Động lực nào cho mục tiêu tăng trưởng 2026?

Động lực của năm 2025

Việt Nam có thể về đích kế hoạch tăng trưởng GDP 8% trong năm nay, với điều kiện tăng trưởng GDP quí 4 này phải đạt trên 8,4%. Trước đó, trong quí 3, GDP tăng 8,2%, nâng tăng trưởng chín tháng đầu năm 2025 lên 7,85%. Ảnh hưởng bởi yếu tố mùa vụ, tăng trưởng GDP thường mạnh mẽ nhất trong ba tháng cuối năm, do đó, có cơ sở để kỳ vọng năm nay sẽ vượt mục tiêu 8% đã đề ra, đánh dấu mức tăng cao thứ 2 kể từ năm 1996 đến nay, chỉ sau mức 8,5% trong năm 2022.

Tuy nhiên, nếu như mức tăng trưởng cao trong năm 2022 chủ yếu đến từ mức nền quá thấp của năm 2021 (do ảnh hưởng nặng nề bởi đại dịch Covid-19), tăng trưởng năm 2025 phản ánh thực chất hơn khi các hoạt động kinh tế thật sự sôi nổi hơn rất nhiều so với giai đoạn trước, nhờ vào các động lực tăng trưởng quan trọng đã hồi phục mạnh mẽ.

Đầu tiên, phải nói đến hoạt động thương mại, với kim ngạch xuất nhập khẩu 10 tháng đạt hơn 762,4 tỉ đô la Mỹ, tăng 17,4% so với cùng kỳ năm trước; trong đó, xuất khẩu tăng 16,2%, nhập khẩu tăng 18,6%, giúp cán cân thương mại hàng hóa xuất siêu 19,56 tỉ đô la Mỹ. Đây là kết quả rất quan trọng khi đặt trong bối cảnh Việt Nam đã bị Mỹ áp thuế đối ứng 20% kể từ ngày 7-8, dù giới phân tích cũng cho rằng chính sách thuế đối ứng này chưa tác động nhiều đến xuất khẩu và dòng vốn đầu tư nước ngoài trong năm 2025.

Thứ hai, chính sách tiền tệ nới lỏng cũng đã đóng góp quan trọng vào tăng trưởng kinh tế trong năm nay, trong đó tăng trưởng tín dụng đến hết tháng 10 đã đạt 15% so với đầu năm. Nếu như hoạt động thương mại khả quan góp phần thúc đẩy nhu cầu vốn, các doanh nghiệp xuất khẩu mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh, thì cán cân thương mại hàng hóa duy trì xuất siêu đã góp phần giúp kiềm chế tỷ giá, hỗ trợ kiểm soát lạm phát, tạo điều kiện giữ mặt bằng lãi suất ở mức thấp.

Đáng lưu ý, nguồn vốn tín dụng rộng mở hơn với lãi suất cho vay ổn định cũng giúp các doanh nghiệp trong nước tiếp cận vốn vay thuận lợi hơn, thúc đẩy các hoạt động sản xuất. Cụ thể, chỉ số sản xuất công nghiệp tăng 9,2% so với cùng kỳ năm trước, trong đó riêng ngành chế biến, chế tạo tăng đến 10,5%.

Triển vọng kinh tế thuận lợi thể hiện rõ nhất qua niềm tin của các doanh nghiệp, khi số doanh nghiệp đăng ký thành lập mới và quay trở lại hoạt động tăng mạnh 26,5% so với cùng kỳ, đạt 255.900 doanh nghiệp trong 10 tháng đầu năm 2025 (cao hơn nhiều so với số doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường là 190.600 doanh nghiệp), tăng 10,1% so với cùng kỳ.

Mục tiêu tăng trưởng tối thiểu 10% đặt ra cho năm 2026 được đánh giá "khá thách thức". Ảnh: TL

Hướng đến năm 2026

Mục tiêu tăng trưởng tối thiểu 10% đặt ra cho năm 2026 là khá thách thức, khi đặt trong bối cảnh thương mại và dòng vốn đầu tư toàn cầu vẫn chứa đựng những bất ổn, trước các rủi ro tiềm ẩn từ các chính sách của các cường quốc và căng thẳng địa chính trị. Cũng cần lưu ý rằng từ sau Đổi mới đến nay, Việt Nam chưa bao giờ đạt mức tăng trưởng GDP hai chữ số.

