Đồng bằng sông Cửu Long chủ động ứng phó xâm nhập mặn có xu hướng tăng

Độ mặn ở kênh Bảy Biển, xã Nam Thái A, huyện An Biên, từ đầu tháng 2/2025 đến nay có lúc lên đến 30 - 35‰. Ảnh: Văn Sĩ/TTXVN

Các đợt xâm nhập mặn khả năng đi sâu vào các cửa sông Cửu Long và tăng cao gây ảnh hưởng đến dân sinh, nông nghiệp, tình hình phát triển kinh tế - xã hội tại nhiều địa phương như Tiền Giang, Sóc Trăng, Cà Mau…

Xâm nhập mặn có xu hướng tăng

Tại huyện Long Phú, tỉnh Sóc Trăng, địa phương nằm tiếp giáp với sông Hậu, cách cửa biển Trần Đề hơn 30 km, cuối tháng 12/2024 xuất hiện đợt mặn (độ mặn cao nhất đo được là 4,1‰ tại trung tâm huyện). Ngành chuyên môn đã kịp thời kiểm tra, thông tin để người dân chủ động lấy nước bơm tưới; đồng thời, vận hành các cống, điều tiết nước phục vụ tốt nhu cầu sản xuất.

Theo Đài Khí tượng thủy văn tỉnh Sóc Trăng, từ tháng 1 - 4/2025 là giai đoạn cao điểm của mùa khô. Dự báo độ mặn cao nhất trên sông Hậu tại: huyện Trần Đề từ 23,8 - 25,8‰; trung tâm huyện Long Phú từ 19,7 - 21,7‰; Đại Ngãi (huyện Long Phú) từ 9,9 - 11,9‰; An Lạc Tây (huyện Kế Sách) từ 5,2 - 7,2‰. Trên sông Mỹ Thanh tại: Thạnh Thới Thuận (huyện Trần Đề) từ 20,6 - 22,6‰; Thạnh Phú (huyện Mỹ Xuyên) từ 7,7 - 9,7‰...

Độ mặn cao nhất tại các trạm trên sông Hậu có khả năng xuất hiện từ tháng 2 - 3/2025, duy trì dài ngày do thiếu hụt nước ngọt từ thượng nguồn (sông Mê Công). Các trạm trên sông Mỹ Thanh và trên kênh Quản Lộ Phụng Hiệp có khả năng xuất hiện muộn hơn hằng năm khoảng 30 ngày và độ mặn ở mức cao hơn so trung bình nhiều năm.

Tại tỉnh Tiền Giang, hiện xâm nhập mặn theo các tuyến sông Tiền, sông Vàm Cỏ và kênh Chợ Gạo đang có hướng xâm nhập sâu vào phía thượng lưu tỉnh Tiền Giang với chiều sâu từ 40 - 48 km. Theo dự báo của cơ quan chuyên môn, trong những ngày tới, do tác động của triều cường nên độ mặn tại hầu hết trạm đo trên sông Tiền, hệ sông Soài Rạp và kênh Chợ Gạo có xu hướng tăng dần.

Nhận định về xu thế xâm nhập mặn ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long trong những ngày tới, Trưởng phòng Dự báo thủy văn, Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia Phùng Tiến Dũng cho biết, xu thế xâm nhập mặn ở khu vực trên từ ngày 21 - 28/2 sẽ tiếp tục giảm trong 2 - 3 ngày đầu tuần sau đó tăng lại đến ngày cuối tuần. Độ mặn cao nhất tại các trạm ở mức xấp xỉ và thấp hơn độ mặn cao nhất tháng 2/2024.

Chiều sâu ranh mặn 4‰ trong thời kỳ này có khả năng như sau: Phạm vi xâm nhập mặn trên các sông Vàm Cỏ Đông, Vàm Cỏ Tây là 40 - 52 km; sông Cửa Tiểu, Cửa Đại là 35 - 42 km; sông Hàm Luông là 40 - 50 km; sông Cổ Chiên là 35 - 42 km; sông Hậu là 35 - 42 km; sông Cái Lớn là 30 - 37 km.

Xâm nhập mặn tại Đồng bằng sông Cửu Long mùa khô năm 2024 - 2025 ở mức cao hơn trung bình nhiều năm, nhưng không gay gắt như mùa khô năm 2015 - 2016 và năm 2019 - 2020. Các đợt xâm nhập mặn tăng cao ở cửa sông Cửu Long khả năng tập trung trong tháng 2 - 3/2025 (từ ngày 27/2 - 4/3; 10 - 15/3; 29/3 - 3/4); các sông Vàm Cỏ, Cái Lớn vào tháng 3 - 4/2025 (từ ngày 10 - 15/3; 29/3 - 3/4; 27/4 - 1/5).

Tình hình xâm nhập mặn ở Đồng bằng sông Cửu Long phụ thuộc vào nguồn nước từ thượng nguồn sông Mê Công, triều cường và còn biến động trong thời gian tới. Các địa phương ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long cần cập nhật kịp thời các thông tin dự báo khí tượng thủy văn và có các biện pháp chủ động phòng, chống xâm nhập mặn. Cảnh báo cấp độ rủi ro thiên tai do xâm nhập mặn ở Đồng bằng sông Cửu Long cấp 2.

