn, nâng cao nhận thức của doanh nghiệp, người dân ngang hàng với các đối tác quốc tế; lựa chọn những thương hiệu quốc gia để xây dựng thành thương hiệu quốc tế.

Từ lợi thế, kinh nghiệm thành công trong quá trình chuyển đổi số, Phó Thủ tướng cho rằng cần có sự chuẩn bị lộ trình, hoạch định của nhà nước trong việc lựa chọn một số lĩnh vực ưu tiên trong hội nhập kinh tế quốc tế, để xây dựng nền kinh tế xanh, bảo vệ thiên nhiên, sử dụng năng lượng tái tạo…: “Đơn cử, sức thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) trong thời gian tới không phải là ưu đãi về đất đai, thuế, nhân công giá rẻ và là năng lượng tái tạo, nguồn nhân lực chất lượng cao, tài nguyên số, các giải pháp ứng phó biến đổi khí hậu thông qua trồng rừng, Net Zero…”.

Nhấn mạnh vai trò trực tiếp của doanh nghiệp trong thực hiện hội nhập kinh tế quốc tế, Phó Thủ tướng cho rằng, các doanh nghiệp cần tận dụng nguồn lực FDI để đào tạo con người, thay đổi tư duy, nhận thức, phương thức làm việc, nắm bắt được công nghệ, mở ra những lĩnh vực mới dựa trên đầu tư công nghệ cao.

“Chưa có chiến lược ổn định để tận dụng ưu đãi FTA”

Đến nay, Việt Nam đã và đang tham gia 17 FTA, chuẩn bị đàm phán tham gia một số hiệp định thương mại song phương, đa phương. Các FTA mà Việt Nam tham gia có độ phủ rộng hầu hết các châu lục với trên 60 nền kinh tế có tổng GDP chiếm gần 90% GDP thế giới, trong đó có 15 nước thành viên G20.

Trong đó, 15 FTA có hiệu lực, góp phần mở rộng thị trường xuất khẩu, củng cố thị trường truyền thống, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp Việt Nam có cơ hội tham gia vào các thị trường tiềm năng trên thế giới. Bên cạnh đó, về chính trị, ngoại giao, việc tham gia các FTA góp phần nâng cao vị thế đối ngoại của đất nước, tăng cường đan xen lợi ích với các đối tác chủ chốt, góp phần bảo đảm môi trường hòa bình, ổn định phục vụ phát triển đất nước.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì cuộc họp Ban Chỉ đạo liên ngành về hội nhập kinh tế quốc tế

Ông Nguyễn Quang Vinh, Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), cho biết, năm 2022, năm đầu tiên tất cả 15 FTA đã ký có hiệu lực thực thi, tổng kim ngạch hàng hóa xuất nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam với các thị trường đối tác FTA đạt 526 tỷ USD, chiếm 72% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam với toàn thế giới. Trong đó, xuất khẩu đạt 238 tỷ USD, chiếm gần 64% kim ngạch xuất khẩu.

Tuy nhiên, những hạn chế trong thực thi các FTA thời gian qua thể hiện trên một số mặt. Về tăng trưởng xuất khẩu đi các thị trường FTA chưa có sự vượt trội so với một số thị trường chưa có FTA. Tỷ lệ sử dụng ưu đi thuế quan FTA đang có xu hướng giảm (từ mức kỷ lục 39,7% năm 2018 giảm dần xuống mức 32,7% năm 2021 và mới cải thiện với mức 33,6% năm 2022) và diễn tiến không ổn định với từng hiệp định.

Điều này cho thấy các doanh nghiệp dường như chưa có chiến lược ổn định để tận dụng ưu đãi.

Tại cuộc họp, đại diện Bộ Ngoại giao nêu một số xu thế chính trong hội nhập kinh tế quốc tế hiện nay như tái cấu trúc hệ thống tài chính toàn cầu; ưu tiên các thỏa thuận khu vực và song phương, tập trung vào các lĩnh vực cụ thể; tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu; nhiều nước đẩy nhanh tự chủ chiến lược, gắn kinh tế với phát triển xanh, bền vững.

“Việc các nước đẩy mạnh thiết lập các sáng kiến, khuôn khổ hợp tác mới, tạo cơ hội Việt Nam tham gia ngay từ đầu vào quá trình xây dựng, định hình các quy định, luật chơi trong các lĩnh vực hợp tác mới, then chốt, qua đó bảo đảm tối đa lợi ích của đất nước”, bà Nguyễn Minh Hằng, Trợ lý Bộ trưởng Bộ Ngoại giao nói.

Thứ trưởng Bộ TN&MT Lê Công Thành cho biết thêm, nhiều FTA thế hệ mới đầu có các cam kết rất cao trong lĩnh vực tài nguyên, môi trường, bảo tồn đa dạng sinh học, ứng phó biến đổi khí hậu… hướng tới phát triển bền vững. Trong thời gian tới, Bộ TN&MT tiếp tục tham mưu cho Đảng, Quốc hội, Chính phủ nhằm nội luật hóa các cam kết quốc tế về tài nguyên, môi trường; rà soát, hoàn thiện các hàng rào kỹ thuật về môi trường, quy định về giảm phát thải khí nhà kính, thị trường carbon phù hợp với các FTA thế hệ mới…

Lê Hoàng/VOV.VN