Doanh nghiệp trốn và chậm đóng bảo hiểm, người lao động khốn đốn

Người lao động khốn đốn

Thời gian qua, chị Hoàng Thị Thanh H. trú phường Thủy Biều (TP Huế) luôn sống trong lo âu, bức xúc khi biết được chủ sử dụng lao động là Công ty CP Xây dựng và Sản xuất vật liệu số 7 nợ của chị 36 tháng BHXH, BHTN với tổng số tiền nợ lên đến 154 triệu đồng. Đây cũng là số tiền rất lớn đối với gia đình có hoàn cảnh khó khăn như chị H.

Doanh nghiệp trốn, chậm đóng bảo hiểm xã hội ảnh hưởng đến quyền lợi người lao động. Ảnh minh họa

“Từ năm 2017 đến nay, chủ DN bỏ trốn và ôm theo đống nợ hàng tỷ đồng khiến nhiều người lao động như tôi điêu đứng khi phải đối mặt với tình trạng 5 không, đó là: không chốt sổ để bảo lưu quá trình đóng, không hưởng các chế độ BHXH, không hưởng chế độ BHXH một lần, không hưởng hưu trí và không hưởng tử tuất”, chị H bức xúc, cho biết.

Cùng cảnh ngộ, sau nhiều năm gắn bó tại Công ty CP Đầu tư và Xây dựng Max Real Capital (trụ sở đóng tại phường An Đông, TP Huế), anh Nguyễn Văn H, Trưởng phòng Kinh doanh của DN này nhận được cái kết “đắng”, đó là không thể tham gia BHYT để bảo vệ sức khỏe, không thanh toán BHTN bởi DN này đã nợ anh 39 tháng BHXH (từ tháng 4/2021 đến tháng 6/2024). Vì vậy, anh H không thể chốt sổ BHXH để tiếp tục tham gia BHXH khi đến làm việc tại DN khác do chủ DN đã xuất cảnh sang Nga từ năm 2022 và đến nay vẫn biệt vô âm tín.

Từ đầu năm đến nay, chị Nguyễn Thị N (trú phường Thủy Dương, thị xã Hương Thủy, Thừa Thiên Huế) đã năm lần, bảy lượt đến bộ phận một cửa BHXH tỉnh để hỏi về việc Công ty CP Hàng không Lữ hành Việt Nam nợ bảo hiểm của chị. Song, chị N vô vọng khi được nhân viên BHXH trả lời rằng DN vừa kể vẫn chưa đóng tiền, trong khi đó, số nợ của DN ngày càng tăng và đến nay đã lên đến hơn 6 tỷ đồng, thời gian nợ BHXH của người lao động cũng lên đến 31 tháng. Thực trạng này đã đẩy nhiều lao động vào cảnh khốn đốn.

“Không có thẻ BHYT để khám, chữa bệnh, giờ nghỉ việc cũng không thanh toán được trợ cấp thất nghiệp và càng khốn đốn hơn khi muốn xin việc làm tại các công ty khác, tôi cũng không thể chốt sổ BHXH để tiếp tục tham gia để sau này nhận lương hưu như các đồng nghiệp. Khi nào DN trả hết nợ, người lao động chúng tôi mới cầm được cuốn sổ BHXH, mới mua được thẻ BHYT nhưng chờ đến khi nào”, chị N. bức xúc.

BHXH tỉnh Thừa Thiên Huế cho biết, tính đến nay, toàn tỉnh có 288 DN phá sản, giải thể, dừng hoạt động sản xuất kinh doanh và đơn vị có chủ DN bỏ trốn với số tiền nợ BHXH, BHTN hơn 40 tỷ đồng. Dù hiện đã có quy định cho phép các DN đang hoạt động nợ tiền đóng BHXH giải quyết quyền lợi cho người lao động đủ điều kiện nghỉ hưu, thôi việc hoặc chuyển đơn vị khác; quy định về ưu tiên giải quyết các khoản nợ tiền BHXH, BHYT, BHTN khi doanh nghiệp giải thể, phá sản, chấm dứt hoạt động, nhưng đối với trường hợp chủ bỏ trốn hoặc các DN giải thể, phá sản, chấm dứt hoạt động mà sau khi thanh lý tài sản không còn đủ tiền trả nợ BHXH thì chưa có quy định giải quyết quyền lợi đối với người lao động.

