Đổi mới trong công tác tuyên truyền giáo dục pháp luật đối với đoàn viên công đoàn

Thực tiễn hoạt động công đoàn cho thấy, nếu tuyên truyền chỉ dừng ở phổ biến văn bản, thiếu gắn kết với đời sống và sản xuất thì khó tạo chuyển biến bền vững. Nghĩ khác đi, làm tốt hơn chính là yêu cầu để pháp luật trở thành điểm tựa, động lực và hành trang thiết thực của người lao động (NLĐ) trong quá trình làm việc và cống hiến.

Đột phá trong tư duy, nhận thức

Tuyên truyền, PBGDPL là một trong những chức năng quan trọng của tổ chức công đoàn, góp phần xây dựng bản lĩnh chính trị, nâng cao nhận thức pháp lý, ý thức chấp hành pháp luật và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của NLĐ - lực lượng trực tiếp tham gia sản xuất, sửa chữa vũ khí, khí tài, nghiên cứu khoa học, khám chữa bệnh, thi công các công trình trọng điểm quốc gia.

Trong bối cảnh nền kinh tế phát triển theo hướng hiện đại, hội nhập sâu rộng, sự phát triển nhanh của khoa học công nghệ, chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo làm thay đổi sâu sắc phương thức lao động, tổ chức sản xuất và quan hệ lao động. Các doanh nghiệp quốc phòng làm việc theo dây chuyền hiện đại, ca kíp liên tục; các công trường, hầm mỏ, dự án lớn phân tán địa bàn; các viện nghiên cứu, bệnh viện quân đội đòi hỏi trình độ chuyên môn, kỷ luật và đạo đức nghề nghiệp rất cao. Trong bối cảnh đó, nếu công tác tuyên truyền vẫn theo lối áp đặt, một chiều, dàn trải, nặng hình thức thì khó tạo được chuyển biến thực chất trong nhận thức và hành động.

Hội thi Chủ tịch Công đoàn cơ sở giỏi năm 2024 của Bộ Tổng Tham mưu. Ảnh: KIM ANH

Thực tiễn cho thấy, NLĐ hiện nay không chỉ quan tâm đến việc làm, thu nhập mà còn đặc biệt chú trọng đến môi trường làm việc an toàn, công bằng, minh bạch; cơ hội học tập, nâng cao tay nghề; quyền được tham gia quản lý và giám sát các vấn đề liên quan trực tiếp đến mình. Điều đó đặt ra yêu cầu công tác tuyên truyền, PBGDPL phải thực sự đi vào cuộc sống, giúp NLĐ “biết quyền, hiểu luật, làm đúng và tự bảo vệ mình”.

Tuy nhiên, ở không ít nơi, hoạt động tuyên truyền vẫn còn biểu hiện hình thức, nặng về truyền đạt văn bản, thiếu tính tương tác; nội dung chưa sát với đặc thù ngành nghề, điều kiện lao động; phương pháp tuyên truyền chậm đổi mới, chưa theo kịp sự thay đổi về cơ cấu lao động, nhất là lao động trẻ, lao động kỹ thuật cao. Một bộ phận NLĐ vì làm việc theo ca kíp, phân tán địa bàn nên khó tiếp cận đầy đủ các hoạt động tuyên truyền tập trung.

Những hạn chế đó nếu không được khắc phục kịp thời sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả bảo vệ quyền lợi NLĐ, tiềm ẩn nguy cơ phát sinh tranh chấp, khiếu nại, vi phạm kỷ luật lao động. Do đó, đổi mới công tác tuyên truyền, PBGDPL không chỉ là yêu cầu nội tại của tổ chức công đoàn mà còn là điều kiện quan trọng để xây dựng quan hệ lao động hài hòa, ổn định và tiến bộ.

Cách làm linh hoạt trong điều kiện lao động đa dạng

Nhận thức rõ yêu cầu đổi mới, nhiều cấp công đoàn đã chủ động tìm tòi, áp dụng các hình thức tuyên truyền phù hợp với điều kiện sản xuất, kinh doanh và đặc điểm của đoàn viên, NLĐ. Thay vì tổ chức các buổi tuyên truyền dài, tập trung đông người, nhiều đơn vị đã linh hoạt chia nhỏ nội dung, lồng ghép vào sinh hoạt tổ, đội, ca sản xuất hoặc các cuộc họp ngắn đầu ca, cuối ca.

