Đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế với sự phát triển đội ngũ doanh nhân Việt Nam hiện nay

Đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế và yêu cầu phát triển đội ngũ doanh nhân Việt Nam hiện nay

Đổi mới mô hình hình tăng trưởng kinh tế ở Việt Nam hiện nay là sự thay đổi cách thức vận hành nền kinh tế theo chiều hướng tiến bộ. Đó là việc xác lập khung khổ chung, hay mô thức chung định hướng vận hành nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, trên cơ sở tối ưu hóa các nguồn lực của đất nước với một cơ cấu kinh tế hợp lý, hiệu quả, hiện đại, nhằm đạt tốc độ tăng trưởng kinh tế cao theo hướng phát triển bền vững.

Ở nước ta chủ trương đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế đã được Đảng ta nêu ra ở Đại hội lần thứ XI và được bổ sung phát triển ở các kỳ Đại hội XII và XIII. Trong Đại hội lần thứ XII Đảng ta đã chỉ rõ: “Đổi mới mô hình tăng trưởng trong thời gian tới kết hợp có hiệu quả phát triển chiều rộng với chiều sâu, chú trọng phát triển chiều sâu, nâng cao chất lượng tăng trưởng và sức cạnh tranh trên cơ sở nâng cao năng suất lao động, ứng dụng tiến bộ khoa học - công nghệ, đổi mới và sáng tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, phát huy lợi thế so sánh và chủ động hội nhập quốc tế, phát triển nhanh và bền vững”1.

Từ sau Đại hội Đảng lần thứ XII (2016) đến nay, quá trình thực hiện đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế của đất nước được thực hiện quyết liệt, nhờ vậy bước đầu đã đạt được những thành tựu rất quan trọng, làm tiền đề để tiếp tục đổi mới trong thời gian tới. Mô hình tăng trưởng dần chuyển dịch từ chiều rộng sang chiều sâu, chất lượng tăng trưởng được nâng cao, giảm dần sự phụ thuộc vào khai thác tài nguyên thiên nhiên, xuất khẩu thô, lao động nhân công giá rẻ, từng bước chuyển sang dựa vào ứng dụng khoa học, công nghệ, công nghiệp chế biến, chế tạo chiếm tỉ trọng ngày càng cao, trong khi ngành khai khoáng có xu hướng giảm... Cùng với việc cơ cấu lại nền kinh tế và thực hiện ba đột phá chiến lược; năng suất, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế có bước cải thiện, bảo đảm hài hòa hơn giữa tăng trưởng kinh tế với tiến bộ và công bằng xã hội, bảo vệ tài nguyên và môi trường…

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính (thứ 7 từ trái qua), Bí thư T.Ư Đoàn Nguyễn Minh Triết (ngoài cùng bên trái) chụp ảnh lưu niệm với các lãnh đạo Hội DNT Việt Nam các thời kỳ - Ảnh minh họa

Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đó thì mô hình tăng trưởng kinh tế cũng đang bộc lộ hạn chế, như: Nền kinh tế phát triển chưa thật vững chắc, năng suất lao động chậm được cải thiện, đóng góp của các nhân tố tổng hợp vào tăng trưởng kinh tế còn thấp. Đại hội XIII của Đảng (2021) chỉ rõ: “Hoàn thiện thể chế đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế; công nghiệp hóa, hiện đại hóa còn chậm, chưa tạo được chuyển biến căn bản về mô hình tăng trưởng; năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế chưa cao”2.

Đứng trước thực tiễn đó, Đại hội XIII của Đảng yêu cầu: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ mô hình tăng trưởng kinh tế, chuyển mạnh nền kinh tế sang mô hình tăng trưởng dựa trên năng suất, tiến bộ khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo, nhân lực chất lượng cao, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế”3. Đây là quan điểm mang tính định hướng chiến lược lâu dài của Đảng ta về đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế Việt Nam.

