Đồng chí Hoàng Quốc Việt - một chiến sĩ Cộng sản kiên cường

BÀI 1: CON ĐƯỜNG XẢ THÂN ĐỂ GIƯƠNG CAO NGỌN CỜ ĐỘC LẬP DÂN TỘC VÀ CHỦ NGHĨA XÃ HỘI

Đồng chí Hoàng Quốc Việt tên khai sinh là Hạ Bá Cang, sinh ngày 28/5/1905 tại làng Đáp Cầu, tổng Đỗ Xá, huyện Võ Giàng, nay là phường Đáp Cầu, thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh. Đồng chí là con trai thứ 6 trong gia đình 7 người con của cụ Hạ Bá Khoát và cụ bà Trần Thị Cẫy. Ông nội là cụ Hạ Bá Đạt, một nhà nho yêu nước làm nghề dạy học và tham gia đánh Pháp, hy sinh năm 1884.

Năm 1922, đồng chí học ở trường Kỹ nghệ thực hành Hải Phòng và tham gia các phong trào đấu tranh của học sinh, thanh niên, thợ thuyền đất cảng. Năm 1925, khi đang học năm thứ ba, đồng chí đã tham gia phong trào bãi khóa và tham gia đoàn biểu tình phản đối chính quyền thực dân kết án tử hình nhà chí sĩ yêu nước Phan Bội Châu. Bị đuổi học, năm 1926, đồng chí đi làm thợ nguội ở mỏ Phấn Mễ (Thái Nguyên) được 3 tháng thì về làm ở mỏ than Mạo Khê. Năm 1927, đồng chí về làm ở Sở Ca Rông Hải Phòng và tham gia hoạt động cách mạng. Thời gian này, đồng chí đã gặp những chiến sĩ cách mạng tiền bối như Ngô Gia Tự, Nguyễn Đức Cảnh, Lương Khánh Thiện.

Năm 23 tuổi, đồng chí Hoàng Quốc Việt tham gia Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên. Khi Đảng Cộng sản Đông Dương thành lập, đồng chí được kết nạp vào Đảng và được cử vào Nam Kỳ hoạt động.

Đồng chí Hoàng Quốc Việt (đứng cạnh Chủ tịch Hồ Chí Minh) chụp ảnh với Đoàn đại biểu Viện Kiểm sát Tối cao nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa nhân dịp Đoàn sang thăm và làm việc với Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao Việt Nam. Ảnh: TL

Tháng 4/1930, Đảng bộ Nam Kỳ cử đồng chí Hoàng Quốc Việt ra Bắc để dự Hội nghị bầu Ban Chấp hành Trung ương lâm thời Đảng Cộng sản Đông Dương, nhưng đã bị địch bắt tại thành phố Hải Phòng. Tháng 01/1931, thực dân Pháp đã mở phiên tòa tại Kiến An (Hải Phòng) để xử 72 chiến sĩ Cộng sản, trong đó có đồng chí Hoàng Quốc Việt. Tại phiên tòa này, đồng chí Hoàng Quốc Việt và các chiến hữu bất khuất đã biến thành diễn đàn công khai để tố cáo tội ác của chủ nghĩa thực dân Pháp.

Mùa hè năm 1934, đồng chí Hoàng Quốc Việt bị lưu đày ra Côn Đảo.

Đồng chí Hoàng Quốc Việt (1905 - 1992)

Năm 1937, đồng chí Hoàng Quốc Việt được cử làm Bí thư Xứ ủy Bắc Kỳ. Đồng chí đã vào Nam Kỳ để dự cuộc Hội nghị Trung ương mở rộng tại làng Tân Thới Nhất (Bà Điểm). Đầu năm 1938, bị thực dân Pháp trục xuất khỏi Hà Nội, đồng chí Hoàng Quốc Việt về hoạt động ở vùng Bắc Ninh - Bắc Giang.

Tháng 7/1940, đồng chí Hoàng Quốc Việt dự Hội nghị Trung ương tại Đình Bảng (Từ Sơn, Bắc Ninh). Hội nghị đề ra chủ trương chuyển hướng chiến lược cách mạng, nêu cao nhiệm vụ giải phóng dân tộc, tạm rút khẩu hiệu ruộng đất. Đồng chí Hoàng Quốc Việt được bầu vào Ban Chấp hành Trung ương lâm thời gồm có 7 người.

Tháng 5/1941, đồng chí dự Hội nghị Trung ương tại Pác Bó (Cao Bằng), dưới sự chủ trì của Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc. Hội nghị đã hoàn chỉnh sự chuyển hướng chỉ đạo chiến lược về con đường giành chính quyền do những cuộc hội nghị Trung ương trước đó đề ra về việc chuẩn bị Tổng khởi nghĩa. Hội nghị đã bầu Ban Thường vụ Trung ương Đảng gồm có 3 người: đồng chí Trường Chinh, đồng chí Hoàng Văn Thụ và đồng chí Hoàng Quốc Việt, do đồng chí Trường Chinh làm Tổng Bí thư (1).

