Doanh nghiệp Việt trước cuộc sàng lọc lớn của thương mại điện tử

Quang cảnh chương trình “Xu hướng thương mại điện tử 2026”

Không gian khởi nghiệp mới của kỷ nguyên số

Ngày 30/12, Trường Cao đẳng Thương mại và Du lịch Hà Nội tổ chức chương trình “Xu hướng thương mại điện tử 2026” với chủ đề “Xây dựng và bảo vệ thương hiệu trong kỷ nguyên mới”.

Phát biểu khai mạc, Thạc sĩ Nguyễn Hiếu, Phó Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Thương mại và Du lịch Hà Nội nhận định, chuyển đổi số không còn là xu hướng, mà đã trở thành nền tảng vận hành của nền kinh tế hiện đại. Thương mại điện tử vì vậy không chỉ dừng lại ở việc mở thêm một kênh bán hàng, mà đòi hỏi doanh nghiệp phải tái cấu trúc toàn diện mô hình kinh doanh, đặc biệt là tư duy về thương hiệu.

“Bước sang năm 2026, cùng với sự phát triển nhanh của trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn và các nền tảng số, yêu cầu đặt ra đối với doanh nghiệp là phải chủ động xây dựng hình ảnh thương hiệu uy tín và biết cách bảo vệ thương hiệu trong môi trường số đầy cạnh tranh và rủi ro”, ông Hiếu nhấn mạnh.

Theo Giáo sư, Tiến sĩ Đinh Văn Hiến, Chủ tịch danh dự Hệ sinh thái Salepro, thương mại điện tử đang mở ra một không gian khởi nghiệp hoàn toàn mới, đặc biệt phù hợp với thế hệ trẻ. Mô hình “khởi nghiệp 5.0” phản ánh đúng bản chất của kinh doanh số hiện đại: không cần quá nhiều vốn, không phụ thuộc vào nhà máy hay kho bãi, nhưng đòi hỏi tư duy dữ liệu, công nghệ và khả năng kết nối toàn cầu.

“Ngày nay, một doanh nghiệp hoàn toàn có thể tiếp cận thị trường quốc tế chỉ với một đội ngũ tinh gọn, một nền tảng số và một sản phẩm đủ khác biệt. Điều quan trọng là cách doanh nghiệp khai thác dữ liệu và công nghệ”, Giáo sư, Tiến sĩ Đinh Văn Hiến phân tích.

Theo số liệu được ông dẫn chứng, năm 2025, quy mô thương mại điện tử Việt Nam ước đạt khoảng 31 tỷ USD, với Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh tiếp tục là hai thị trường dẫn đầu. Tuy nhiên, dư địa tăng trưởng vẫn còn rất lớn tại các địa phương ngoài hai trung tâm kinh tế này. Vấn đề cốt lõi là khả năng tiếp cận công nghệ, dữ liệu và mô hình kinh doanh mới của doanh nghiệp địa phương.

Ở góc nhìn doanh nghiệp, ông Vũ Hồng Khanh, Giám đốc điều hành Công ty cổ phần Thương mại quốc tế Saler - đơn vị ủy quyền chính thức của Alibaba.com tại Việt Nam nhận định, năm 2026 sẽ là năm bùng nổ của thương mại điện tử, đặc biệt là thương mại điện tử xuyên biên giới.

Theo ông Khanh, Bộ Công Thương cùng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số đã ban hành nhiều chủ trương và định hướng rõ ràng cho giai đoạn 2026-2030, tạo nền tảng chính sách thuận lợi cho doanh nghiệp chuyển đổi số một cách bài bản.

“Với những định hướng rõ ràng từ cơ quan quản lý, tôi tin rằng 2026 sẽ là năm tăng trưởng mạnh mẽ của các doanh nghiệp tham gia thương mại điện tử, cả trong nước lẫn quốc tế”, ông Khanh nhấn mạnh.

Ông Khanh dự báo, trong chu kỳ 2026-2030, tốc độ tăng trưởng của thương mại điện tử và chuyển đổi số có thể cao hơn khoảng 30% so với giai đoạn trước.

Cùng quan điểm, ông Ngô Văn Quang, Trưởng khoa Kinh doanh số, Trường Kinh tế, Đại học Công nghiệp Hà Nội cho rằng, thương mại điện tử Việt Nam năm 2026 sẽ tiếp tục tăng trưởng dựa trên hai trụ cột chính: nền tảng công nghệ số và hệ thống chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Về xu hướng, ông Quang chỉ ra ba điểm nổi bật: ứng dụng sâu trí tuệ nhân tạo và tự động hóa; sự bùng nổ của mobile commerce, video commerce và livestream bán hàng; cùng với đó là yêu cầu ngày càng cao về trải nghiệm khách hàng đa kênh và minh bạch thông tin sản phẩm, đặc biệt với nông sản và hàng công nghệ.

