SPIEF 2025: 'Davos của Tổng thống Putin' rộn ràng đón khách quý, danh tiếng kinh tế Nga vẫn dư sức tạo nên bất ngờ

Diễn đàn kinh tế 'Davos của Tổng thống Putin' rộn ràng đón khách quý, sức hút của kinh tế Nga vẫn tiềm ẩn nhiều bất ngờ. (Nguồn: Roscongress)

Diễn đàn Kinh tế quốc tế Saint Petersburg lần thứ 28 (SPIEF 2025) rộn ràng ngay từ ngày đầu, với lịch trình dày đặc các cuộc hội thảo, thảo luận và gặp gỡ quốc tế. Sự kiện kinh doanh và đầu tư thường niên kéo dài 4 ngày (18-21/6) với sự góp mặt của giới tinh hoa Điện Kremlin, lãnh đạo cấp cao của một số quốc gia đồng minh, đối tác từ châu Phi, châu Á và châu Mỹ Latinh, lãnh đạo các cơ quan chính phủ, tổ chức quốc tế lớn, doanh nghiệp hàng đầu, chuyên gia và đặc biệt sự có mặt của đại diện không ít doanh nghiệp phương Tây đã tạo sự chú ý của truyền thông quốc tế, trong bối cảnh cuộc xung đột quân sự Nga-Ukraine đã bước sang năm thứ tư.

Trọng tâm là "Đa cực"

Tờ báo Pháp Le Monde bình luận, Diễn đàn Kinh tế quốc tế Saint Petersburg lần thứ 28 đang diễn ra sôi động, với khoảng 200 cuộc thảo luận nhóm cả trực tiếp và trực tuyến, về các chủ đề từ tương lai năng lượng, hợp tác thuế toàn cầu đến tương lai của giới trẻ, an ninh mạng và triển vọng cho máy bay không người lái và các công nghệ mới...

Cũng theo tờ báo này, năm 2024, ban tổ chức SPIEF 2024 đã ghi nhận 22.000 người tham gia từ 139 quốc gia và vùng lãnh thổ, cũng như việc ký kết 1.073 thỏa thuận có giá trị tiềm năng lên tới hơn 60 tỷ USD. Đây chưa hẳn là các hợp đồng chính thức, chủ yếu mới là các thỏa thuận hoặc biên bản ghi nhớ nhưng đều liên quan mục tiêu phát triển kinh tế và xã hội của các khu vực thuộc Liên bang Nga.

Le Monde đưa tin, tại thành phố Saint Petersburg, bên trong một trung tâm triển lãm xa hoa, Tổng thống Putin sẽ dành trọn 3 ngày để tiếp đón những nhân vật cấp cao trong giới chính trị và kinh doanh của Nga, gặp gỡ các giám đốc điều hành cấp cao, hội đàm với các phái đoàn nước ngoài và trả lời phỏng vấn của giới truyền thông quốc tế.

Tờ The Moscow Times giật tít, Diễn đàn Kinh tế quốc tế St. Petersburg 2025 khai mạc với trọng tâm là "Đa cực". Theo đó, Nga tiếp tục thúc đẩy một thế giới "đa cực" trong bối cảnh Moscow đang bị phương Tây cô lập.

Theo kế hoạch, SPIEF năm nay có hơn 150 sự kiện tập trung vào lĩnh vực đầu tư, kinh doanh và theo chủ đề "Các giá trị chung: Nền tảng của tăng trưởng trong thế giới đa cực". Điện Kremlin cho biết, những sự kiện này bao gồm các phiên họp do BRICS, OPEC, Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO) và Nhóm G20 đứng ra tổ chức...

Tuy nhiên, tờ báo Nga cũng cho rằng, danh tiếng sự kiện "Davos của Điện Kremlin" năm nay phai nhạt một phần do sự hiện diện ít hơn của các nhà lãnh đạo doanh nghiệp, nhà đầu tư và quan chức phương Tây. "Đại diện các doanh nghiệp Mỹ, nhưng tôi không thể nói ở cấp độ nào”, trợ lý Điện Kremlin Yuri Ushakov trả lời các phóng viên tại cuộc họp báo trước ngày khai mạc sự kiện.

Một hội thảo cũng đã được lên kế hoạch trong ngày 19/6 lấy tiêu đề đơn giản là "Nga-Mỹ", dự kiến có sự tham gia của người đứng đầu Phòng Thương mại Mỹ tại Nga, một số nhà đầu tư tư nhân và người đứng đầu một dự án tiền điện tử.

