Đổi mới chính sách tiền lương vì người lao động

Chuyển từ lương tối thiểu sang lương đủ sống

Tại hội nghị lấy ý kiến góp ý Dự thảo Văn kiện trình Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng do Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam tổ chức mới đây, nhiều ý kiến nhấn mạnh cần bổ sung nội dung về tiền lương tối thiểu đủ sống, bảo đảm cuộc sống tốt hơn cho người lao động trong giai đoạn phát triển mới.

Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam tổ chức hội nghị lấy ý kiến góp ý vào dự thảo Văn kiện Đại hội XIV của Đảng. Ảnh: Nguyễn Hải

Theo TS. Phạm Thị Thu Lan - Nguyên Phó Viện trưởng Viện Công nhân - Công đoàn (nay là Viện Chiến lược và Chính sách Mặt trận), quy định về tiền lương tối thiểu ở Việt Nam đã có bước tiến đáng kể nhưng hiện nay cần đổi mới tư duy và cách tiếp cận. Khái niệm “nhu cầu sống tối thiểu” lần đầu được đưa vào Điều 91 Bộ luật Lao động 2012. Theo đó, mức lương tối thiểu phải bảo đảm nhu cầu sống cơ bản của người lao động và gia đình. Hàng năm, Chính phủ công bố lương tối thiểu vùng dựa trên tư vấn của Hội đồng Tiền lương Quốc gia.

Tuy nhiên, trên thực tế, mức lương này chưa hướng tới cuộc sống đầy đủ, bền vững. Đến nay, chưa năm nào mức lương tối thiểu theo kịp nhu cầu tối thiểu của người lao động. “Chúng ta đang nhân rộng chuẩn nghèo cho toàn xã hội. Khi đã là quốc gia thu nhập trung bình, cần chuyển từ “lương tối thiểu” sang “lương tối thiểu đủ sống”” - bà Lan nhấn mạnh.

Nền tảng cho sáng tạo, cống hiến

Theo Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), tiền lương đủ sống là mức thu nhập thấp nhất đủ để người lao động và gia đình trang trải các chi phí cơ bản: thực phẩm dinh dưỡng, nhà ở phù hợp, y tế, giáo dục, đi lại, quan hệ xã hội, đồng thời có khoản tiết kiệm cho tương lai. Tuy nhiên, cách tính lương hiện nay của Việt Nam dựa trên khảo sát nhóm thu nhập thấp, khiến chính sách tiền lương vẫn quanh quẩn trong khung nghèo, chưa khuyến khích nâng cao năng suất hay chất lượng sống. Khi người lao động được trả mức lương đủ sống, họ không chỉ đủ ăn, đủ mặc mà còn có điều kiện học tập, tích lũy và sáng tạo. Đây là động lực quan trọng cho phát triển bền vững.

Trước thực tiễn đó, TS. Phạm Thị Thu Lan kiến nghị, Dự thảo Báo cáo Chính trị trình Đại hội XIV của Đảng cần bổ sung hai điểm quan trọng: chỉ rõ mức độ đáp ứng mức sống tối thiểu của người lao động trong 40 năm thực hiện chính sách tiền lương tối thiểu và bổ sung mục tiêu thực hiện “tiền lương tối thiểu đủ sống” trong phần quan điểm, mục tiêu phát triển đất nước giai đoạn 2026 - 2035. Ngoài ra, cần có phương pháp tính lương phù hợp tiêu chuẩn quốc tế.

Theo Cục Thống kê, đến năm 2024, mức lương bình quân của người lao động Việt Nam khoảng 8,9 triệu đồng/tháng, trong khi chi phí sinh hoạt tối thiểu tại đô thị lớn từ 10 - 12 triệu đồng/tháng. Khoảng cách này cho thấy, tiền lương hiện nay chưa đủ đáp ứng nhu cầu cơ bản, ảnh hưởng đến đời sống và năng suất lao động. Chính vì vậy, đề xuất của TS. Phạm Thị Thu Lan cũng là vấn đề tổ chức Công đoàn đang quan tâm, trăn trở.

Phó Chủ tịch Tổng LĐLĐ Việt Nam Ngọ Duy Hiểu khẳng định, việc thay đổi tư duy từ “lương tối thiểu” sang “lương tối thiểu đủ sống” là định hướng chiến lược nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống, năng suất lao động và sức cạnh tranh quốc gia. Khi người lao động được sống đủ, họ sẽ làm việc tốt hơn, sáng tạo nhiều hơn và gắn bó lâu dài hơn với doanh nghiệp, với Tổ quốc. Do đó, Tổng Liên đoàn sẽ nghiên cứu, đề xuất cấp có thẩm quyền vấn đề này để bảo đảm quyền lợi hợp pháp cho người lao động. Đây là nền tảng quan trọng xây dựng giai cấp công nhân hiện đại, tri thức, lực lượng tiên phong trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Hải Dương