Động lực nào thúc đẩy Tổng thống Trump ủng hộ Israel trong cuộc chiến với Iran?

Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu tại Nhà Trắng. Ảnh: THX/TTXVN

Theo tờ Jerusalem Post (Israel) ngày 18/6, trong bối cảnh Trung Đông dậy sóng với những diễn biến căng thẳng giữa Israel và Iran, Tổng thống Mỹ Donald Trump dường như đang ngày càng thể hiện sự ủng hộ mạnh mẽ đối với nỗ lực chiến tranh của Tel Aviv, thậm chí tờ Wall Street Journal (WSJ) dẫn ba nguồn tin cho biết, Tổng thống Trump đã phê chuẩn một kế hoạch tấn công Iran, song chưa đưa ra mệnh lệnh cuối cùng. Đằng sau sự ủng hộ này là một loạt các tính toán chính trị phức tạp, đặc biệt là mong muốn củng cố "học thuyết Trump" – một học thuyết ưu tiên chiến thắng, sức mạnh và lợi ích của Mỹ.

Ấn tượng từ "chiến thắng" của Israel

Tờ Jerusalem Post lưu ý, một trong những động lực chính khiến Tổng thống Trump có vẻ thiên về phía Israel là bởi theo quan sát của ông, Israel đang "giành chiến thắng" trong cuộc đối đầu với Iran. Không quân Israel đã chứng minh khả năng thực hiện các phi vụ hàng ngày nhằm vào Iran, tấn công hàng trăm mục tiêu và ngăn chặn nhiều vụ phóng tên lửa đạn đạo của Iran. Điều này gợi nhớ đến Chiến tranh Sáu ngày năm 1967, khi Israel giành được thắng lợi nhanh chóng và áp đảo. Trong sáu ngày qua, Iran đã bị thiệt hại đáng kể.

Khả năng phòng không vượt trội của Israel cũng là một yếu tố quan trọng. Họ đã chứng minh được khả năng ngăn chặn các cuộc tấn công tên lửa và thiết bị bay không người lái (UAV) của Iran vào năm 2024, khi Iran phóng hàng trăm mục tiêu vào Israel. Hơn nữa, Iran đã mất đi các đồng minh chủ chốt như Hezbollah và chính quyền Assad ở Syria, điều này đã giúp Israel tránh được một cuộc chiến đa mặt trận.

Thay đổi lập trường và bài học từ quá khứ

Trong những tháng đầu nhiệm kỳ của mình, ông Trump từng mong muốn đạt được một thỏa thuận với Iran. Ông đã cử đặc phái viên Steve Witkoff đến Oman để đàm phán. Tuy nhiên, phía Iran lại muốn đàm phán gián tiếp và tin rằng ông Trump sẽ rất linh hoạt để đạt được thỏa thuận. Trong khi Iran chần chừ, Israel đã chờ đợi cơ hội và cơ hội đó đã đến vào ngày 13/6, mở ra một cục diện mới.

Học thuyết của chính quyền Trump vốn phức tạp: họ không muốn có thêm một cuộc chiến tranh nước ngoài và mong muốn các thỏa thuận ngừng bắn. Tuy nhiên, một đặc điểm nổi bật của Tổng thống Trump là ông "thích người chiến thắng". Ông không muốn ủng hộ "bên thua cuộc" ở nước ngoài và mong muốn các đồng minh của Mỹ mạnh mẽ, tự làm công việc của họ. Dù sẵn sàng linh hoạt và sáng tạo trong chính sách đối ngoại, chính quyền Trump cũng không muốn kéo Mỹ vào một cuộc chiến tranh với Iran.

Một Iran suy yếu hiện nay mang lại cho ông Trump khả năng linh động lớn hơn. Đó là lý do tại sao ông Trump kêu gọi Iran "đầu hàng vô điều kiện" – một cụm từ gợi nhớ đến những điều khoản trong Nội chiến Mỹ. Khái niệm "đầu hàng vô điều kiện" thường là chìa khóa cho chính sách của Mỹ.