Công khai các đơn vị trốn, chậm đóng BHXH

Theo số liệu từ BHXH tỉnh Thừa Thiên Huế, hiện toàn tỉnh có 825 đơn vị nợ BHXH, BHYT, BHTN bảo hiểm tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp từ 3 tháng trở lên với số tiền nợ lên đến gần 82 tỷ đồng (3.478 lao động); có 198 đơn vị nợ các khoản với số tiền nợ gần 40 tỷ đồng... Trong số đó, có nhiều DN chậm đóng với số tiền khá lớn, như: Công ty TNHH Việt Đức nợ 54 tháng với số tiền hơn 1,7 tỷ đồng; Công ty CP Cơ khí và xây dựng công trình 878 nợ 38 tháng với hơn 4,4 tỷ đồng; Công ty CP Xây dựng giao thông Thừa Thiên Huế nợ 35 tháng với 5,7 tỷ đồng; Công ty CP Hàng không Lữ hành Việt Nam nợ 7 tháng với 6,3 tỷ đồng…

Mặc dù các ngành chức năng đã triển khai nhiều giải pháp nhằm thu hồi và xử lý nợ đọng BHXH, song nhiều DN vẫn trốn tránh hoặc cố tình trì hoãn nghĩa vụ đóng BHXH. Thậm chí, có DN còn thành lập pháp nhân mới, trong khi các khoản BHXH cũ vẫn bị “treo”.

Để hạn chế tình trạng chậm đóng bảo hiểm, trong 6 tháng đầu năm 2024, BHXH tỉnh đã tổ chức thanh tra, kiểm tra tại 94 đơn vị. Qua thanh tra, kiểm tra đã phát hiện, kiến nghị truy thu đối với các trường hợp chưa đóng, đóng thiếu thời gian, thiếu mức quy định với số tiền trên 620 triệu đồng; thu hồi đối với trường hợp chi sai BHXH, BHYT, BHTN; đồng thời đã đôn đốc các đơn vị chuyển nộp tiền chậm đóng với tổng số tiền gần 700 triệu đồng.

Theo bà Bùi Thị Thu Lý, Phó Giám đốc BHXH tỉnh, tình trạng trốn đóng, chậm đóng BHXH kéo dài của các DN đang diễn ra khá phổ biến, không những gây hệ lụy trực tiếp đến người lao động mà còn gây rất nhiều phiền toái cho cơ quan BHXH, các cơ quan quản lý lao động, kể cả gây bức xúc trong dư luận.

Để hạn chế tình trạng này, thời gian tới, BHXH tỉnh tiếp tục triển khai đồng bộ các giải pháp, trong đó tăng cường công tác chia sẻ dữ liệu do các ngành chức năng đang quản lý để xác định số lượng DN chưa tham gia BHXH, BHYT cho người lao động hoặc tham gia chưa đầy đủ. Đồng thời, ứng dụng VssID - BHXH số là kênh để người lao động có thể chủ động giám sát quá trình tham gia BHXH của mình.

Cùng với đó, lãnh đạo BHXH tỉnh tiếp tục đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra liên ngành việc chấp hành các quy định của pháp luật về BHXH, BHYT nhằm chấn chỉnh và xử lý nghiêm các trường hợp DN cố tình trốn đóng, chậm đóng BHXH, BHYT cho người lao động. Ngoài ra, BHXH tiếp tục công khai danh sách các đơn vị chậm đóng BHXH trên các phương tiện thông tin đại chúng, đặc biệt là phối hợp với Trung tâm Giám sát điều hành đô thị thông minh thường xuyên đăng tải trên Hue-S cũng là giải pháp hữu hiệu nhằm hạn chế tình trạng này.

Hải Lan