Chủ động ứng phó hiệu quả

Huyện Long Phú (tỉnh Sóc Trăng) có trên 30 cống ngăn mặn; trong đó, 14 cống cỡ lớn và 16 cống cỡ nhỏ. Năm 2025, để ứng phó mặn xâm nhập, địa phương đã xây dựng các kịch bản; theo dõi sát tình hình mặn xâm nhập, xác định cường độ mặn, khu vực bị ảnh hưởng, từ đó có giải pháp ứng phó hiệu quả đảm bảo sản xuất nông nghiệp, sinh hoạt cho người dân. Ngành chuyên môn khuyến cáo, đối với những khu vực hằng năm bị ảnh hưởng nước mặn xâm nhập không có nước ngọt sản xuất, nông dân không nên sản xuất vụ lúa Đông Xuân muộn (vụ 3) mà nên chuyển đổi cơ cấu cây trồng, nhằm tránh thiệt hại trong sản xuất, thích ứng tốt với mặn xâm nhập vào mùa khô năm 2025.

Trước tình hình diễn biến mặn xâm nhập trong mùa khô năm 2025, tỉnh Sóc Trăng đã chỉ đạo ngành chuyên môn rà soát các hệ thống công trình thủy lợi trên địa bàn để kịp thời duy tu, sửa chữa, gia cố các công trình bị hư hỏng, xuống cấp; nạo vét hệ thống kênh mương... để bảo vệ tối đa nguồn nước, giảm thất thoát, lãng phí. Tỉnh đẩy nhanh tiến độ thi công, sửa chữa các hạng mục công trình thủy lợi theo kế hoạch năm 2025 và những năm tiếp theo để đưa vào vận hành khai thác kịp thời ngăn mặn trữ ngọt.

Ngành chuyên môn có kế hoạch điều hòa, phân phối nguồn nước ngọt hợp lý để đảm bảo cung cấp đầy đủ cho nhu cầu thiết yếu (sinh hoạt, chăn nuôi và sản xuất nông nghiệp, công nghiệp) vào mùa khô năm 2025, đồng thời chủ động, sẵn sàng, chuẩn bị đầy đủ cơ sở vật chất, phương tiện để ứng phó khi có hạn, thiếu nước, xâm nhập mặn xảy ra.

Trước dự báo tình hình xâm nhập mặn trong mùa khô 2024 - 2025, tỉnh Tiền Giang đang khẩn trương triển khai các biện pháp chủ động phòng, chống phù hợp, hiệu quả, bảo vệ sản xuất và đời sống người dân.

Trong vụ Đông Xuân 2024 - 2025, vùng dự án ngọt hóa Gò Công xuống giống được 20.675 ha, đạt 105,3% kế hoạch đề ra. Nhờ chủ động phân bố lịch thời vụ hợp lý theo hướng gieo sạ đồng loạt, né rầy, né hạn mặn gây hại, trà lúa chủ yếu qua giai đoạn dùng nước, đang làm đòng, trổ hoặc chín tới, khả năng không bị ảnh hưởng.

Đối với vùng chuyên canh cây ăn quả đặc sản phía Tây, vùng kiểm soát lũ, vùng Đồng Tháp Mười vốn mẫn cảm với độ mặn trong nước, ngành chức năng đưa ra giải pháp theo dõi sát, liên tục cập nhật diễn biến xâm nhập mặn và độ mặn trong nước để kịp thời đóng các cống ngăn mặn triệt để, không cho xâm nhập vào nội đồng.

Rút kinh nghiệm phòng, chống hạn mặn những năm trước, trước mùa khô 2024 - 2025, các địa phương: Cai Lậy, Cái Bè, Châu Thành, Tân Phước, thị xã Cai Lậy đã xây dựng phương án ứng phó phù hợp kết hợp ra quân làm thủy lợi nội đồng, nạo vét kênh mương trữ ngọt phục vụ tưới tiêu, khuyến cáo nông dân áp dụng các giải pháp chăm sóc phục hồi vườn cây một cách phù hợp, không để suy kiệt hoặc bị thiệt hại do thiên tai.

Theo khuyến cáo của các chuyên gia thủy văn, các địa phương cần tranh thủ tích trữ nước ngọt khi triều thấp phục vụ nông nghiệp và dân sinh, hạn chế tưới nhằm giảm thiểu thiệt hại sản xuất. Bên cạnh việc lưu trữ và tiết kiệm nước, người dân cần lắp đặt các hệ thống lọc nước mặn để đảm bảo tốt nhất lượng nước sử dụng cho sinh hoạt và tưới tiêu... Đối với các hộ nuôi trồng thủy sản, phải thực hiện quan trắc theo dõi độ mặn môi trường nuôi; từ đó xác định khoảng thời gian bắt đầu nuôi và thời điểm kết thúc phù hợp với hiện trạng xâm nhập mặn.

Người dân nên trồng các loại cây mang tính thời vụ có thể chịu được mức độ mặn cao; chuyển đổi cơ cấu con giống phù hợp, có những biện pháp chăm sóc chu đáo để hạn chế thiệt hại do xâm nhập mặn gây ra...

Thắng Trung (TTXVN)