Việc đổi mới mô hình tăng trưởng của nước ta là nhằm nâng cao chất lượng tăng trưởng, năng suất lao động và sức cạnh tranh, phát triển nhanh và bền vững toàn diện kinh tế, xã hội và môi trường. Không thúc đẩy tăng trưởng bằng mọi giá, gây tác động xấu. Đổi mới mô hình tăng trưởng theo hướng chú trọng và dựa nhiều hơn vào các nhân tố thúc đẩy tăng năng suất lao động, sử dụng hiệu quả các nguồn lực và thành tựu khoa học - công nghệ của nhân loại, mọi tiềm năng, lợi thế của các ngành, lĩnh vực, các địa phương và cả nước.

Tùy theo tình hình thực tế mà kết hợp hợp lý giữa tăng trưởng theo chiều rộng và chiều sâu. Chuyển dần sang tăng trưởng dựa vào cả đầu tư, xuất khẩu và thị trường trong nước, dựa vào tăng năng suất, chất lượng lao động, ứng dụng khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo. Khai thác và phát huy tối đa nội lực kết hợp với thu hút và sử dụng hiệu quả ngoại lực.

Đổi mới mô hình tăng trưởng gắn kết chặt chẽ với thực hiện ba đột phá chiến lược, cơ cấu lại nền kinh tế. Cơ cấu lại nông nghiệp gắn với xây dựng nông thôn mới, cơ cấu lại đầu tư công, cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước; cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng, cơ cấu lại ngân sách nhà nước và nợ công, cơ cấu lại các đơn vị sự nghiệp công.

Đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao chất lượng tăng trưởng kinh tế là nhiệm vụ cơ bản, trọng yếu, có ý nghĩa quyết định đối với việc thực hiện mục tiêu phát triển nhanh và bền vững đất nước trong giai đoạn hiện nay. Do đó, đòi hỏi các cấp ủy đảng, chính quyền phải kiên trì, kiên quyết lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện. Toàn hệ thống chính trị và toàn dân, trong đó đội ngũ doanh nhân, doanh nghiệp là lực lượng tiên phong, đi đầu trong thực hiện nhiệm vụ và mục tiêu to lớn này.

Muốn vậy, đòi hỏi đội ngũ doanh nhân với những phẩm chất đặc biệt, đã được tôi luyện, kinh qua thực tiễn trong các hoạt động kinh tế trong nước và quốc tế gần 40 năm đổi mới đất nước cần chủ động, sáng tạo, tích cực tham gia và có nhiều đóng góp to lớn hơn nữa để hiện thực hóa nhiệm vụ đổi mới mô hình tăng trưởng, đóng góp thực chất cho sự phát triển của đất nước trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế.

Thực trạng phát triển đội ngũ doanh nhân Việt Nam trong quá trình đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế hiện nay

Nghị quyết số 09-NQ/TW ngày 9/12/2011 của Bộ Chính trị nhấn mạnh: “Đội ngũ doanh nhân là lực lượng có vai trò quan trọng trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Xây dựng đội ngũ doanh nhân lớn mạnh, có năng lực, trình độ và phẩm chất, uy tín cao, sẽ góp phần tích cực nâng cao chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh, phát triển nhanh, bền vững và bảo đảm độc lập, tự chủ của nền kinh tế”4.

Tại Đại hội XII (2016) Đảng ta nêu rõ: “Xây dựng và phát triển đội ngũ doanh nhân lớn mạnh cả về số lượng và chất lượng, có trình độ quản lý, kinh doanh giỏi, có đạo đức nghề nghiệp và trách nhiệm xã hội cao. Phát huy tiềm năng và vai trò tích cực, sáng tạo của đội ngũ doanh nhân. Có cơ chế, chính sách bảo đảm quyền lợi của đội ngũ doanh nhân. Tôn vinh những doanh nhân có nhiều đóng góp cho sự nghiệp phát triển đất nước”5.

