Đổi mới nắm bắt tình hình tư tưởng, tâm trạng xã hội trong tinh gọn bộ máy ở Hải Dương

Đồng chí Nguyễn Quang Phúc, Ủy viên Ban Thường vụ, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy Hải Dương phát biểu tại hội nghị phối hợp triển khai công tác với Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy Hải Phòng vào chiều 6/6

Ngành tuyên giáo, dân vận tỉnh Hải Dương rất coi trọng việc nắm bắt tình hình tư tưởng, dư luận xã hội nói chung. Điểm sáng của Hải Dương trong những năm qua là phương thức nắm bắt. Ngoài triển khai, thực hiện bằng phương pháp truyền thống, Hải Dương chủ động ứng dụng công nghệ thông tin, sản phẩm số, nắm bắt trên không gian mạng để thu thập, đánh giá. Tham mưu lãnh đạo tỉnh, chủ động phối hợp các ngành, địa phương, cơ quan, đơn vị rà soát, đánh giá, đôn đốc, giám sát giải quyết với trách nhiệm đến cùng, nhất là những dư luận về vụ việc hạn chế, vi phạm của tổ chức, cá nhân.

Cùng với cả nước, Hải Dương đã và đang triển khai mạnh mẽ chủ trương lớn về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy trong hệ thống chính trị của tỉnh. Tuy nhiên, khi chuyển từ mô hình cũ sang mô hình tổ chức mới, bên cạnh những yêu cầu về tổ chức hành chính - nhân sự - pháp lý, thì vấn đề tư tưởng, tâm trạng xã hội lại trở thành yếu tố rất nhạy cảm: Không chỉ có tâm lý kỳ vọng mà còn lo lắng, băn khoăn; không chỉ có đồng thuận mà còn tiếc nuối, trăn trở. Nhận thức được điều này, Hải Dương xác định công tác nắm bắt tình hình tư tưởng, tâm trạng xã hội là một nhiệm vụ cần đi trước, làm kỹ, làm chắc, không để bị động, bất ngờ trong quá trình thực hiện các đề án sắp xếp tổ chức bộ máy.

Trong thời gian qua, Hải Dương đã triển khai đồng bộ các đề án sắp xếp, điều chỉnh địa giới hành chính cấp xã và đang hoàn tất các bước chuẩn bị cuối cùng để hợp nhất với TP Hải Phòng. Đây là bước chuyển có ý nghĩa lịch sử, tác động đến hàng triệu người dân. Và như bất kỳ sự thay đổi nào chạm tới tổ chức, vị trí, tên gọi, địa danh, cơ cấu nhân sự… thì đều dễ gây xáo trộn tâm lý nếu không được chuẩn bị kỹ càng. Đó là thực tế mà chúng tôi đã lường trước và từ đó xây dựng các phương án tư tưởng phù hợp.

Từ đầu năm 2025, công tác tuyên giáo - dân vận Hải Dương đã chuyển hướng từ tuyên truyền đơn thuần sang tiếp cận theo mô hình đồng hành chính sách, tức là đi cùng người dân và cán bộ trong suốt quá trình thực hiện. Nhiều việc cụ thể đã được triển khai như: Xây dựng tài liệu “Hỏi - Đáp” ngắn gọn, dễ hiểu; mở kênh tiếp nhận thông tin phản ánh; tổ chức hàng trăm cuộc tiếp xúc, đối thoại và đặc biệt là thành lập hơn 1.200 tổ công tác với hơn 5.000 cán bộ tới thôn, khu dân cư để vận động, giải thích và quan trọng nhất là lắng nghe. Đồng thời, tỉnh có nhiều chủ trương, chính sách đi trước về sắp xếp tổ chức bộ máy, chính sách đặc thù rõ và sớm cho ngay đội ngũ cán bộ. Thực tiễn cho thấy, có năm nhóm tâm trạng xã hội phổ biến được chúng tôi ghi nhận trong quá trình triển khai:

Thứ nhất, là tâm lý chờ đợi, thậm chí bất an của một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức, đặc biệt ở các đơn vị bị giải thể, sáp nhập như: Vị trí việc làm, điều chuyển công tác, lương, phụ cấp và khả năng phát triển cá nhân. Những lo lắng này hoàn toàn chính đáng, nếu không được chia sẻ kịp thời sẽ dễ dẫn đến tâm lý tiêu cực.

Thứ hai, là sự tiếc nuối của người dân gắn bó lâu năm với tên gọi cũ, nhất là yếu tố lịch sử, văn hóa truyền thống. Đối với họ, tên địa phương không chỉ là đơn vị hành chính, mà còn là ký ức, là ''căn cước văn hóa''. Việc thay đổi tên gọi đôi khi tạo cảm giác mất mát, hụt hẫng ban đầu.

Thứ ba, là những lo ngại thực tế về thủ tục hành chính sau sáp nhập: đổi giấy tờ, đi lại xa hơn, nộp hồ sơ ở đâu, giải quyết như thế nào... Đây là những vấn đề tưởng nhỏ nhưng lại tác động trực tiếp tới đời sống hằng ngày của người dân, nhất là ở vùng xa trung tâm.

Thứ tư, là ảnh hưởng từ thông tin chưa kiểm chứng trên mạng xã hội. Không ít người tiếp cận thông tin từ các nhóm cộng đồng, fanpage địa phương, trong đó có cả những nội dung sai lệch, xuyên tạc. Điều này gây hoang mang không nhỏ, thậm chí tạo tâm lý đối kháng thụ động nếu không được kiểm soát, định hướng sớm.