"Mỹ thích người chiến thắng" – Triết lý của Trump

Bài phát biểu của Tướng George Patton trước Quân đoàn 3 Mỹ năm 1944, được biết đến rộng rãi qua bộ phim "Patton" năm 1970, đã khắc họa rõ nét tinh thần "chiến thắng" của người Mỹ: “Tất cả những điều được nghe về việc nước Mỹ không muốn chiến đấu, muốn tránh xa chiến tranh, chỉ là chuyện nhảm nhí. Người Mỹ thích chiến đấu. Tất cả người Mỹ thực thụ đều thích va chạm với trận chiến. Khi còn nhỏ, rất nhiều người đều ngưỡng mộ nhà vô địch các môn thể thao, người chạy nhanh nhất, cầu thủ bóng chày chuyên nghiệp và võ sĩ quyền Anh mạnh nhất. Người Mỹ thích người chiến thắng và sẽ không chấp nhận kẻ thua cuộc. Ngay cả ý nghĩ thua cuộc cũng khiến nước Mỹ căm ghét”.

Khi Tổng thống Trump nói về việc làm cho nước Mỹ "vĩ đại trở lại", ông ấy đang nói về một nước Mỹ không muốn chịu thất bại. Kể từ năm 1944, Mỹ đã đối mặt với nhiều cuộc chiến không thể thắng, ví dụ như ở Việt Nam, hay những cuộc chiến không thành công ở Iraq và Afghanistan. Việc chứng kiến Israel làm suy yếu Iran đã gây ấn tượng mạnh với Tổng thống Trump, hơn cả cuộc chiến Gaza kéo dài hơn 600 ngày mà ông mong muốn có một lệnh ngừng bắn. Cuộc chiến Israel - Hamas ở Gaza không được coi là một "thắng lợi", trong khi cuộc chiến với Iran lại được xem xét theo hướng đó.

Tờ Jerusalem Post cho rằng học thuyết Trump hiện đang được thử nghiệm. Có những tiếng nói theo chủ nghĩa biệt lập phản đối sự can dự của Mỹ vào cuộc chiến với Iran, trong khi những người khác lại muốn Mỹ can thiệp. Phần lớn người Mỹ có lẽ không muốn một cuộc chiến tranh tốn kém khác ở Trung Đông. Ông Trump muốn giành chiến thắng cho học thuyết của mình, dù vẫn chưa chấm dứt được cuộc chiến ở Ukraine, và cuộc chiến ở Gaza vẫn đang tiếp diễn.

Tuy nhiên, ông Trump dường như đang thành công hơn với các chính sách về thuế quan và một số chính sách đối nội khác. Sự ủng hộ của ông đối với Israel trong cuộc chiến với Iran có thể được coi là một nỗ lực để khẳng định học thuyết "chiến thắng" của mình trên trường quốc tế.

Trong khi đó, hãng thông tấn Tasnim (Iran) ngày 18/6 đưa tin, Lãnh tụ tối cao Iran Ayatollah Seyed Ali Khamenei đã cảnh báo Mỹ về “những thiệt hại không thể khắc phục” mà nước này sẽ phải gánh chịu trong trường hợp có hành động quân sự chống lại Iran, đồng thời nhấn mạnh rằng Tehran sẽ không bao giờ đầu hàng.

Trong thông điệp phát trên truyền hình, Lãnh tụ tối cao Khamenei tuyên bố rằng Iran sẽ kiên quyết đấu tranh chống lại cuộc chiến tranh bị áp đặt, cũng như phản đối một nền hòa bình bị áp đặt, đồng thời nhấn mạnh rằng Tehran không đầu hàng trước bất cứ điều gì do bất kỳ ai áp đặt.

Bác bỏ những bình luận đe dọa của tổng thống Mỹ, ông Khamenei cho biết những cá nhân khôn ngoan hiểu biết về đất nước và lịch sử Iran sẽ không bao giờ nói chuyện với Tehran bằng ngôn ngữ đe dọa, bởi vì nước này không thể đầu hàng.

Vũ Thanh/Báo Tin tức và Dân tộc