Động lực giúp xuất khẩu rau quả ngược dòng cán mốc kỷ lục

Theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam (VINAFRUIT), xuất khẩu rau quả tháng 10 ước đạt khoảng 919 triệu USD, giảm 30% so với tháng 9 do bước vào giai đoạn cuối vụ sầu riêng, song vẫn tăng tới 77% so với cùng kỳ năm 2024. Tính chung 10 tháng, kim ngạch đạt khoảng 7,05 tỷ USD, tăng 14,4% so với cùng kỳ, qua đó chính thức vượt mốc 7 tỷ USD, gần chạm kỷ lục cả năm 2024.

Điểm sáng đáng ghi nhận là sầu riêng tiếp tục là “đầu tàu tăng trưởng”, mang về 2,5-2,6 tỷ USD chỉ trong 9 tháng, chiếm hơn một nửa giá trị xuất khẩu sang Trung Quốc. Trong nửa đầu năm, xuất khẩu sầu riêng suy giảm mạnh và có thời điểm bị mặt hàng thanh long “soán” vị trí số 1 do yêu cầu siết về kiểm tra dư lượng Cadimi, vàng Ô… Song từ tháng 6, xuất khẩu mặt hàng này phục hồi mạnh trở lại và bứt tốc trong 3 tháng cao điểm thu hoạch (tháng 8–10), riêng tháng 9 đạt kỷ lục 1 tỷ USD.

Ngoài Trung Quốc là thị trường chủ lực, Mỹ và Hàn Quốc lần lượt chiếm 7,5% và 4,4% thị phần. Xuất khẩu sang Mỹ tăng gần 60%, trong khi Hàn Quốc giảm nhẹ 1,3%. Malaysia tăng mạnh nhất (66,3%), ngược lại Thái Lan giảm sâu nhất (51,5%).

Trao đổi với PV Tiền Phong, ông Nguyễn Văn Mười - Phó Tổng Thư ký Vinafruit - cho rằng, việc xuất khẩu rau quả tăng mạnh trong những tháng gần đây là điều khá bất ngờ. Trong đó, nhóm rau quả chế biến có bước tiến quan trọng, giúp nông sản Việt nâng cao giá trị, giảm phụ thuộc vào thời tiết và thị trường truyền thống”.

Xuất khẩu sầu riêng tăng tốc trong mấy tháng trở lại đây giúp ngành rau quả lấy lại đà tăng trưởng.

Theo ông Mười, sầu riêng là ngành hàng tạo đà tăng trưởng nổi trội cho ngành. Khi bước vào tháng 10, các thương nhân Trung Quốc vẫn đẩy mạnh nhập khẩu sầu riêng. Họ cần nguyên liệu này để sản xuất các loại bánh và phục vụ nhu cầu lễ Tết cuối năm. Hiện, nguồn cung sầu riêng từ các nước khác ở khu vực Đông Nam Á gần như không có.

Đặc biệt, với việc sầu riêng đông lạnh được mở cửa xuất sang Trung Quốc; giúp mặt hàng này tăng gần 70% về lượng và tăng gần 130% về trị giá so với cùng kỳ năm ngoái, đóng góp thêm vào kim ngạch của ngành rau quả.

“Đà tăng trưởng hiện tại còn đến từ ba động lực lớn: xu hướng tiêu dùng toàn cầu ưu tiên sản phẩm tươi, sạch và truy xuất được; ưu đãi thuế nhờ các hiệp định thương mại tự do và đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ bảo quản chế biến giúp kéo dài vòng đời sản phẩm”, ông Mười nói.

Lý giải về việc xuất khẩu sang thị trường Mỹ vẫn đạt mức tăng trưởng cao, ông Nguyễn Đình Tùng - Tổng Giám đốc Vina T&T - cho biết, dù Mỹ áp thuế đối ứng ảnh hưởng lớn đến hoạt động của hầu hết các doanh nghiệp xuất khẩu, nhưng nhu cầu tiêu thụ rau quả của người dân Mỹ trong những tháng qua tăng rất cao. Xuất khẩu rau quả sang Mỹ năm nay tăng gần 60%, vượt mốc 500 triệu USD, mức tăng nhanh nhất trong nhóm thị trường cao cấp phản ánh sức mua ở thị trường này.

Tuy nhiên, theo ông Tùng do ảnh hưởng của thuế quan nên biên lợi nhuận năm nay của các doanh nghiệp đều bị thu hẹp. Doanh nghiệp mong Chính phủ tiếp tục đàm phán tháo gỡ thuế quan, đồng thời hỗ trợ xúc tiến thương mại để mở rộng thị trường.

“Động lực xuất khẩu trong những tháng cuối năm đến từ việc chúng ta sẽ hoàn tất các thủ tục như mã số nhà máy đóng gói, mã số vùng trồng và xuất được ngay. Cùng với đó là thời điểm lễ hội, nên các khách hàng tăng đặt hàng”, ông Tùng bày tỏ.

Năm 2025 ghi nhận bước ngoặt khi bưởi Việt Nam chính thức được phép xuất khẩu sang Trung Quốc và Australia. Cùng với việc mở thêm mã HS cho chanh dây, dừa, xoài chế biến, dứa và chuối, cơ cấu hàng xuất khẩu đang đa dạng hơn thay vì phụ thuộc quá nhiều vào sầu riêng.

Với quán tính tăng trưởng hiện tại, VINAFRUIT nhận định xuất khẩu rau quả hoàn toàn có thể vượt mốc 8 tỷ USD ngay trong năm 2025, thiết lập kỷ lục mới cho ngành nông sản Việt Nam.

Xuân Phong