Doanh nghiệp tư nhân cần gì để đột phá?

Cần sự phối hợp giữa Chính phủ và doanh nghiệp

Ông Nguyễn Quốc Kỳ, Chủ tịch HĐQT Vietravel cho rằng, cần thiết phải cải cách thể chế, cơ chế một cách liên tục, mạnh mẽ, có lộ trình, có sự phân nhiệm minh bạch. Các cơ quan có thẩm quyền cũng phải nghiên cứu rất kỹ trước khi ban hành các cơ chế, chính sách mới liên quan đến kinh tế tư nhân.

Chính phủ cần xây dựng lộ trình chi tiết, rõ ràng, có KPI cụ thể và tăng cường giám sát qua KPI. Công tác hỗ trợ doanh nghiệp cần kịp thời, bảo đảm công bằng về chính sách. Chính phủ cũng xem xét nghiên cứu việc thành lập các tổ chuyên trách cấp Trung ương để việc triển khai hiệu quả, nhất quán, tránh qua nhiều cấp, nhiều ngành không cần thiết.

Bên cạnh đó cần điều chỉnh chính sách để tránh thiên vị với tiêu chí minh bạch cho tất cả.

Theo ông Kỳ, trong thời gian tới cần có sự phối hợp giữa chính phủ và doanh nghiệp thông qua đối thoại thường xuyên; khuyến khích dự án PPP trong cơ sở hạ tầng và công nghệ.

“Tôi cho rằng cần xem ba thành phần kinh tế gồm: kinh tế Nhà nước, kinh tế tư nhân và kinh tế hộ cá thể - là "kiềng ba chân" của nền kinh tế. Chính phủ cần ban hành chính sách đồng bộ, thúc đẩy hợp tác, đảm bảo công bằng và giám sát chặt chẽ để gắn kết ba thành phần này, tạo nội lực vững chắc cho Việt Nam”, ông Kỳ nói.

Về phía bản thân doanh nghiệp cũng cần chủ động đổi mới sáng tạo, đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ; coi công nghệ là yếu tố hàng đầu; tiến hành quản trị lại theo hướng minh bạch, có trách nhiệm; mở rộng chuỗi liên kết hợp tác.

Hội thảo "Tháo gỡ bất cập chính sách để phát huy vai trò của kinh tế tư nhân trong nền kinh tế Việt Nam" chiều ngày 21/03.

Tập trung cải thiện cơ sở hạ tầng và môi trường kinh doanh

Ông Mai Hữu Tín, Chủ tịch Liên đoàn Doanh nghiệp tỉnh Bình Dương phân tích, trong khối ASEAN hiện nay về phát triển kinh tế, Singapore xếp vị trí số 1, Malaysia đứng thứ hai, Thái Lan thứ ba và Việt Nam thứ tư. Trong số 12 chỉ tiêu để tạo dựng môi trường kinh doanh thuận lợi, Việt Nam chỉ thua Thái Lan ở hai chỉ tiêu.

Thứ nhất là cơ sở hạ tầng với điểm tối đa là 5, Thái Lan đạt 3.7, còn Việt Nam chỉ đạt 3.2. Thứ hai là sự dễ dàng trong việc làm kinh doanh: với điểm tối đa là 100, Thái Lan đạt 80, còn Việt Nam chỉ đạt 70. Để vượt qua Thái Lan và lọt vào top 3 của ASEAN, Việt Nam cần tập trung vào việc cải thiện hai yếu tố này.

Đầu tiên, về cơ sở hạ tầng, hiện nay Việt Nam đầu tư vào cơ sở hạ tầng ngang với các nước trong ASEAN, khoảng hơn 5% GDP mỗi năm. Tuy nhiên, Malaysia đầu tư đến 8% GDP, trong khi Trung Quốc duy trì mức đầu tư lên đến 15% GDP hàng năm, giúp họ phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng tốt nhất thế giới. Vì vậy, ông Tín đề xuất tăng mức đầu tư cơ sở hạ tầng của Việt Nam lên ít nhất 8% trong vài năm tới, để có cơ hội vượt qua Thái Lan.

Thứ hai, về sự dễ dàng trong làm kinh doanh, giải pháp duy nhất có thể cải thiện vấn đề này một cách nhanh nhất là ứng dụng chính phủ điện tử một cách mạnh mẽ. Chính phủ điện tử sẽ giúp giải quyết các thủ tục hành chính phức tạp và giảm thiểu thời gian cũng như chi phí cho doanh nghiệp.

Cụ thể, hiện nay nước ta phải cấp phép xây dựng cho từng căn nhà, nhưng nếu thực hiện quy hoạch chi tiết và đầy đủ có thể bỏ hẳn việc cấp phép này. Tương tự, trong các lĩnh vực như phòng cháy chữa cháy hay môi trường, chỉ cần doanh nghiệp tuân thủ đúng các quy chuẩn, họ sẽ không cần phải xin phép từng bước, tiết kiệm thời gian và chi phí. Việc này hoàn toàn có thể thực hiện được nhờ vào chính phủ điện tử và công nghệ hiện đại.