Đồng chí Hoàng Quốc Việt nói chuyện với các đại biểu tham dự Đại hội Anh hùng Chiến sĩ Thi đua toàn quốc lần 3, năm 1962. Ảnh: TL

Từ tháng 8/1942 đến tháng 7/1944, trong thời gian Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đi Trung Quốc và bị chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt giam giữ trong 14 tháng. Trọng trách lãnh đạo cách mạng tập trung vào 3 đồng chí trong Ban Thường vụ Trung ương Đảng (Trường Chinh, Hoàng Văn Thụ và Hoàng Quốc Việt). Ban Thường vụ Trung ương đã xử lý kịp thời và đúng đắn những vấn đề mới nảy sinh về chính trị, quân sự, tư tưởng và tổ chức, tạo điều kiện đưa cả nước tiến lên cao trào, thúc đẩy tình thế cách mạng mau chín muồi.

Tháng 02/1943, Ban Thường vụ Trung ương Đảng tiến hành cuộc Hội nghị ở Võng La (Đông Anh, Phúc Yên), đề ra những quyết sách quan trọng nhằm nhanh chóng phát triển lực lượng, kịp thời nắm bắt thời cơ đưa cách mạng tiến lên những bước mới.

Ngày 08/3/1945, Ban Thường vụ Trung ương tổ chức Hội nghị ở làng Đình Bảng (Từ Sơn, Bắc Ninh), ban hành văn kiện lịch sử nổi tiếng: Chỉ thị về việc “Nhật - Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”. Chỉ thị này đã trở thành cẩm nang đối với toàn Đảng và toàn dân ta trong cao trào tiền khởi nghĩa và Tổng khởi nghĩa mùa Thu năm 1945.

Tháng 4/1945, Ban Thường vụ Trung ương Đảng tổ chức Hội nghị quân sự cách mạng Bắc Kỳ ở Hiệp Hòa (Bắc Giang), nhằm thống nhất lực lượng vũ trang giải phóng quân, kiện toàn và xây dựng mới các chiến khu cách mạng trên khắp 3 miền của đất nước.

Trung tuần tháng 8/1945, đồng chí Hoàng Quốc Việt tham dự Hội nghị toàn quốc của Đảng và Đại hội quốc dân ở Tân Trào (Sơn Dương, Tuyên Quang), dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc, đã sáng lập Ủy ban Giải phóng dân tộc, cử ra Ủy ban khởi nghĩa toàn quốc, phát động và lãnh đạo toàn dân nổi dậy giành chính quyền từ trong tay Nhật.

11 giờ đêm ngày 13/8/1945, Ủy ban khởi nghĩa toàn quốc đã hạ lệnh Tổng khởi nghĩa. Chỉ sau hơn 10 ngày, cuộc Tổng khởi nghĩa đã nhanh chóng giành được thắng lợi trong cả nước. Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời. Đây là sự kiện có một không hai trong lịch sử.

Sau Hội nghị toàn quốc của Đảng và Đại hội quốc dân ở Tân Trào, đồng chí Hoàng Quốc Việt được Bác Hồ cử vào Nam Bộ thay mặt Trung ương Đảng và Tổng bộ Việt Minh làm việc bên cạnh Xứ ủy, Ủy ban Hành chánh lâm thời Nam Bộ trong những ngày Tổng khởi nghĩa và mở đầu cuộc kháng chiến chống Pháp trên chiến trường Nam Bộ.

Tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng (tháng 02/1951) ở xã Vinh Quang, huyện Chiêm Hóa, tỉnh Tuyên Quang, đồng chí Hoàng Quốc Việt được bầu vào Ban Chấp hành Trung ương và Bộ Chính trị.

Năm 1960, tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III, đồng chí được bầu vào Ban Chấp hành Trung ương, làm Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân Tối cao, tham gia Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, làm Hội trưởng Hội hữu nghị Việt - Trung.

Tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IV của Đảng (tháng 12/1976), đồng chí được bầu vào Ban Chấp hành Trung ương.

Từ năm 1977, đồng chí được bầu làm Chủ tịch Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Tháng 5/1983, tại Đại hội đại biểu Mặt trận Tổ quốc Việt Nam lần thứ hai đồng chí được bầu làm Chủ tịch danh dự Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

Đồng chí là đại biểu Quốc hội từ khóa II đến khóa VII.

----------------------------------

(1) Từ thời gian này đến mùa Thu năm 1943, nói đến Ban Thường vụ Đảng Cộng sản Đông Dương là nói đến các đồng chí Trường Chinh, Hoàng Văn Thụ và Hoàng Quốc Việt. Ngày 25/8/1943, đồng chí Hoàng Văn Thụ bị địch bắt và bị giết tại trường bắn Bạch Mai ngày 24/5/1944. Sau khi đồng chí Hoàng Văn Thụ bị địch bắt đến cuộc Hội nghị toàn quốc của Đảng ở Tân Trào, nói đến Ban Thường vụ Trung ương Đảng là nói đến các đồng chí Trường Chinh và Hoàng Quốc Việt.

(Còn tiếp...)

TRẦN HỮU PHƯỚC