Đòn giáng mạnh vào kinh tế Mỹ

Phòng Thương mại Mỹ gần đây công bố ước tính 65.500 nhà thầu kinh doanh nhỏ có nguy cơ mất hàng tỷ USD tiền thanh toán, với 12 tỷ USD tính riêng trong tháng 10.

Việc đóng cửa chính phủ đã ảnh hưởng tới nhiều ngành trong và ngoài nước Mỹ. Ngày 3/11, một số các hãng hàng không Mỹ cho biết hơn 3,2 triệu hành khách của họ đã bị chậm hoặc hủy chuyến do thiếu nhân viên kiểm soát không lưu kể từ khi chính phủ đóng cửa. Số chuyến bay bị chậm trễ lên đến 16% - gấp hơn ba lần mức trung bình thông thường là 5%. Riêng ngày 1/11, đã có hơn 300.000 hành khách bị ảnh hưởng, đánh dấu ngày tồi tệ nhất kể từ khi chính phủ ngừng hoạt động.

Theo chỉ số mới nhất của The Conference Board, niềm tin của người tiêu dùng Mỹ trong tháng 10 giảm xuống mức thấp nhất kể từ tháng 4, khi Tổng thống Donald Trump công bố thuế đối ứng.

Diane Swonk - nhà kinh tế trưởng tại KPMG - đánh giá những tác động tiêu cực bắt đầu tích tụ rất nhanh và thiệt hại đi kèm ngày càng lan rộng. “Giống quả cầu tuyết lăn xuống đồi, tích tụ động lượng và khối lượng vậy”, bà ví von.

Theo CNN, ngay cả trước khi chính phủ đóng cửa, thị trường việc làm Mỹ đã gặp khó khăn với năng suất thấp và ít biến động nhân sự. Trong bối cảnh kinh tế ảm đạm và chính sách thiếu ổn định, hiện nay nhiều doanh nghiệp còn gặp khó khăn hơn, tạm hoãn đầu tư và tuyển dụng mới.

Ông Zandi nhận định, tăng trưởng việc làm chậm có thể dẫn đến làn sóng thất nghiệp nếu các mạng lưới an sinh suy yếu và công chức cùng nhà thầu liên bang không được trả lương. Bên cạnh đó, việc cắt giảm chi tiêu công cũng tác động tiêu cực tới khu vực tư nhân, khiến nhiều doanh nghiệp phải cắt giảm nhân sự hoặc ngừng hoạt động.

Con bài mặc cả

Jacobs - chuyên gia y tế tại Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) - cho biết sau khi chính phủ đóng cửa, cô phải tạm thời nghỉ việc, đồng nghĩa bà mẹ đơn thân có ba con phải cắt giảm chi tiêu ngay lập tức. Gia đình thích đi xem phim vào mỗi cuối tuần, nhưng thói quen này tạm dừng cho đến khi hoạt động chính phủ mở lại.

Jacobs đã làm việc tại CDC Mỹ từ năm 2004 và chứng kiến nhiều lần đóng cửa. Tuy nhiên, cô cho rằng lần này khác. "Chưa bao giờ có lần đóng cửa nào mà nhân viên liên bang bị lợi dụng làm con bài mặc cả", cô nói với New York Times, nhấn mạnh tình hình hiện tại ảnh hưởng nặng nề tới các nhân viên CDC vốn chịu nhiều áp lực.

Jacobs là một trong số 600.000 nhân viên liên bang đang nghỉ việc tạm thời. Những người còn lại làm việc không lương khi đảm nhiệm những chức vụ thiết yếu như bảo vệ tài sản và giữ an toàn cho người dân.

Ashley Trent - bà mẹ đơn thân 37 tuổi có sáu đứa con - chịu cắt giảm hàng loạt chương trình như Chương trình Hỗ trợ Dinh dưỡng Bổ sung (SNAP), cùng Chương trình Phụ nữ, Trẻ sơ sinh và Trẻ em (WIC).

"Tôi tự hỏi làm sao mình có thể trang trải mọi thứ. Tôi sẽ phải cắt giảm chi phí nào đây? Tôi có giấy vay tiền mua xe, tôi trả bảo hiểm, tôi cần mua quần áo cho con vì trời đang lạnh dần", cư dân Illinois chia sẻ với CBS.

Nhiều chuyên gia nhận định mỗi ngày chính phủ đóng cửa là thêm một ngày nền kinh tế có nguy cơ bị ảnh hưởng. “Nền kinh tế rất mong manh. Việc chính phủ đóng cửa có thể trở thành vấn đề lớn hơn, nhanh hơn nhiều so với mọi người thường nghĩ”, Mark Zandi - nhà kinh tế trưởng tại Moody's Analytics - cho biết.

Người dân xếp hàng nhận thực phẩm tại một nhà thờ ở Long Beach vào thứ Bảy. Ảnh: Los Angeles Times

Trẻ em mất nhiều cơ hội

Thời gian đăng ký bảo hiểm năm 2026 bắt đầu vào ngày 1/11. Theo phân tích của KFF, hơn 22 triệu người Mỹ sử dụng bảo hiểm theo Đạo luật Chăm sóc Giá cả phải chăng dự kiến chịu mức phí bảo hiểm hàng tháng tăng trung bình 26%.

Timothy McCann - chuyên gia tài chính 42 tuổi sống tại New Jersey - dự tính phí bảo hiểm hàng tháng sẽ tăng 1.517 USD lên 1.851 USD. Bảo hiểm chi trả cho bệnh tự miễn của vợ chồng anh cùng phẫu thuật thận cho con trai 3 tuổi.