Tại các doanh nghiệp sản xuất, sửa chữa, công đoàn chú trọng tuyên truyền các quy định pháp luật gắn với an toàn vệ sinh lao động, kỷ luật lao động, trách nhiệm của NLĐ trong vận hành máy móc, dây chuyền công nghệ. Việc đưa ra các tình huống cụ thể, gần gũi với thực tế sản xuất giúp NLĐ dễ hiểu, dễ nhớ và dễ áp dụng.

Trao hỗ trợ tặng đoàn viên công đoàn, người lao động bị ảnh hưởng bởi bão lũ tại Công ty TNHH MTV X20 Thái Nguyên (Công ty Cổ phần X20, Tổng cục Hậu cần - Kỹ thuật). Ảnh: KIM ANH

Ở các công trường, dự án lớn, nơi NLĐ làm việc phân tán, điều kiện sinh hoạt còn nhiều khó khăn, công đoàn đã tổ chức các đội tuyên truyền lưu động, kết hợp tuyên truyền pháp luật với chăm lo đời sống, thăm hỏi, động viên NLĐ. Các hình thức sân khấu hóa, giao lưu, hỏi - đáp nhanh về pháp luật đã tạo không khí cởi mở, tăng tính tương tác và hiệu quả tiếp nhận thông tin.

Trong các đơn vị nghiên cứu, y tế, việc tuyên truyền pháp luật được gắn với đạo đức nghề nghiệp, quy tắc ứng xử, trách nhiệm pháp lý trong nghiên cứu khoa học, khám, điều trị và chăm sóc người bệnh. Thông qua các buổi sinh hoạt chuyên đề, tọa đàm, trao đổi kinh nghiệm, pháp luật không còn là khái niệm khô cứng mà trở thành chuẩn mực nghề nghiệp, góp phần nâng cao chất lượng chuyên môn và uy tín của đơn vị.

Đáng chú ý, việc ứng dụng công nghệ thông tin, mạng xã hội, các nền tảng số đã mở ra kênh tuyên truyền mới, phù hợp với NLĐ trẻ. Nhiều công đoàn cơ sở đã xây dựng các nhóm thông tin nội bộ, fanpage, bản tin điện tử, video ngắn, infographic để truyền tải nội dung pháp luật một cách sinh động, kịp thời, giúp NLĐ tiếp cận thông tin mọi lúc, mọi nơi.

Giải pháp để công tác tuyên truyền, PBGDPL thực chất và bền vững

Để công tác tuyên truyền, PBGDPL thực sự đi vào chiều sâu và mang lại hiệu quả bền vững, trước hết cần thay đổi cách nghĩ, đổi mới cách làm. Tuyên truyền không thể dừng ở việc truyền đạt văn bản, phổ biến quy định theo kiểu “làm cho đủ”, mà phải hướng tới mục tiêu cao hơn là giúp NLĐ hiểu đúng, hiểu rõ và biết vận dụng pháp luật để tự bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình trong quan hệ lao động. Khi NLĐ hiểu luật, pháp luật sẽ trở thành điểm tựa tinh thần và chuẩn mực hành động, góp phần xây dựng môi trường làm việc an toàn, công bằng, kỷ cương và hiệu quả.

Việc lựa chọn nội dung tuyên truyền cần xuất phát từ nhu cầu thực tế của NLĐ, tập trung vào những vấn đề gắn trực tiếp với đời sống và công việc hằng ngày như tiền lương, thời giờ làm việc, an toàn vệ sinh lao động, bảo hiểm xã hội, kỷ luật lao động, trách nhiệm và nghĩa vụ trong quá trình sản xuất. Đồng thời, nội dung tuyên truyền phải được cụ thể hóa bằng các tình huống thực tiễn, dễ hiểu, dễ nhớ, dễ áp dụng, phù hợp với điều kiện làm việc theo ca kíp, phân tán địa bàn. Chỉ khi pháp luật được truyền tải bằng ngôn ngữ gần gũi, gắn với thực tiễn lao động, công tác tuyên truyền mới thực sự tạo được chuyển biến về nhận thức và hành động của NLĐ.