Tiếp tục khẳng định vai trò to lớn của đội ngũ doanh nhân trong bối cảnh mới hiện nay, ngày 10/10/2023 Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 41-NQ/TW về xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân Việt Nam trong thời kỳ mới, trong đó chỉ rõ: “Đội ngũ doanh nhân có vị trí, vai trò quan trọng, là một trong những lực lượng nòng cốt góp phần đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế; xây dựng và phát triển nền kinh tế độc lập, tự chủ, bảo đảm quốc phòng, an ninh”. Đồng thời đặt ra yêu cầu: “Xây dựng, tôn vinh, cổ vũ đội ngũ doanh nhân lớn mạnh, có tinh thần yêu nước, ý chí tự cường dân tộc, khát vọng cống hiến, thượng tôn pháp luật, góp phần phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc”6.

Trong quá trình thực hiện đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế, Ðảng và Nhà nước đã có nhiều chủ trương, chính sách khuyến khích phát triển doanh nghiệp, xây dựng, phát triển đội ngũ doanh nhân phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước. Nhờ đó, nhận thức về vai trò của đội ngũ doanh nhân có chuyển biến tích cực, nhiều cấp ủy đảng, chính quyền địa phương thường xuyên quan tâm đến sự phát triển của doanh nghiệp, đội ngũ doanh nhân, hướng hoạt động của doanh nghiệp, doanh nhân vào mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương và đất nước. Trong thời gian qua, đội ngũ doanh nhân nước ta có sự trưởng thành phát triển vượt bậc cả về số lượng, cơ cấu và chất lượng, ngày càng đóng vai trò trụ cột, động lực cơ bản cho phát triển nhanh và bền vững của nền kinh tế, cụ thể là:

Trong gần 40 năm đổi mới đất nước vừa qua, đặc biệt là từ khi triển khai thực hiện Nghị quyết số 05-NQ/TW ngày 1/11/2016 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Khóa XII “Về một số chủ trương, chính sách lớn nhằm tiếp tục đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao chất lượng tăng trưởng, năng suất lao động, sức cạnh tranh của nền kinh tế”. Đến nay, đội ngũ doanh nhân có sự gia tăng nhanh chóng gắn với sự phát triển của doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp khu vực tư nhân.

Tính đến ngày 31/12/2022, cả nước có 895.876 doanh nghiệp 7; trong năm 2023, cả nước có 217,7 nghìn doanh nghiệp đăng ký thành lập mới và quay trở lại hoạt động, tăng 4,5% so với năm trước; quý I/2024, cả nước có 59,9 nghìn doanh nghiệp đăng ký thành lập mới và quay trở lại hoạt động, tăng 5,1% so với cùng kỳ năm trước; bình quân một tháng có gần 20 nghìn doanh nghiệp thành lập mới và quay trở lại hoạt động. Khu vực doanh nghiệp đã đóng góp trên 60% GDP, khoảng 70% thu ngân sách nhà nước, thu hút hàng chục triệu lao động.

Đội ngũ doanh nhân Việt Nam ngày càng thành công trên con đường kinh doanh, làm giàu cho doanh nghiệp và cho đất nước. Cùng với quá trình đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế trong những năm qua, ở Việt Nam đã xuất hiện một thế hệ doanh nhân mới có năng lực đổi mới sáng tạo, tinh thần khởi nghiệp và khát vọng làm giàu cho đất nước, vươn ra thế giới, khẳng định giá trị thương hiệu toàn cầu.

Chính yêu cầu của đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao chất lượng tăng trưởng kinh tế dần chuyển dịch từ chiều rộng sang chiều sâu, chất lượng tăng trưởng được nâng cao, giảm dần sự phụ thuộc vào khai thác tài nguyên thiên nhiên, xuất khẩu thô, lao động nhân công giá rẻ, từng bước chuyển sang dựa vào ứng dụng khoa học, công nghệ trong thời gian qua, đã tạo ra cho đội ngũ doanh nhân nước ta tính chủ động, sáng tạo, tích cực trong các hoạt động kinh tế của doanh nghiệp. Điều này đã được thể hiện rõ ở việc nhiều doanh nhân đã không ngừng học hỏi để nâng cao tri thức, năng lực tiếp thu cái mới, tính năng động và quyết đoán, khả năng hội nhập toàn cầu. Có thể thấy, phần lớn doanh nhân trẻ đều thành công ở các lĩnh vực kinh tế sáng tạo, kinh tế xanh, kinh tế chia sẻ, kinh tế số và đầu tư khởi nghiệp.