"Chúng tôi cần thăm khám thường xuyên, nên sau cùng mua bảo hiểm vẫn có lợi. Nhưng khoản tiền đó vẫn khổng lồ", McCann - với tổng chi phí y tế tự chi trả lên tới 33.000 USD trong năm 2025 - chia sẻ với Reuters.

Với Austin Jeha đến từ California, bảo hiểm hàng tháng tăng từ 215 USD lên 436 USD. Chàng trai 24 tuổi cần bảo hiểm để chăm sóc đặc biệt bệnh viêm loét đại tràng. Một bác sĩ chuyên khoa thường xuyên điều trị cho Jeha, với khoản tiền 85 USD. "Do tôi có nguy cơ mắc ung thư đại tràng cao hơn, các bác sĩ cần xem bệnh tôi có thuyên giảm không", anh nói.

Cũng ngày 1/11, hơn 65.000 trẻ em và gia đình tại 41 bang cùng Puerto Rico có nguy cơ mất quyền tiếp cận các chương trình Head Start, chương trình cung cấp nguồn lực giáo dục sớm và phát triển cho hộ gia đình có thu nhập thấp.

Mỗi trung tâm đóng cửa cũng làm gia tăng khó khăn tài chính cho gia đình thu nhập thấp. Việc gián đoạn chăm sóc trẻ em được chứng minh có tác động tiêu cực đến tỷ lệ tham gia lực lượng lao động (đặc biệt phụ nữ), tăng trưởng năng suất và tăng trưởng kinh tế nói chung.

“Trẻ em rất thích đến trường. Không thể đến trường khiến các em rất đau lòng”, Sarah Sloan - giám sát viên trung tâm Head Start tại các thị trấn nhỏ ở hạt Scioto (Ohio) - chia sẻ. Bà cho biết trung tâm đóng cửa khiến nhiều phụ huynh phải nghỉ làm, ảnh hưởng thu nhập hoặc không có nơi giữ con an toàn trong ngày.

Dè dặt trước mùa mua sắm

Joe Brusuelas - nhà kinh tế trưởng của RSM US - cho biết thời gian đóng cửa càng dài thì hoạt động kinh tế nói chung càng bị ảnh hưởng lớn.

“Hoạt động kinh tế không chỉ bị trì hoãn hay chậm lại, mà tình hình hiện tại tạo điều kiện cho hoạt động kinh tế ngừng hẳn”, ông nói, dẫn ví dụ công ty không tuyển dụng, người dân không còn đi du lịch hay chi tiêu cho dịp lễ.

“Đến một lúc nào đó, mọi thứ bắt đầu đổ vỡ vì chúng không được giải quyết. Khi vấn đề lan rộng và ảnh hưởng đến toàn bộ nền kinh tế, nó bắt đầu ảnh hưởng đến niềm tin người tiêu dùng, doanh nghiệp và nhà đầu tư. Thị trường chứng khoán, thay vì tăng vọt, bắt đầu chao đảo và đi xuống”, ông Zandi bổ sung.

Văn phòng Ngân sách Quốc hội Mỹ dự đoán chính phủ đóng cửa 4 tuần dự kiến làm giảm 1% và 8 tuần giảm 2% tăng trưởng quý IV. Ảnh: Reuters.

Ông Zandi cho biết nếu tình trạng đóng cửa kéo dài sau Lễ Tạ ơn (27/11), lĩnh vực chi tiêu sẽ không thể nào phục hồi nhanh chóng, và nếu tới một điểm “không thể quay đầu”, “thiệt hại sẽ lâu dài hơn”.

Tháng 11 thường là thời điểm bắt đầu mùa mua sắm và du lịch sôi động, với Lễ Tạ ơn vào cuối tháng và Giáng sinh vào cuối tháng 12. Chi tiêu tiêu dùng chiếm 2/3 hoạt động kinh tế của Mỹ. Lĩnh vực này khá bền vững, bất chấp bất ổn và lạm phát liên tục ở mức cao. Tuy nhiên, điều này xảy ra do nền kinh tế Mỹ ngày càng phân nhánh. Người giàu, một phần nhờ đà tăng trưởng mạnh mẽ của thị trường, đang chi tiêu nhiều hơn, trong khi hộ gia đình có thu nhập thấp và trung bình đối mặt với áp lực ngày càng tăng.

Ông Zandi cho biết việc chính phủ đóng cửa kéo dài có thể tác động trái chiều trong bối cảnh giá cả vốn đã biến động.

Một mặt, các dịch vụ và nguồn tài chính chính phủ bị gián đoạn ảnh hưởng đến thương mại và chuỗi cung ứng, đẩy giá cả lên cao. Mặt khác, nền kinh tế suy yếu đồng nghĩa các công ty ít tăng giá, từ đó giúp kiểm soát lạm phát nói chung.

Vị chuyên gia nói thêm hậu quả từ việc chính phủ đóng cửa có thể khiến Cục Dự trữ Liên bang có thêm lý do tiếp tục cắt giảm lãi suất. “Hiện tại, Fed đang đặt nặng vấn đề thị trường việc làm hơn là lạm phát hay tình hình tài chính. Việc chính phủ đóng cửa làm suy yếu thị trường việc làm vốn đã mong manh”, ông nói.

Trí Ân