Cuộc đua xây dựng và bảo vệ thương hiệu trong kỷ nguyên số

Chia sẻ về kết quả hoạt động trên Alibaba.com, ông Vũ Hồng Khanh cho biết, năm 2025, số lượng doanh nghiệp Việt tham gia sàn tăng khoảng 7% so với năm 2024, trong khi doanh thu và giá trị giao dịch tăng khoảng 27%. Đây là tín hiệu cho thấy thương mại điện tử đang dần trở thành kênh phát triển dài hạn, thay vì giải pháp tình thế.

Trong các ngành được kỳ vọng tăng trưởng mạnh, nông sản được nhấn mạnh như một trụ cột quan trọng. Theo ông Khanh, Việt Nam có lợi thế lớn về nông sản, nhưng tiềm năng vẫn chưa được khai thác tương xứng. Thương mại điện tử xuyên biên giới giúp nông sản Việt tiếp cận trực tiếp người mua toàn cầu, giảm phụ thuộc vào kênh xuất khẩu truyền thống và trung gian.

Đồng quan điểm, ông Ngô Văn Quang cho rằng, mô hình phân phối đang dịch chuyển mạnh từ B2B sang F2C, từ nông trại trực tiếp tới người tiêu dùng thông qua nền tảng số, giúp tăng niềm tin nhờ truy xuất nguồn gốc. Bên cạnh nông sản, sản phẩm chăm sóc sức khỏe và thời trang bền vững gắn với tiêu chí ESG cũng là những nhóm ngành nhiều tiềm năng.

Ngoài ra, ông Khanh cho biết da giày, thủy sản khô và đặc biệt là ngành tóc giả đang ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng trên các nền tảng thương mại điện tử quốc tế.

“Ngành tóc giả hiện đang đứng top đầu về doanh số trên Alibaba.com, điều mà trước đây ít người nghĩ tới”, ông Khanh chia sẻ.

Theo đại diện Saler, sự bứt phá của thương mại điện tử xuyên biên giới còn đến từ sự chuyển dịch thế hệ trong doanh nghiệp. Thế hệ F2 - những người trẻ được đào tạo bài bản, am hiểu công nghệ và kinh tế số - đang đóng vai trò quan trọng trong việc đổi mới mô hình kinh doanh và mở rộng thị trường.

Đặc biệt, xu hướng sản xuất xanh, sạch và bền vững đang trở thành “từ khóa” then chốt để doanh nghiệp tiếp cận thị trường quốc tế.

“Sản phẩm gắn với yếu tố môi trường không chỉ nâng cao khả năng cạnh tranh, mà còn tạo dựng niềm tin lâu dài với đối tác”, ông Khanh nhấn mạnh.

Theo ông Vũ Hồng Khanh, để tham gia hiệu quả vào thương mại điện tử, doanh nghiệp cần tiếp cận một cách hệ thống. Trước hết là hiểu rõ khung pháp lý về thương mại điện tử, thuế và kế toán. Thứ hai là đầu tư cho nguồn nhân lực, đặc biệt là ngoại ngữ và kỹ năng vận hành trên nền tảng số. Thứ ba là tận dụng tốt các công cụ marketing, quảng cáo và AI mà các sàn lớn cung cấp.

Quan trọng hơn cả là chữ tín. Doanh nghiệp phải đảm bảo chất lượng sản phẩm, thời gian giao hàng và cam kết với đối tác. Việc không giữ uy tín không chỉ gây tổn hại cho doanh nghiệp, mà còn ảnh hưởng tới hình ảnh chung của hàng hóa Việt Nam trên thị trường quốc tế.

“2026 sẽ là giai đoạn sàng lọc mạnh mẽ. Doanh nghiệp nào chuẩn bị tốt sẽ tận dụng được cơ hội tăng trưởng. Ngược lại, những đơn vị làm ăn thiếu chuyên nghiệp sẽ sớm bị đào thải”, ông Khanh nhận định.

Có thể ví việc vận hành doanh nghiệp trong kỷ nguyên thương mại điện tử 2026 như điều khiển một chiếc xe trên cao tốc số. Dữ liệu và trí tuệ nhân tạo là động cơ và hệ thống định vị; trải nghiệm khách hàng và phát triển bền vững là khung an toàn. Doanh nghiệp chỉ có thể đi xa khi cả hai yếu tố này vận hành đồng bộ.

Hải Yến