Quá trình thực hiện đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế ở Việt Nam thời gian qua được coi là tiền đề quan trọng để đưa đến sự ra đời và phát triển một lực lượng doanh nhân trẻ hùng hậu. Đó là những người có tuổi đời dưới 30, là lãnh đạo, quản lý, hoạt động nghiệp vụ kinh doanh của các doanh nghiệp, hộ gia đình. Doanh nhân trẻ là những người được có năng lực chuyên môn, tự lập, tự chủ, dám nghĩ, dám làm, có khát vọng làm giàu, đương đầu với khó khăn thử thách, chấp nhận rủi ro, có trách nhiệm với xã hội, cộng đồng, bản thân và gia đình. Những doanh nhân, doanh nghiệp trẻ thành đạt là tấm gương phấn đấu, là mục tiêu và khát vọng của nhiều thanh niên hiện nay.

Lực lượng doanh nhân trẻ có vai trò quan trọng trong giải phóng lực lượng sản xuất, phát triển kinh tế và hội nhập quốc tế. Với vai trò lãnh đạo, quản lý doanh nghiệp và các hình thức tổ chức kinh doanh thuộc các thành phần kinh tế, doanh nhân trẻ là lực lượng đóng vai trò chủ yếu trong huy động các nguồn lực sản xuất, tạo ra sản phẩm hàng hóa, dịch vụ cho xã hội, thúc đẩy tăng trưởng và phát triển kinh tế - xã hội đất nước.

Theo định hướng đổi mới mô hình tăng trưởng của nước ta thì mục tiêu phát triển kinh tế là không thúc đẩy tăng trưởng bằng mọi giá, phát triển kinh tế phải đảm bảo hài hòa giữa phát triển nhanh và bền vững toàn diện kinh tế, xã hội và môi trường. Điều đó đã tác động mạnh mẽ đến sự thay đổi căn bản trong suy nghĩ, trách nhiệm và hành động của đội ngũ doanh nhân nước ta. Đội ngũ doanh nhân đang ngày càng thể hiện là lực lượng quan trọng trong việc phát huy truyền thống yêu nước, trách nhiệm công dân, tham gia ngày càng nhiều vào các hoạt động chính trị xã hội, đóng góp thiết thực cho công cuộc phát triển của đất nước. Vai trò của đội ngũ doanh nhân trong Quốc hội và tổ chức đoàn thể xã hội ngày càng tăng. Doanh nhân tham gia tích cực cho phát triển sự nghiệp y tế, giáo dục, văn hóa thể thao, đóng góp quan trọng trong các hoạt động đền ơn đáp nghĩa, xóa đói giảm nghèo, các hoạt động từ thiện khác.

Bên cạnh đó, đội ngũ doanh nhân Việt Nam hiện nay đang góp phần tích cực phát huy giá trị yêu nước lên tầm cao mới bằng chính tri thức, sự nhạy bén và quyết tâm “dấn thân” vào những lĩnh vực kinh doanh có tính đột phá, sáng tạo. Đội ngũ doanh nhân việt Nam không chỉ có ý chí làm giàu, mà còn có khát vọng sớm đưa Việt Nam trở thành quốc gia hùng cường, có nền kinh tế phát triển, thu nhập cao vào năm 2045, đúng dịp kỷ niệm 100 năm thành lập nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, nay là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Những việc làm thiết thực gần đây như phong trào “Doanh nhân hiến kế, mỗi doanh nghiệp, doanh nhân một sáng kiến”, Diễn đàn Doanh nhân “Việt Nam 2045 - Khát vọng hùng cường và sứ mệnh doanh nhân”... là những minh chứng đầy thuyết phục cho khát vọng đó.

