Đổi mới đào tạo Y tế công cộng - Nền tảng cho chăm sóc sức khỏe toàn dân

Y tế công cộng (YTCC) có nguồn gốc từ xa xưa và đã được ứng dụng từ rất lâu trên thế giới. YTCC được định nghĩa là "khoa học và nghệ thuật phòng chống bệnh tật, kéo dài tuổi thọ và nâng cao sức khỏe thông qua những nỗ lực có tổ chức của toàn xã hội". Trong bối cảnh các thách thức sức khỏe toàn cầu ngày càng phức tạp, từ các đại dịch, biến đổi khí hậu đến già hóa dân số, vai trò của YTCC càng trở nên quan trọng.

Tại Việt Nam, khái niệm và tầm quan trọng của YTCC được biết đến nhiều hơn kể từ khi Trường Đại học YTCC được thành lập năm 2001 và chương trình đào tạo Cử nhân YTCC đầu tiên được triển khai vào năm 2002. Từ đó, ngành YTCC ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong hệ thống y tế, góp phần bền bỉ và thầm lặng vào công cuộc chăm sóc sức khỏe nhân dân một cách chủ động, toàn diện và có hệ thống. Đặc biệt trong đại dịch COVID-19, đội ngũ cán bộ YTCC đã có mặt ở mọi tuyến, mọi cộng đồng, nơi con người cần được bảo vệ nhất.

GS. TS. Hoàng Văn Minh phát biểu chúc mừng các tân TS, CKII, ThS và cử nhân trong lễ trao bằng tốt nghiệp năm 2025.

Tăng cường đào tạo nhân lực y tế công cộng - yêu cầu cấp bách của hệ thống y tế

Việt Nam hiện vẫn đang thiếu hụt nguồn nhân lực YTCC và y học dự phòng. Theo thống kê của Bộ Y tế, cả nước còn thiếu gần 23.800 nhân viên y tế dự phòng, trong đó có hơn 8.000 bác sĩ y học dự phòng và khoảng 4.000 cử nhân YTCC. Không chỉ thiếu về số lượng, năng lực của đội ngũ hiện có cũng còn hạn chế ở nhiều lĩnh vực quan trọng như phân tích chính sách, quản lý y tế, truyền thông thay đổi hành vi, đánh giá nguy cơ, nghiên cứu khoa học và đặc biệt là khả năng thích ứng với chuyển đổi số. Sự thiếu hụt này ảnh hưởng trực tiếp đến năng lực phòng bệnh, giám sát dịch tễ và khả năng ứng phó với các nguy cơ y tế mới nổi, những yếu tố then chốt để đảm bảo hệ thống y tế bền vững.

Nghị quyết 72-NQ/TW (2025) của Bộ Chính trị đã chỉ rõ: "Chuyển mạnh từ tư duy tập trung khám bệnh, chữa bệnh sang chủ động phòng bệnh, chú trọng bảo vệ, chăm sóc, nâng cao sức khỏe toàn diện, liên tục theo vòng đời." Bên cạnh đó, các Nghị quyết 57-NQ/TW (2024) về phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, Nghị quyết 59-NQ/TW về hội nhập quốc tế và Nghị quyết 71-NQ/TW (2024) về đột phá trong giáo dục và phát triển nhân lực đã tạo nền tảng và động lực mới cho các lĩnh vực khoa học sức khỏe nói chung và YTCC nói riêng. Những định hướng này mở ra cơ hội để ngành YTCC phát triển hiện đại, hội nhập và gắn kết chặt chẽ giữa tri thức, công nghệ và con người.

Đổi mới và hội nhập quốc tế về Y tế công cộng

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), YTCC hiện đại phải đảm bảo 12 chức năng thiết yếu, từ giám sát sức khỏe dân số, ứng phó với các tình huống y tế công cộng khẩn cấp, xây dựng chính sách và pháp luật, đến huy động cộng đồng, phát triển nhân lực và nghiên cứu, ứng dụng khoa học - công nghệ trong y tế. Điều đó cho thấy, YTCC không chỉ là "ngành phòng bệnh", mà là nền tảng tri thức và quản lý của hệ thống y tế quốc gia, nơi mọi quyết định, chính sách đều dựa trên bằng chứng và hướng tới lợi ích sức khỏe của cộng đồng.

