Đổi thay vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi Thủ đô:Bài 3: Còn đó những khó khăn, thách thức

Khoảng cách khá xa so với thu nhập bình quân chung

Trình độ phát triển của vùng đồng bào DTTS miền núi được nâng lên nhưng vẫn còn khoảng cách chênh lệch so với vùng đồng bằng và đô thị của thành phố. Ảnh: CTV

Báo cáo của Sở Dân tộc và Tôn giáo cho thấy, trong giai đoạn I từ 2021 đến 2025, trình độ phát triển của vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) và miền núi được nâng lên nhưng vẫn còn khoảng cách chênh lệch so với vùng đồng bằng và đô thị của thành phố.

Trong đó, địa bàn vùng đồng bào DTTS và miền núi xa trung tâm, đồng bào sinh sống rải rác trên diện rộng, địa hình phức tạp nên phát triển xúc tiến thương mại, kết nối, quảng bá sản phẩm của vùng còn hạn chế.

Thu nhập bình quân đầu người tăng nhưng còn khoảng cách khá xa so với thu nhập bình quân chung của thành phố. Trong khi đó, công tác giảm nghèo có địa phương còn chưa thật bền vững. Một số hộ cận nghèo còn trông chờ, ỷ lại vào chính sách hỗ trợ của Nhà nước.

Nguyên nhân chủ quan của tình trạng trên là do một số định mức kinh tế - kỹ thuật, đơn giá, tiêu chí, định mức chi thuộc trách nhiệm tham mưu của một số sở, ban, ngành còn chậm ban hành do phải chờ hướng dẫn của các Bộ, ngành nên các địa phương thiếu căn cứ để triển khai thực hiện.

Trong khi đó, chính quyền các địa phương vùng DTTS và miền núi đã tập trung chỉ đạo thực hiện các dự án thuộc nguồn vốn xây dựng cơ bản đạt kết quả, tuy nhiên chưa thực sự chủ động, tích cực triển khai các đề án, dự án thuộc nguồn sự nghiệp.

Sở Dân tộc và Tôn giáo thành phố Hà Nội đã đi thăm một số mô hình phát triển kinh tế của đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn xã Yên Xuân. Ảnh: Bảo Lâm

Công tác khảo sát, đề xuất một số dự án đầu tư thuộc nguồn vốn đầu tư xây dựng cơ bản, đặc biệt các đề án, dự án, công trình đầu tư thuộc nguồn vốn sự nghiệp của các địa phương chưa tốt, chưa thực sự sát với thực tế, nên khi triển khai thực hiện gặp vướng mắc về quy hoạch, đất đai, hoặc không phù hợp với điều kiện dự án nên phải đề xuất điều chỉnh giảm hoặc cắt bỏ ra khỏi danh mục đầu tư công đã được HĐND thành phố thông qua, điều chỉnh ra khỏi danh mục trong kế hoạch của UBND thành phố.

Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Phó Chủ tịch UBND thành phố Nguyễn Mạnh Quyền cho biết, Hà Nội là địa phương đầu tiên của cả nước sớm triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030 trong khi các bộ, ngành trung ương và Ủy ban Dân tộc chưa có hướng dẫn đầy đủ, cụ thể.

Trong khi đó, chương trình mục tiêu phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi của thành phố giai đoạn 2021-2030 có nội dung rộng, liên quan nhiều lĩnh vực, được phân công trách nhiệm cho nhiều ngành, địa phương chủ trì quản lý, hướng dẫn, triển khai thực hiện, trong khi nhiều quy định tại Luật, văn bản pháp lý chuyên ngành trong giai đoạn đầu chậm ban hành nên thiếu cơ sở để thực hiện.

Trong những năm đại dịch Covid-19 diễn ra trên diện rộng, thành phố và các địa phương tập trung công tác phòng chống dịch cùng với biến động giá cả nguyên vật liệu xây dựng tăng cao trong những năm gần đây đã tác động ảnh hưởng nhất định đến tiến độ thực hiện một số nội dung, đề án, dự án chương trình.

Tốc độ phát triển kinh tế chưa bền vững

Với sự quan tâm, lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát của thành phố, và các cơ quan, đơn vị, xã Suối Hai đã tích cực triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển kinh tế xã hội vùng đồng DTTS và miền núi, đạt được nhiều kết quả trong thời gian qua. Nhờ đó, cơ sở hạ tầng điện, đường, trường, trạm y tế…, được đầu tư toàn diện, chuẩn quốc gia đã góp phần khai thác tiềm năng, lợi thế của địa phương; đẩy mạnh phát triển kinh tế, đảm bảo an sinh xã hội.