Bên cạnh những thành tựu nổi bật nêu trên, vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế, yếu kém về phát triển đội ngũ doanh nhân Việt Nam trong quá trình đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế thời gian qua, cụ thể như:

Mặc dù quá trình đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế của nước ta thời gian qua diễn ra rất mạnh mẽ, sâu rộng và đạt được kết quả tích cực, đặc biệt là từ sau Nghị quyết số 05-NQ/TW ngày 1/11/ 2016 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII, nhưng sự phát triển về số lượng doanh nhân của chúng ta đang có xu hướng chững lại, chưa tương xứng với sự phát triển kinh tế của đất nước.

Ngoài ra còn thấy rõ, số lượng thương hiệu toàn cầu của Việt Nam còn khá khiêm tốn so với các nước phát triển, 98% doanh nghiệp có quy mô nhỏ và vừa, thậm chí siêu nhỏ, năng lực cạnh tranh còn hạn chế, sự kết nối giữa các doanh nghiệp còn khá lỏng lẻo, sức mạnh cộng đồng của đội ngũ doanh nhân chưa cao... Nguyên nhân là do chúng ta là nền kinh đang phát triển, quá trình hội nhập quốc tế chưa lâu, việc đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế mới diễn ra một thời gian ngắn. Điều này đã được Đảng ta nêu rõ: “sự phát triển đội ngũ doanh nhân chưa đáp ứng yêu cầu của thời kỳ mới; phần lớn doanh nghiệp có quy mô nhỏ, sức cạnh tranh, hiệu quả hoạt động, năng lực kinh doanh, kỹ năng quản trị còn hạn chế; số doanh nghiệp quy mô lớn, có năng lực dẫn dắt các chuỗi cung ứng còn ít; tính liên kết, hợp tác, khả năng tận dụng cơ hội từ hội nhập kinh tế quốc tế và Cách mạng công nghiệp lần thứ tư còn yếu”8.

Trước yêu cầu mới của quá trình đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế hiện nay, đội ngũ doanh nhân Việt Nam đang bộc lộ không ít hạn chế, bất cập, nhất là về kiến thức chuyên môn trong sản xuất, kinh doanh, văn hóa doanh nghiệp, sự am hiểu pháp luật và năng lực kinh doanh, kinh nghiệm quản lý, khả năng cạnh tranh và hội nhập còn yếu, chưa theo kịp quá trình phát triển nhanh chóng của nền kinh tế. Đội ngũ doanh nhân, nhất là doanh nhân trẻ còn thiếu kỹ năng, kinh nghiệm, còn một bộ phận không nhỏ doanh nhân trẻ chưa được đào tạo bài bản, chưa có bề dày kinh nghiệm thương trường, thiếu tầm nhìn chiến lược dài hạn trong kinh doanh. Nhiều doanh nhân trẻ thiếu kiến thức về pháp luật, nhất là pháp luật kinh doanh quốc tế, thiếu năng lực quản trị doanh nghiệp, dẫn đến bị động trong cạnh tranh và hội nhập, đặc biệt kỹ năng mềm, kỹ năng quan hệ, giao tiếp xã hội...

Ngoài ra, “một bộ phận doanh nhân đạo đức, văn hóa kinh doanh, ý thức chấp hành pháp luật, trách nhiệm xã hội, tinh thần dân tộc chưa cao, còn vi phạm pháp luật, cấu kết với cán bộ suy thoái, chạy theo lợi ích cá nhân, gây thiệt hại cho Nhà nước, làm giảm sút niềm tin của Nhân dân”9.

Trong bối cảnh đổi mới mạnh mẽ mô hình tăng trưởng, phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế hiện nay, doanh nhân Việt Nam đang đối diện với sự cạnh tranh đầy khốc liệt. Do đó, nếu doanh nhân không có đủ bản lĩnh, đủ tri thức, đủ kinh nghiệm sẽ không thể vượt qua những khó khăn, thử thách, thậm chí là những thất bại. Chấp nhận cạnh tranh và dũng cảm đương đầu với cạnh tranh mới chính là tiền đề giúp đội ngũ doanh nhân Việt Nam thành công trên con đường sự nghiệp.