Ngoài ra, ông Tín nói thêm một giải pháp quan trọng là cải cách trong giáo dục. Việt Nam may mắn có một nền tảng giáo dục vững chắc, và nếu khai thác được nguồn lực con người này sẽ tạo ra giá trị lớn cho quốc gia. Các quốc gia như Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc đã thành công nhờ đầu tư vào giáo dục. Trong tương lai, dân số Việt Nam sẽ đạt đỉnh khoảng 117 triệu người trong 20-30 năm tới, và nếu không tận dụng nguồn lực này, sẽ bỏ lỡ cơ hội phát triển lâu dài.

“Vì vậy, đầu tư vào giáo dục phải được xem là ưu tiên hàng đầu, đồng thời cần tạo cơ chế để huy động các nguồn lực xã hội tham gia vào việc nâng cao chất lượng giáo dục, từ đó phát triển nguồn lực con người của đất nước”, ông Tín nói.

Các chính sách cần cụ thể để "vượt khó"

Bà Lã Thị Lan, Tổng giám đốc Tập đoàn Đầu tư Tiến Lộc khẳng định, để thực sự trở thành "động lực quan trọng của nền kinh tế", như Đảng và Chính phủ đã khẳng định, doanh nghiệp tư nhân rất cần sự đồng hành, hỗ trợ từ phía Nhà nước thông qua các chính sách cụ thể, mạnh mẽ hơn giúp doanh nghiệp "vượt khó".

Trước hết, Nhà nước và Chính phủ tiếp tục tháo gỡ các rào cản pháp lý, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp trong việc tiếp cận nguồn vốn, đất đai, cũng như đảm bảo một môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng. Một cơ chế linh hoạt, thông thoáng sẽ giúp doanh nghiệp tư nhân phát huy tối đa tiềm năng và gia tăng đóng góp cho nền kinh tế.

Thứ hai, Chính phủ cần có các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ. Khi thu hút đầu tư nước ngoài (FDI), cần đặt ra các điều kiện ràng buộc với các doanh nghiệp FDI về liên kết với doanh nghiệp trong nước, chuyển giao công nghệ, giúp doanh nghiệp nội địa tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng khu vực và toàn cầu.

Thứ ba, để nâng cao năng suất và khả năng cạnh tranh, chúng tôi mong muốn Nhà nước tạo cơ chế khuyến khích mạnh mẽ hơn cho hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D). Chính phủ cần có chính sách ưu đãi thuế, tín dụng và hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư vào khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo. Đặc biệt, cần mạnh dạn đặt hàng doanh nghiệp tư nhân trong các dự án hạ tầng, sản xuất công nghiệp và năng lượng xanh.

Cuối cùng, một yếu tố then chốt là tăng cường hợp tác giữa Nhà nước – Doanh nghiệp – Viện – Trường. Bà Lan đề xuất cần có những cơ chế cụ thể để thúc đẩy sự hợp tác chặt chẽ hơn, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ cao như công nghệ sinh học, vi mạch, nano, trí tuệ nhân tạo... Đồng thời, cần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, giúp doanh nghiệp chuyển đổi số, tham gia sâu vào nền kinh tế tri thức và chuyển đổi xanh.

“Để kinh tế tư nhân thực sự trở thành "đòn bẩy" đưa Việt Nam thịnh vượng, bên cạnh những nỗ lực đổi mới của chính doanh nghiệp, chúng tôi rất mong Nhà nước và Chính phủ tiếp tục tạo môi trường thuận lợi, hỗ trợ bằng những chính sách thiết thực và mạnh mẽ hơn. Chỉ khi khu vực kinh tế tư nhân phát triển vững vàng, đất nước mới có thể tận dụng tối đa các cơ hội từ hội nhập kinh tế quốc tế và bứt phá mạnh mẽ trong tương lai.

Hoàn thiện nền tảng pháp lý của kinh tế tập thể, hợp tác xã

Theo ông Nguyễn Anh Đức, Chủ tịch Hiệp hội các nhà bán lẻ Việt Nam, Tổng giám đốc Liên hiệp Hợp tác xã TP.HCM (Saigon Co.op), hiện vấn đề phát triển kinh tế tư nhân có nhiều bất cập cụ thể là về vốn, kinh tế tập thể và hợp tác xã là từ tư nhân. Tuy nhiên, về quan điểm, xã hội coi hợp tác xã là những đơn vị của nhà nước, trong khi đó, Nhà nước lại cho rằng hợp tác xã không phải quản lý vốn nhà nước.

Từ đó, ông Nguyễn Anh Đức đề xuất 3 giải pháp.

Thứ nhất, cần hoàn thiện nền tảng pháp lý, quy định bình đẳng để hợp tác xã phát triển (xác định hợp tác xã là của kinh tế tư nhân hay Nhà nước). Bởi đây là những rào cản với sự phát triển của hợp tác xã.

Thứ hai, Đảng và nhà nước có quy hoạch, định hướng phân công hóa thành phần kinh tế. Ví dụ: Hợp tác xã có thế mạnh ở kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn thì định hướng để khai thác. Kiên quyết loại trừ hợp tác xã trá hình để hưởng lợi ích từ Đảng và nhà nước.

Thứ ba, cần tạo tiền đề để hợp tác xã hạt giống phát triển mạnh mẽ. Mặc dù, Nghị quyết số 20-NQ/TW khuyến khích có 3 hợp tác xã định hướng 2030 - 2045 nằm trong danh sách hợp tác xã lớn trên toàn cầu, thế nhưng, đến nay chưa có chương trình cụ thể hóa.

Kiều Trang