Độc đáo sáng kiến biến nước thải thành tài nguyên của sinh viên Trường đại học Trà Vinh

Nhóm bạn sinh viên Trường đại học Trà Vinh thực hiện dự án biến nước thải thành tài nguyên.

Độc đáo sáng kiến biến nước thải thành tài nguyên

Từ thực tế tại vùng nông thôn mình sinh sống chưa có hệ thống nước sạch, bạn Nguyễn Thị Kim Anh, sinh viên ngành Quản lý Tài nguyên và Môi trường (Trường đại học Trà Vinh) cùng nhóm bạn thực hiện sáng kiến “Eco-Park Wetlands: Từ nước thải thành tài nguyên - Một dòng chảy xanh cho tương lai bền vững” nhằm xử lý nước thải sinh hoạt để tạo ra nguồn nước tái sử dụng an toàn cho hoạt động tưới tiêu tại các hộ gia đình nông thôn.

Kim Anh cho biết: “Quê em ở xã Mỏ Cày thường xuyên bị nước mặn xâm nhập vào mùa khô, một số nơi chưa có nước sạch nên nguồn nước rất quý giá. Từ đó, em cùng nhóm bạn thực hiện sáng kiến vừa giảm thiểu ô nhiễm môi trường, vừa cung cấp một nguồn nước mới an toàn. Đồng thời, góp phần thúc đẩy nông nghiệp tuần hoàn và nâng cao khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu ở vùng nông thôn”.

Thùng xốp được nhóm sinh viên tận dụng để chứa nước.

Để thực hiện sáng kiến, Kim Anh cùng nhóm bạn học chung ngành Quản lý Tài nguyên và Môi trường gồm: Nguyễn Thị Thu Trâm, Huỳnh Thị Hồng Xuyến, Phạm Thái Ngọc Vi và Trầm Văn Lộc bắt tay triển khai thiết kế, tìm vật liệu, chọn cây trồng phù hợp…

Bạn Huỳnh Thị Hồng Xuyến cho biết: “Em được giao nhiệm vụ thiết kế bản vẽ mô hình trên máy tính gồm các bể lọc, hệ thống dẫn nước, hồ sen còn các bạn khác chọn vật liệu đã qua sử dụng, cây trồng phù hợp phục vụ lọc nước... Từ đó, cùng nhau thực hiện mô hình ngay tại khuôn viên của trường”.

Mô hình mang tên Eco-Park Wetlands xử lý nước thải sinh hoạt đa tầng, chi phí thấp, sử dụng thực vật bản địa và nguyên vật liệu đã qua sử dụng có sẵn tại địa phương. Trong đó, hệ thống hoạt động dựa trên nguyên tắc xử lý sinh học tự nhiên, bao gồm 5 bể lọc tự nhiên nối tiếp nhau.

Đầu tiên nước thải từ bể chứa sử dụng dứa thơm khử mùi để qua bể lục bình có khả năng hấp thu hiệu quả các chất dinh dưỡng dư thừa và kim loại nặng. Sau đó, nước được dẫn từ bể lục bình vào vùng đất ngập trồng cây thiên điểu trên giá thể có đá, cát, xỉ than tổ ong đóng vai trò như một hệ thống lọc thô tự nhiên. Từ đó, nước tiếp tục chảy qua 3 hồ trồng sen có khả năng hấp thu hiệu quả các kim loại nặng như Asen, Crom, Chì và chất dinh dưỡng dư thừa còn lại trong nước. Đồng thời hệ rễ sen phát triển trong bùn giúp lọc sinh học và giữ lại cặn bẩn. Nước ở hồ sen cuối cùng đã qua nhiều khâu xử lý có thể sử dụng để tưới cây góp phần tiết kiệm và tái tạo nguồn nước.

Nhóm sinh viên trồng sen để lọc nước trong bể chứa.

Qua đánh giá, tính sáng tạo của giải pháp thể hiện rõ nét qua việc tái định nghĩa “chất thải” thành “tài nguyên” và tận dụng tối đa nguồn lực tại chỗ. Thay vì dùng vật liệu mới, hệ thống tận dụng thùng xốp Styrofoam, bạt nhựa ao tôm, và xỉ than tổ ong đã xử lý làm vật liệu lọc.

Đây là một bước đột phá giúp giảm gánh nặng rác thải nhựa và chất thải rắn, biến chúng thành cơ sở hạ tầng xử lý nước hiệu quả và bền vững với chi phí thấp. Đồng thời, hệ thống khai thác sức mạnh thanh lọc tự nhiên của các loài thực vật bản địa giúp tối ưu hóa khả năng hấp thu chất dinh dưỡng, kim loại nặng và vi sinh vật gây hại.

Cơ hội nhân rộng phục vụ cộng đồng

Dự án “Eco-Park Wetlands: Từ nước thải thành tài nguyên – Một dòng chảy xanh cho tương lai bền vững”, của nhóm sinh viên Trường đại học Trà Vinh đã vượt qua 85 hồ sơ trên toàn quốc và lọt vào Top 3 cuộc thi UNESCO Water Challenge for Young Innovators 2025, diễn ra tại Tòa nhà Xanh Liên hợp Quốc (Hà Nội) vào tháng 8/2025.

Cuộc thi với chủ đề “Sáng tạo vì nước – Hành động vì tương lai do UNESCO (Tổ chức Giáo dục, Khoa học, Văn hóa của Liên hợp quốc) và Viện Nghiên cứu đổi mới và phát triển tổ chức để tìm kiếm và hỗ trợ những sáng kiến khoa học-công nghệ-xã hội nhằm giải quyết thách thức về nước ở Việt Nam.

Thành tích này khẳng định sự trưởng thành về tư duy đổi mới sáng tạo của sinh viên Trường đại học Trà Vinh, đồng thời góp phần đưa tiếng nói của giới trẻ vùng Đồng bằng sông Cửu Long ra với cộng đồng quốc tế.

Sinh viên Nguyễn Thị Kim Anh (giữa) nhận giải thưởng tại cuộc thi UNESCO Water Challenge for Young Innovators 2025.

Tiến sĩ Trần Thị Ngọc Bích, Phó Viện Trưởng Viện Khoa học công nghệ môi trường (Trường đại học Trà Vinh - cố vấn nhóm thực hiện dự án) cho biết: “Chúng tôi mong muốn từ một sáng kiến nhỏ, Eco-Park Wetlands có thể trở thành mô hình mẫu cho các trường đại học, các cộng đồng ven đô và nông thôn – nơi mà mỗi mét khối nước sạch và mỗi không gian xanh đều mang ý nghĩa to lớn. Nhà trường sẽ tiếp tục đồng hành, tạo điều kiện để dự án phát triển và lan tỏa. Thành tích Top 3 UNESCO Water Challenge không chỉ là vinh dự cho sinh viên Trường đại học Trà Vinh, mà còn là lời khẳng định rằng giới trẻ Việt Nam hoàn toàn có thể tạo ra những giải pháp đột phá, góp phần thực hiện các mục tiêu toàn cầu về nước, khí hậu và phát triển bền vững”.

Hệ thống lọc nước hoàn toàn tự nhiên của các sinh viên Trường đại học Trà Vinh.

Sau thành tích tại UNESCO Water Challenge, nhóm đặt mục tiêu mở rộng dự án ra ngoài khuôn viên trường. Kế hoạch của nhóm sẽ thực hiện mô hình tại Trường trung học cơ sở Hòa Minh (xã Hòa Minh, tỉnh Vĩnh Long).

Đây là xã đảo khu vực nông thôn, bị ảnh hưởng bởi 6 tháng nước mặn vào mùa khô nên thường xuyên thiếu nước sạch. Từ đó, học sinh được tiếp cận hoạt động STEM thực tế, tăng cường hiểu biết về mối liên hệ giữa rác thải-nước-môi trường-sinh kế. Đồng thời, khơi gợi tư duy đổi mới và khuyến khích giới trẻ thiết kế giải pháp sáng tạo nhằm quản lý và sử dụng tài nguyên nước hiệu quả, bền vững.

Nước thải qua quá trình lọc sẽ được sử dụng tưới hoa, cây trồng.

Ngoài ra, mô hình hữu ích này dự kiến sẽ tiếp tục triển khai tại các trường học, hộ gia đình nông thôn, nơi đang thiếu hệ thống xử lý nước thải tập trung… Khi được nhân rộng, mô hình Eco-Park Wetlands không chỉ giúp giảm ô nhiễm, mà còn góp phần bảo đảm an ninh nước tưới trong mùa hạn mặn, vốn là bài toán cấp bách ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

HOÀNG TRUNG