Quá trình đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế hiện nay đang dần chuyển dịch từ chiều rộng sang chiều sâu, chất lượng tăng trưởng được nâng cao, giảm dần sự phụ thuộc vào khai thác tài nguyên thiên nhiên, xuất khẩu thô, lao động nhân công giá rẻ và mở rộng tín dụng, từng bước chuyển sang dựa vào ứng dụng mạnh mẽ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Điều này đòi hỏi đội ngũ doanh nhân Việt Nam phải luôn nhanh nhạy, kịp thời thay đổi, tiếp cận và vận hành doanh nghiệp theo hướng hiện đại. Đây thực sự là thách thức cho đội ngũ doanh nhân, nếu thiếu sự nhạy bén với công nghệ mới, không chủ động tiếp thu, tiếp cận đúng lúc và kịp thời công nghệ mới họ sẽ không thể tạo sức mạnh cho doanh nghiệp vượt qua khó khăn, phát triển bền vững.

Tuy nhiên, đây là những hạn chế khó tránh khỏi đối với đội ngũ doanh nhân còn khá non trẻ đang trong quá trình vươn mình để phát triển. Bằng những phẩm chất và thành quả đạt được, đội ngũ doanh nhân Việt Nam thế hệ mới chắc chắn sẽ phát triển mạnh, đảm đương vai trò trụ cột, là động lực cơ bản cho sự phát triển phồn vinh của Việt Nam trong thời gian tới.

Những giải pháp phát triển đội ngũ doanh nhân Việt Nam trong quá trình đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế hiện nay

Nhằm khắc phục những tồn tại, hạn chế, trong thời gian tới việc phát triển đội ngũ doanh nhân đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập quốc tế và đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế, của đất nước hiện nay, cần tiếp tục thực hiện ba đột phá chiến lược, xây dựng và ban hành các chính sách hỗ trợ, tạo điều kiện để các doanh nhân thuộc mọi thành phần kinh tế tiếp cận bình đẳng các nguồn lực phát triển.

Chính vì vậy, tại Đại hội XIII (2021) Đảng ta đã khẳng định: “Phát triển đội ngũ doanh nhân lớn mạnh cả về số lượng và chất lượng, có tinh thần cống hiến cho dân tộc, có chuẩn mực đạo đức tiến bộ và trình độ quản trị doanh nghiệp giỏi. Tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nhân khởi nghiệp sáng tạo, kinh doanh lành mạnh, cống hiến tài năng. Khuyến khích doanh nhân thực hiện trách nhiệm xã hội và tham gia phát triển xã hội. Tôn vinh, khen thưởng kịp thời, xứng đáng những doanh nhân có nhiều đóng góp cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”10.

Đặc biệt là Nghị quyết số 41-NQ/TW ngày 10/10/2023 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân Việt Nam trong thời kỳ mới đã vạch ra mục tiêu tổng quát: “Phát triển đội ngũ doanh nhân lớn mạnh về số lượng, chất lượng, cơ cấu hợp lý, có tầm nhìn, trí tuệ, đạo đức, tinh thần kinh doanh, làm giàu chính đáng, năng động, sáng tạo, năng lực quản trị tiên tiến, tuân thủ pháp luật, có đạo đức, văn hóa kinh doanh mang bản sắc dân tộc; có trách nhiệm xã hội, ý thức bảo vệ môi trường, đóng góp xứng đáng cho các mục tiêu phát triển đất nước”11. Để phát triển đội ngũ doanh nhân trong quá trình đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế hiện nay cần tập trung thực hiện các giải pháp sau:

Một là, để phát triển đội ngũ doanh nhân trong quá trình đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế hiện nay cần chú trọng hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, xác định rõ các định hướng và quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội, có các chính sách hỗ trợ, tạo điều kiện để các doanh nhân thuộc mọi thành phần kinh tế tiếp cận bình đẳng các nguồn lực phát triển. Hoàn thiện pháp luật về sở hữu, quyền kinh doanh, tạo lập môi trường pháp lý cho cạnh tranh lành mạnh, bình đẳng, xóa bỏ đặc quyền và độc quyền kinh doanh. Tiếp tục cải cách hành chính, bảo đảm các cơ quan và người thi hành công vụ hỗ trợ, đồng hành cùng doanh nhân. Xây dựng và thực hiện tốt cơ chế đối thoại, tham vấn ý kiến của doanh nhân trong quá trình ban hành và tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật.