Các giảng viên và sinh viên YTCC các trường ĐH Y tế công cộng, Y dược Hải Phòng, Y Dược Huế, Y Dược Đà Nẵng tham dự Hội nghị Quốc tế về YTCC các nước tiểu vùng sông Mekong 23-26/10/2025.

Để hội nhập quốc tế, YTCC Việt Nam cần chủ động mở rộng hợp tác, tham gia vào các mạng lưới nghiên cứu và đào tạo toàn cầu. Dù Việt Nam đã trở thành quốc gia có thu nhập trung bình, kéo theo sự giảm sút của một số nguồn tài trợ truyền thống, song vẫn còn nhiều cơ hội hợp tác với các tổ chức quốc tế uy tín như Viện Nghiên cứu Sức khỏe Quốc gia Hoa Kỳ (NIH), Hội đồng Nghiên cứu Y học Anh (MRC) hay Ủy ban châu Âu (EU)... Để tiếp cận được các nguồn lực này, điều quan trọng là năng lực đào tạo, nghiên cứu và đặc biệt là năng lực công bố khoa học quốc tế. Mỗi công trình được đăng tải trên các tạp chí uy tín không chỉ là thành tựu học thuật, mà còn khẳng định trí tuệ, bản lĩnh và uy tín khoa học của Việt Nam trên trường quốc tế, con đường bền vững để nâng cao vị thế của YTCC Việt Nam.

Giảng viên Y tế công cộng - Chủ thể quan trọng của đổi mới và hội nhập quốc tế

Trường Đại học YTCC là cơ sở đào tạo hàng đầu trong lĩnh vực YYTCC tại Việt Nam. Nhà trường đã và đang đổi mới toàn diện chương trình đào tạo theo hướng đào tạo theo chuẩn chuẩn đầu ra đáp ứng đồng thời yêu cầu chuẩn mực khoa học quốc tế và nhu cầu chăm sóc sức khỏe thực tiễn Việt Nam. Cùng với các năng lực cốt lõi về phòng chống bệnh tật và chăm sóc sức khỏe cộng đồng, sinh viên được trang bị thêm các kiến thức và kỹ năng phát triển chính sách và hệ thống y tế, cũng như thực hiện các công trình nghiên cứu khoa học theo chuẩn mực quốc tế. Trong bối cảnh chuyển đổi số, năng lực học tập suốt đời và sử dụng, ứng dụng công nghệ thông tin trong học tập, làm việc và phát triển bản thân cũng đã trở thành yêu cầu bắt buộc của người làm công tác YTCC.

GS. TS. Hoàng Văn Mình cùng cán bộ, giảng viên Trường Đại học Y tế công cộng chúc mừng các tân sinh viên nhận bằng tốt nghiệp, 31/10/2025.

Để bảo đảm đạt được mục tiêu đổi mới và hội nhập quốc tế, các giảng viên YTCC cần không ngừng học hỏi, nâng cao kiến thức và kỹ năng chuyên môn cũng như luôn thể hiện được tinh thần, thái độ phụng sự vì công việc chung. Các thầy, cô không chỉ thực hiện nhiệm vụ truyền thụ kiến thức, tri thức, hướng dẫn, rèn luyện kỹ năng, mà còn khơi dậy và thúc đẩy động lực, khát vọng cống hiến ở học viên, sinh viên. Theo tinh thần Nghị quyết 71, người thầy thời đại mới phải "đào tạo nên những con người có năng lực, bản lĩnh và tinh thần sáng tạo". Còn theo Nghị quyết 59, họ là cầu nối tri thức giữa Việt Nam và thế giới, góp phần lan tỏa những giá trị nhân văn, tiến bộ của khoa học.

GS.TS. Hoàng Văn Minh – Hiệu trưởng Trường Đại học Y tế công cộng