Thứ năm, là kỳ vọng lớn của người dân, nhất là thế hệ trẻ và các hộ sản xuất, kinh doanh về cơ hội phát triển mới khi địa phương được sáp nhập, được quy hoạch khu kinh tế lớn. Tuy nhiên, nếu kỳ vọng không được định hình đúng mức, cũng có thể tạo ra tâm lý thất vọng về sau.

Tất cả những điều đó đòi hỏi công tác tư tưởng không thể “nói một lần là xong”, mà phải là một quá trình theo sát và điều chỉnh thường xuyên. Ngành Tuyên giáo và Dân vận Hải Dương tập trung vào ba nhóm giải pháp cụ thể:

Một là, tổ chức công tác tuyên truyền với nội dung rõ ràng, thiết thực và ngay cho đội ngũ cán bộ. Thay vì tuyên truyền theo hướng áp đặt, chúng tôi chuyển sang giải thích cụ thể từng vấn đề mà người dân đang quan tâm như: Giấy tờ có phải đổi không? Trụ sở mới ở đâu? Cán bộ xã cũ sẽ làm gì? Các phương án đều được trả lời bằng ngôn ngữ dễ hiểu, có ví dụ minh họa, phát hành tới từng gia đình.

Hai là, nắm bắt và xử lý tâm trạng xã hội theo phương pháp có phân loại, ưu tiên các đối tượng dễ bị tổn thương. Đội ngũ cộng tác viên dư luận xã hội, tuyên truyền viên cơ sở, bí thư chi bộ, trưởng thôn… được huy động làm người kết nối giữa chính quyền và nhân dân. Các báo cáo dư luận được tổng hợp hằng tuần, có đối chiếu với tình hình thực tế và đề xuất cụ thể để xử lý ngay từ cơ sở.

Ba là, linh hoạt trong xử lý phản hồi. Những thắc mắc chính đáng được lắng nghe, những phản ánh đúng được điều chỉnh. Không hiếm trường hợp cán bộ địa phương tiếp tục gặp lại người dân hai, ba lần để giải thích kỹ hơn, không phải vì người dân khó tính, mà vì họ thực sự quan tâm và muốn được yên tâm. Và khi đã hiểu, họ chính là lực lượng tuyên truyền hiệu quả nhất trong cộng đồng.

Kết quả đạt được bước đầu là tích cực: tỷ lệ cử tri tham gia lấy ý kiến đạt trên 99,5%, mức độ đồng thuận gần 99%. Tại nhiều nơi, người dân chủ động đề xuất giữ tên địa danh cũ cho công trình công cộng; cán bộ cơ sở dù được thông báo nghỉ cũng hợp tác rất nghiêm túc trong giai đoạn bàn giao; tại các xã dự kiến phát triển khu kinh tế chuyên biệt, người dân thể hiện sự ủng hộ mạnh mẽ.

Tuy nhiên, công tác nắm bắt tư tưởng, tâm trạng xã hội là nhiệm vụ xuyên suốt, không có điểm dừng. Đặc biệt, trong những giai đoạn chuyển tiếp giữa cái cũ và cái mới, nếu không theo dõi sát sao, nguy cơ phát sinh bất ổn tâm lý trong cán bộ, đảng viên và nhân dân là rất lớn. Do đó, để kịp thời định hướng dư luận, giữ vững ổn định chính trị - xã hội, cần thực hiện tốt một số giải pháp sau:

Thứ nhất, cần nhận thức rõ công tác tư tưởng là công việc liên ngành, liên cấp, không chỉ của Ban Tuyên giáo và Dân vận, mà của cả hệ thống chính trị. Vai trò của người đứng đầu, tính chủ động của cấp cơ sở và sự phản hồi chính sách kịp thời là yếu tố quyết định.

Thứ hai, cần tăng cường các công cụ tương tác xã hội hiện đại như: ứng dụng lắng nghe ý kiến người dân, tổ tư vấn chính sách theo nhóm đối tượng, phân tích dư luận trên mạng xã hội một cách có hệ thống. Đầu tư cho công tác tư tưởng trong thời đại số là cần thiết, không thể chỉ trông chờ vào báo cáo định kỳ truyền thống.

Thứ ba, cần kiên trì xử lý những “ngọn sóng nhỏ” ngay từ đầu để tránh thành “điểm nóng”. Những việc tưởng chừng nhỏ như trả lời thắc mắc về giấy khai sinh, về biển tên nhà, về chỗ làm việc mới của cán bộ… nếu không được giải quyết thấu đáo sẽ tích tụ trở thành rào cản.

Thứ tư, cần nhân rộng những mô hình có hiệu quả, như: “Hải Dương đồng hành cùng cán bộ chuyển đổi”, “Lắng nghe từ cơ sở”, tổ phản ứng nhanh trên mạng xã hội… Đồng thời, đẩy mạnh ghi nhận, biểu dương những cán bộ cơ sở linh hoạt, sáng tạo, gần dân, bởi họ là người giữ được “nhiệt độ tâm lý” ổn định cho cả cộng đồng.

Trong thời khắc chuyển giao quan trọng: Hợp nhất đơn vị hành chính cấp tỉnh, bỏ cấp huyện, mở rộng không gian cấp xã, thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, vai trò của công tác tư tưởng càng trở nên cấp thiết. Chúng tôi xác định rõ: Không để khoảng trống thông tin, không để cán bộ lúng túng, không để người dân cảm thấy bị bỏ lại trong tiến trình đổi mới. Ngành tuyên giáo, dân vận sẽ tiếp tục giữ vững tinh thần cầu thị, chủ động, linh hoạt để đồng hành cùng hệ thống chính trị và nhân dân vượt qua giai đoạn chuyển tiếp.

NGUYỄN QUANG PHÚC, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Trưởng Ban Tuyên giáo và Ban Dân vận Tỉnh ủy Hải Dương