Hai là, trong quá trình đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế hiện nay cần xây dựng và ban hành các chính sách, biện pháp hỗ trợ doanh nhân tham gia khu vực kinh doanh chính thức, mở rộng quy mô, nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp, chú trọng phát triển doanh nhân ở khu vực nông thôn. Có chính sách thu hút mạnh mẽ các nguồn lực trong xã hội. Đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, cải thiện chất lượng môi trường kinh doanh, thu hút đầu tư vốn. Khuyến khích và tạo thuận lợi, hỗ trợ doanh nhân khởi nghiệp, đổi mới, sáng tạo, phát triển doanh nghiệp.

Ba là, để phát triển đội ngũ doanh nhân trong quá trình đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế hiện nay cần đẩy mạnh công tác đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ doanh nhân nhằm khắc phục những hạn chế, yếu kém của doanh nhân, nhất là doanh nhân trẻ về kiến thức, kỹ năng kinh nghiệm... Ðổi mới nội dung chương trình và phương pháp đào tạo về kinh tế và quản trị kinh doanh ở các trường đại học, cao đẳng. Chú trọng giáo dục đạo đức, ý thức trách nhiệm, sự trung thực, tinh thần hợp tác, ý thức dân tộc, ý thức cộng đồng của doanh nhân. Giáo dục văn hóa kinh doanh và trách nhiệm xã hội của doanh nhân, xây dựng quan hệ lao động hài hòa, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.

Bốn là, trong bối cảnh đổi mới mạnh mẽ mô hình tăng trưởng, phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế hiện nay cần tăng cường sự lãnh đạo của Ðảng đối với sự nghiệp phát triển đội ngũ doanh nhân. Xây dựng và triển khai thực hiện chiến lược phát triển đội ngũ doanh nhân gắn với yêu cầu của thực tiễn công cuộc đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Thể chế hóa đường lối chính sách đối với doanh nhân của Ðảng bằng các chương trình hành động cụ thể, thiết thực.

Năm là, bản thân mỗi doanh nhân cũng phải chủ động, tích cực trang bị đầy đủ các kiến thức về tài chính kế toán, quản trị doanh nghiệp, quản lý nhân sự, hiểu biết về kinh tế pháp luật, văn hóa xã hội, văn hóa doanh nghiệp… Thường xuyên cập nhật những kiến thức mới, trau dồi những kỹ năng cần thiết để có đủ sức “đứng vững” và nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường để đáp ứng yêu cầu của quá trình đổi mới mô hình tăng trưởng, phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế hiện nay.

Đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển nền kinh tế Việt Nam trong giai đoạn hiện nay. Để hoàn thành tốt nhiệm vụ quan trọng đó chúng ta cần phải xây dựng và phát triển được một đội ngũ doanh nhân lớn mạnh, có đủ năng lực, trình độ để lãnh đạo, điều hành doanh nghiệp có sức cạnh tranh cao, có tinh thần dân tộc, có ý chí tự cường, có trách nhiệm xã hội, liên kết chặt chẽ và tham gia hiệu quả vào các chuỗi cung ứng, chuỗi giá trị toàn cầu… nhằm góp phần thực hiện mục tiêu: Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.

Chú thích:

1,5. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2016, tr. 87, 162.

2,3,10. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, tập I, tr. 80, 120-121, 167-168.

4. Bộ Chính trị: Nghị quyết số 09-NQ/TW ngày 9/12/2011 về xâydựng và phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân Việt Nam trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, Hà Nội, 2011.

6,8,9,11. Bộ Chính trị: Nghị quyết số 41-NQ/TW ngày 10/10/2023 về xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân Việt Nam trong thời kỳ mới.

7. Tổng cục Thống kê: Doanh nghiệp đang hoạt động tại thời điểm 31/12/2022.

Nguyễn Sỹ Trung - Phó Giáo sư, Tiến sĩ,

Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh