Dốc sức xây dựng mạng lưới giao thông xanh Thủ đô

Tập trung mọi nguồn lực

UBND TP Hà Nội vừa “chốt” thời gian khởi công 2 tuyến đường sắt đô thị (ĐSĐT): số 2 Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo vào ngày 10/10 và số 5 Văn Cao - Hòa Lạc vào ngày 19/12. Đây là những dự án rất lớn và có ý nghĩa đặc biệt với Thủ đô trong tiến trình tái cấu trúc hệ thống vận tải hành khách công cộng.

Đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông. Ảnh: Phạm Hùng

Phó Chủ tịch Hiệp hội Vận tải hành khách công cộng Hà Nội Nguyễn Hoàng Hải chia sẻ: “ĐSĐT là xương sống của vận tải hành khách công cộng, là chủ lực giúp định hình lại phương thức vận hành, tăng cường tối đa hiệu quả cho vận tải hành khách công cộng”. Ông Nguyễn Hoàng Hải cho rằng nhiệm vụ cấp bách hàng đầu của TP là phải đẩy nhanh tiến độ đầu tư, xây dựng các tuyến ĐSĐT để nâng cao thị phần đảm nhận theo đúng lộ trình đề ra.

Phó trưởng Ban Quản lý ĐSĐT Hà Nội Nguyễn Bá Sơn cho biết, theo Đề án phát triển tổng thể mạng lưới ĐSĐT Hà Nội đã được phê duyệt, TP sẽ có 15 tuyến/đoạn tuyến ĐSĐT. “Nhiệm vụ đầu tư, hoàn chỉnh toàn bộ mạng lưới ĐSĐT là rất khó khăn, nặng nề. Tuy nhiên Thành ủy, HĐND, UBND TP đã đặt quyết tâm rất cao, sát sao, đôn đốc từng ngày để hoàn thành nhiệm vụ đó. Nhờ có sự quan tâm, ủng hộ và hỗ trợ thiết thực của Quốc hội, Chính phủ và TP, rất nhiều khó khăn, vướng mắc đã được giải quyết”.

Hai tuyến ĐSĐT số 2 và số 5 đã được lập quy hoạch từ nhiều năm trước. Thực tế cho thấy, việc triển khai các dự án ĐSĐT thường rất khó khăn. Để “dọn sạch” những chướng ngại, thiết lập một hàng lang thông thoáng cho dự án ĐSĐT, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 188/2025/QH15 ngày 19/2/2025 về cơ chế đặc thù đối với phát triển ĐSĐT tại Hà Nội, rút gọn khâu chuẩn bị đầu tư cũng như cho phép TP ưu tiên nguồn lực cho các công trình ngầm, trong đó có ĐSĐT.

Bên cạnh đó, Luật Thủ đô 2024 và mới đây nhất là Nghị quyết danh mục các công trình ngầm ưu tiên đầu tư vừa được HĐND TP Hà Nội thông qua đã tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý quy định về quản lý, thực hiện các dự án ĐSĐT. Lãnh đạo Ban Quản lý ĐSĐT nhận định: “Đây là những yếu tố rất quan trọng, khơi thông nguồn lực chính sách, giúp rút ngắn quy trình thủ tục, đẩy nhanh tiến độ các dự án ĐSĐT lên nhiều lần. Và thực tế là nhờ đó, hai dự án ĐSĐT số 2, số 5 sắp được khởi công ngay trong năm nay, thay vì phải chờ đợi, hoàn thiện khâu chuẩn bị đầu tư thường kéo dài nhiều năm như trước kia”.

Ông Nguyễn Bá Sơn còn cho biết, việc đa dạng phương thức huy động, bảo đảm nguồn vốn cho các dự án ĐSĐT cũng đã được củng cố. Với các Nghị quyết của Quốc hội, HĐND TP, sẽ có nhiều cơ chế linh hoạt hơn trong thu hút đầu tư ĐSĐT. Cụ thể, Hà Nội đã đề xuất và được chấp thuận một số chủ trương như: trích từ nguồn thu của TP, tối thiểu 50% nguồn đầu tư cho hạ tầng giao thông để triển khai các dự án ĐSĐT; sử dụng vốn vay ODA; thu hút vốn tư nhân thông qua hình thức PPP. Ngoài ra TP cũng đang triển khai các dự án đầu tiên áp dụng mô hình TOD, thông qua đó huy động nguồn lực từ đất đai để tái đầu tư cho ĐSĐT.

“Đối với các dự án ĐSĐT, chi phí rất lớn, việc bảo đảm thanh toán trong suốt quá trình dự án là hết sức quan trọng. Do vậy việc triển khai các dự án tiếp theo, đặc biệt là triển khai một cách đồng loạt như kế hoạch chúng ta đã đặt ra sẽ đòi hỏi nguồn lực tài chính phải được bảo đảm. Có thể nói TP đã làm tất cả để khơi thông nguồn lực tài chính cho các dự án ĐSĐT, cho thấy quyết tâm đột phá, hoàn thiện hệ thống VTHKCC xanh, hiện đại của TP trong thời gian sớm nhất” - ông Nguyễn Bá Sơn nói.

Những bước chạy thần tốc

Không chỉ ĐSĐT, các loại hình vận tải hành khách công cộng khác của Hà Nội cũng đang chuyển mình mạnh mẽ. Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội Đào Việt Long cho biết, hiện nay 47,4% số lượng xe taxi tại Thủ đô đã được chuyển đổi sang phương tiện xanh. Còn xe buýt đạt 12,86% đoàn phương tiện sử dụng năng lượng sạch. Dự kiến đến năm 2030, TP sẽ hoàn thành chuyển đổi 100% hệ thống vận tải hành khách công cộng sang sử dụng phương tiện xanh.

Ngoài ra, tính đến ngày 8/7/2025, Hà Nội đã có tổng cộng 118 điểm trạm cung cấp xe đạp, xe đạp điện công cộng đặt trong khu vực Vành đai 3 với 1.100 xe, trong đó có 1.000 xe đạp cơ và 100 xe đạp điện trợ lực; dịch vụ hoạt động liên tục 24/7. Loại hình phương tiện trung chuyển thân thiện và năng động này đang ngày càng chiếm được cảm tình của Nhân dân Thủ đô cũng như du khách trong và ngoài nước.

Ông Đào Việt Long cho biết thêm: “Sở Xây dựng đang triển khai nhiều nhiệm vụ quan trọng trong việc chuyển đổi phương tiện xanh như: xây dựng Nghị quyết về chính sách chuyển đổi sử dụng năng lượng sạch theo điểm b khoản 2 Điều 28 Luật Thủ đô; chính sách hỗ trợ tài chính và ưu đãi; biện pháp hạn chế và điều tiết phương tiện gây ô nhiễm; chính sách phát triển và hỗ trợ hạ tầng năng lượng sạch…”.

Tổng Giám đốc Tổng Công ty Vận tải Hà Nội - đơn vị chủ lực về vận tải hành khách công cộng của Hà Nội, thông tin: “Dù còn rất nhiều khó khăn phía trước, nhưng đến thời điểm này, đơn vị đã hoàn thành kế hoạch chuyển đổi phương tiện xanh vượt kế hoạch đề ra, đạt chỉ tiêu của cả năm 2026”. Điều đó cho thấy sự đồng lòng, nhất quán và quyết tâm rất cao của Chính quyền TP, các sở, ngành, đơn vị, hướng tới xây dựng hệ thống vận tải hành khách công cộng xanh, chất lượng, năng lực cao.

Đánh giá về hoạt động chuyển đổi xanh phương tiện vận tải hành khách công cộng tại Hà Nội trong thời gian qua, ông Lê Hữu Công (phường Hà Đông) cho rằng: “Đó là những hành động rất quyết liệt, hiệu quả, mang đến lợi ích thực tế cho người dân. Trong vài chục năm qua, chưa khi nào tôi chứng kiến một Hà Nội sôi nổi, bứt phá mạnh mẽ như lúc này. Tàu điện, xe buýt điện, taxi điện, xe đạp điện công cộng… đang “phủ sóng” khắp TP, khiến người dân có cảm giác rất an toàn, phấn khởi”.

Thạc sĩ Lê Trung Hiếu - chuyên gia giao thông, nhận định: “Hà Nội đang cho thấy hình ảnh một đô thị hiện đại, phát triển bền vững với mạng lưới giao thông xanh vươn mình từng ngày đến mọi ngóc ngách của TP. Và người hưởng lợi lớn nhất chính là Nhân dân. Có thể khẳng định chắc chắn, với những bước chạy thần tốc như hiện nay, Thủ đô sẽ rất nhanh chóng hoàn thành kế hoạch xanh hóa mạng lưới giao thông nói chung, và hệ thống vận tải hành khách công cộng nói riêng”.

Ngọc Hải