Về các động lực tăng trưởng, tiêu dùng có thể đóng góp lớn hơn vào tăng trưởng kinh tế năm 2026, đặc biệt là ở khu vực tư nhân, hộ gia đình. Đang có những kỳ vọng về việc sẽ có các gói kích thích mới nhằm kích cầu tiêu dùng trong nước ngay từ đầu năm sau. Việt Nam đang có định hướng thay đổi mô hình tăng trưởng theo hướng dựa vào nhu cầu tiêu dùng trong nước, giảm bớt sự phụ thuộc vào hoạt động xuất khẩu trước các bất ổn toàn cầu ngày càng gia tăng.

Một số chính sách thời gian qua cũng đang kích thích nhu cầu trong nước. Đơn cử như ngày 17-10, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thông qua Nghị quyết điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh khi tính thuế thu nhập cá nhân từ 11 triệu đồng lên 15,5 triệu đồng/tháng, mức giảm trừ với mỗi người phụ thuộc sẽ nâng từ 4,4 triệu đồng lên 6,2 triệu đồng/tháng. Chính sách mới sẽ được áp dụng từ kỳ tính thuế năm 2026. Hay như chính sách giảm thuế giá trị gia tăng 2% xuống còn 8% được áp dụng từ đầu tháng 7-2025 đến hết năm 2026.

Không chỉ cắt giảm thuế, chính sách tài khóa mở rộng còn thể hiện qua dòng vốn đầu tư ở khu vực công sẽ tiếp tục được tăng cường vào các dự án đầu tư cơ sở hạ tầng. Đây cũng là một trong những đầu tàu được kỳ vọng sẽ thúc đẩy tăng trưởng trong năm 2026. Có thể kể đến như Cảng hàng không quốc tế Long Thành sắp chính thức bay thương mại, kéo theo nhiều dự án đường bộ cao tốc, đường sắt đồng loạt kết nối tới sân bay.

Ngay từ đầu năm 2026, Chính phủ sẽ khởi công một số dự án quan trọng quốc gia trong các lĩnh vực giao thông, năng lượng, hạ tầng và các dự án sử dụng vốn đầu tư công lớn như Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận, đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng và nhiều dự án thuộc quy hoạch cao tốc. Được biết giai đoạn 2026-2030, Chính phủ dự kiến nguồn vốn đầu tư công lên tới 8,5 triệu tỉ đồng, lớn hơn rất nhiều so với con số 2,87 triệu tỉ đồng của giai đoạn 2021-2025.

Bên cạnh đó, dòng vốn đầu tư từ khu vực tư nhân được dự báo sẽ tăng trưởng tích cực hơn, với Nghị quyết 57-NQ/TW đề ra các việc cần làm trong kỷ nguyên mới là tập trung phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia để kinh tế Việt Nam khởi sắc, tăng trưởng hai chữ số; còn Nghị quyết 68 xác định doanh nghiệp tư nhân là một lực lượng chủ chốt để hiện thực hóa các nhiệm vụ, mục tiêu tại Nghị quyết 57.

Về chính sách tiền tệ, định hướng nới lỏng sẽ tiếp tục được duy trì theo xu hướng chung của các ngân hàng trung ương toàn cầu, trong đó Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) vẫn đang trong lộ trình cắt giảm lãi suất. Theo đó, cùng với mục tiêu giữ ổn định lãi suất, tín dụng năm 2026 được dự báo sẽ phải tăng trưởng tối thiểu 20% để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế.

Cuối cùng, việc từng bước đưa khu vực kinh tế phi chính thức - vốn chiếm tỷ trọng khá lớn trong nền kinh tế suốt những năm qua, ra vùng sáng cũng sẽ giúp phát triển kinh tế tư nhân và tăng trưởng GDP quốc gia. Gần đây, Bộ Tài chính đã ban hành Quyết định 3389/QĐ-BTC với chủ trương thay đổi cách tính thuế đối với hộ và cá nhân kinh doanh nhằm chính thức hóa hơn, minh bạch hóa hơn bộ phận kinh tế này.

Tuệ Nhiên