Đến nay, xã không còn hộ nghèo, nhiều hộ cận nghèo đã tiếp cận được các mô hình sản xuất mới; thu hẹp dần khoảng cách về mức sống, thu nhập bình quân của vùng được nâng lên. Hệ thống chính trị ở cơ sở được tăng cường, an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được giữ vững; các giá trị văn hóa dân tộc được bảo tồn và phát huy, đời sống nhân dân ngày càng được cải thiện.

Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo thành phố Hà Nội Nguyễn Sỹ Trường phát biểu trong đợt khảo sát tại xã Yên Xuân. Ảnh: Bảo Lâm

Tuy nhiên, phát triển kinh tế vùng đồng bào DTTS vẫn còn hạn chế, chưa khai thác hết được tiềm năng, lợi thế của vùng. Chương trình giảm nghèo chưa bền vững, thu nhập bình quân đầu người và đời sống còn thấp, tỷ lệ hộ nguy cơ tái nghèo cao. Trong khi đó, tốc độ phát triển kinh tế chưa bền vững; chênh lệch giàu nghèo giữa vùng DTTS với mặt bằng chung của thành phố còn cao.

Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Suối Hai Nguyễn Ngọc Mạnh cho biết, hạ tầng một số nơi còn thiếu, nhất là giao thông nông thôn, nội đồng, nước sạch, y tế chất lượng cao. Trình độ dân trí chưa đồng đều; chất lượng nguồn nhân lực chưa đáp ứng yêu cầu phát triển. Một số chính sách còn thiếu tính bền vững; việc lồng ghép, phối hợp triển khai các chương trình, dự án chưa thật sự đồng bộ. Trong khi đó, công tác cán bộ người DTTS vẫn còn nhiều bất cập, nhất là cán bộ có trình độ chuyên môn cao.

Để tạo điều kiện phát triển toàn diện kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số miền núi theo Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2026-2030, xã Suối Hai kiến nghị thành phố có cơ chế hỗ trợ 100% kinh phí để triển khai thực hiện dự án xây dựng cơ sở hạ tầng; hỗ trợ giải phóng mặt bằng khi thực hiện các dự án kết nối hạ tầng giao thông ở các thôn.

Đồng thời, thành phố quan tâm bố trí vốn đối với danh mục các dự án xây dựng thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2026-2030 gồm 50 dự án với tổng mức đầu tư là 4,059,535 tỷ đồng.

Bên cạnh đó, xã đề xuất thành phố xây dựng và ban hành nghị quyết chuyên đề quản lý Nhà nước về công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc thiểu số và miền núi; tích hợp, kết nối du lịch với các quy hoạch của thành phố để du lịch thực sự trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của xã. Thành phố cũng cần có cơ chế chính sách đặc thù riêng về quản lý đất đai, xây dựng và giải quyết các vấn đề vướng mắc về quy hoạch đất rừng, đất nông, lâm trường, trạm, trại trên địa bàn...

Thực hiện chỉ tiêu theo Kế hoạch số 253/KH-UBND, 68/KH-UBND của UBND thành phố, thành phố đã thực hiện hoàn thành sớm và vượt 8 chỉ tiêu, nhóm chỉ tiêu. Tuy nhiên 3 chỉ tiêu, nhóm chỉ tiêu đang tiếp tục thực hiện, phấn đấu hoàn thành trong năm 2025. Cụ thể chỉ tiêu: Phấn đấu đạt tỷ lệ 100% hộ dân được sử dụng nước sạch từ các nguồn. Hiện 100% hộ dân đã sử dụng nước hợp vệ sinh, trên 60 % dùng nước sạch. Theo kế hoạch thành phố cuối 2025 100% được sử dụng nước sạch từ các nguồn.

Chỉ tiêu về thu nhập bình quân đầu người tăng bình quân 20%/năm; đến năm 2025 cơ bản bằng mức thu nhập bình quân khu vực nông thôn ngoại thành của thành phố. Định hướng đến năm 2030, mức sống và thu nhập của nhân dân vùng đồng bào DTTS và miền núi ngang bằng với nhân dân các xã vùng ngoại thành của Hà Nội. Năm 2020 thu nhập 40 triệu đồng/người/năm; năm 2024 đạt 65 triệu đồng/người/năm, có xã trên 70 triệu đồng/người/năm; dự kiến cuối 2025 đạt 78 triệu đồng/người/năm.

Chỉ tiêu đến năm 2025 có 100% xã vùng DTTS đạt chuẩn nông thôn mới, trong đó 40% xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao. Định hướng đến năm 2030 giữ vững tỷ lệ 100% xã đạt chuẩn nông thôn mới, trong đó 60% đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, 20% số xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu. Kết quả 13/13 xã đạt chuẩn nông thôn mới, trong đó 2/13 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao đạt 15,4%.

(Còn nữa)

Đình Hiệp