Bên cạnh đó, cần tiếp tục đa dạng hóa hình thức, phương pháp tuyên truyền. Kết hợp hài hòa giữa trực tiếp và trực tuyến; giữa tuyên truyền tập trung và tuyên truyền theo nhóm nhỏ; tăng cường đối thoại, trao đổi hai chiều. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và các phương pháp tuyên truyền hiện đại. Đa dạng hóa phương thức tuyên truyền, tiếp tục phát huy sức mạnh của truyền thông và chủ động nắm vững lĩnh vực công nghệ thông tin, internet, sử dụng có hiệu quả các mạng xã hội như Facebook, Zalo… thông tin đến đoàn viên công đoàn, NLĐ qua các hội, nhóm, thay đổi phương thức đưa thông tin từ bị động (đoàn viên công đoàn, NLĐ đọc bài đăng trên mạng xã hội) sang phương thức chủ động đưa thông tin đến đoàn viên công đoàn, NLĐ qua các hội, nhóm, tin nhắn bản tin thanh niên trên thiết bị di động… để góp phần nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền. Cần mềm hóa thông tin tuyên truyền, đa dạng hóa cách thức tuyên truyền, xen cài thông điệp tuyên truyền vào các xu hướng, hoạt động thường ngày của đoàn viên công đoàn, NLĐ, thông tin tuyên truyền cần được đổi mới, ngày càng thu hút, hấp dẫn, dễ tiếp cận NLĐ.

Cán bộ công đoàn không chỉ nắm vững pháp luật mà còn phải am hiểu thực tiễn lao động, có kỹ năng truyền đạt, kỹ năng lắng nghe và xử lý tình huống. Sự gương mẫu, trách nhiệm và gần gũi của cán bộ công đoàn chính là yếu tố tạo niềm tin, sức thuyết phục đối với NLĐ. Vì vậy, cần làm tốt công tác tập huấn, bồi dưỡng nâng cao năng lực, đặc biệt là năng lực tổng hợp, phân tích, dự báo và kỹ năng xử lý khủng hoảng thông tin. Đối với cán bộ công đoàn khi thực hiện các chương trình và đề ra các kế hoạch tuyên truyền giáo dục thì cần có những phân tích, đánh giá sát đúng để triển khai phù hợp với điều kiện thực tế tại đơn vị bảo đảm hiệu quả, thiết thực. Điều đó đòi hỏi cán bộ công đoàn phải có kỹ năng đánh giá, tổng hợp để phân tích mục tiêu, nội dung và các ảnh hưởng của hoạt động đó tại đơn vị, doanh nghiệp để làm sao tạo lợi ích tối đa cho đoàn viên và sự tham gia nhiệt tình của NLĐ.

Cuối cùng, cần gắn công tác tuyên truyền, PBGDPL với các phong trào thi đua lao động giỏi, lao động sáng tạo, nâng cao tay nghề. Khi pháp luật đồng hành cùng phong trào, được kiểm chứng bằng kết quả cụ thể như năng suất tăng, tai nạn lao động giảm, tranh chấp được hạn chế, đời sống NLĐ được cải thiện thì công tác tuyên truyền mới thực sự đi vào chiều sâu và bền vững.

Tập trung đẩy mạnh tuyên truyền gương người tốt, việc tốt trong quá trình hoạt động để kịp thời nhân rộng trong các cơ quan, doanh nghiệp với phương châm “lấy cái đẹp dẹp cái xấu”; đổi mới cách thức tuyên truyền gương người tốt, việc tốt, các phong trào thi đua yêu nước theo hướng thiết thực, đúng người, đúng việc, kịp thời tôn vinh tuyên dương các điển hình tiên tiến, lan tỏa năng lượng, tinh thần tích cực và truyền cảm hứng, niềm tin cho cán bộ, đoàn viên công đoàn, qua đó góp phần làm cho “cái tốt nảy nở như hoa mùa xuân” như Bác Hồ hằng mong ước.