Việc ông Donald Trump trở lại Nhà Trắng lần thứ 2 và có những động thái mới trong quan hệ ngoại giao với Nga đã khiến nhiều hãng truyền thông đề cập khả năng ông chủ Nhà Trắng có thể nới lỏng các lệnh trừng phạt đối với nền kinh tế Nga, đồng nghĩa với sự trở lại của các doanh nghiệp phương Tây đã rời khỏi nước này, sau khi Moscow phát động chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine (2/2022).

Diễn đàn SPIEF tại thành phố quê hương của Tổng thống Nga từng là biểu tượng của mối quan hệ Đông-Tây. Trong dịp này, một số tờ báo phương Tây chỉ ra rằng, đây là năm thứ tư giới kinh doanh phương Tây giảm lui tới diễn đàn kinh doanh mang tính bước ngoặt của Điện Kremlin, dù Tổng thống Mỹ Donald Trump đã phát đi một số tín hiệu xích lại gần hơn với Moscow. Nhưng họ cũng đồng thời nêu bật "sức hút" khó cưỡng của Nga, khi Tổng thống Indonesia Prabowo Subianto đã bỏ qua lời mời tham dự G7 ở Canada, thay vào đó chọn gặp Tổng thống Putin và tham dự SPIEF 2025.

Sự thật dù thế nào thì ngày SPIEF 2025 khai mạc (18/6), các khách sạn trên khắp thành phố đã hết chỗ và các nhà hàng tại Trung tâm hội nghị Expoforum đã tăng giá ít nhất 32%, theo báo chí địa phương. ngày đầu tiên của diễn đàn, Putin dự kiến đã có cuộc họp với những người đứng đầu các hãng thông tấn quốc tế lớn, The Moscow Times đưa tin.

Trong đó, sự kiện được giới truyền quan tâm đặc biệt sẽ diễn ra vào phiên họp toàn thể SPIEF 2025, là điểm nhấn của "Davos Nga" diễn ra chiều 20/6 (giờ địa phương). Tổng thống Putin dự kiến sẽ có bài phát biểu quan trọng cùng với Tổng thống Indonesia Prabowo, Phó Thủ tướng Trung Quốc, thành viên Hoàng gia Bahrain Nasser bin Hamad Al-Khalifa và Phó Tổng thống Nam Phi Paul Mashatile...

Trong thông điệp chào mừng được công bố trên trang web của Điện Kremlin, Tổng thống Putin tái khẳng định cam kết của Nga đối với một thế giới đa cực dựa trên chủ quyền, bản sắc văn hóa và bình đẳng trong quan hệ quốc tế. Ông bày tỏ sự tin tưởng rằng, các cuộc thảo luận của SPIEF sẽ đưa ra các giải pháp thực tế cho những thách thức toàn cầu hiện nay.

Bước chân đi khó quay trở lại

Kể từ sau khi Nga phát động chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine, hàng trăm công ty phương Tây từ McDonald's, Nike đến Ford và Goldman Sachs... đã bán, từ bỏ quyền sở hữu hoặc chuyển giao các hoạt động đầu tư, kinh doanh của họ tại nền kinh tế Á-Âu. Tổng thống Putin và nhiều quan chức Nga đã nhiều lần đề cập sự rời đi này, cảnh báo họ đi thì dễ... nhưng khó quay trở lại.

Các cơ quan có thẩm quyền của Moscow cũng không ít lần công khai cảnh báo về các biện pháp mang tính trừng phạt trả đũa, hạn chế khả năng các công ty từ các quốc gia được gọi là "không thân thiện" tiếp cận lợi nhuận của họ tại Nga, thậm chí áp đặt các khoản phí và thuế xuất cảnh khổng lồ đối với bất kỳ ai muốn rời đi.

Cơ sở dữ liệu Leave Russia của Trường Kinh tế Kyiv cho biết, gần 500 công ty nước ngoài đã rút khỏi thị trường Nga kể từ năm 2022. Nhiều doanh nghiệp trong số đó bán lại chi nhánh địa phương cho đối tác Nga với giá rẻ, kèm điều khoản có thể mua lại trong tương lai.

Trên thực tế, hơn 3 năm qua, làn sóng rút lui của các doanh nghiệp phương Tây khỏi thị trường Nga đã tạo ra khoảng trống lớn trong nhiều lĩnh vực - từ thực phẩm nhanh đến công nghệ, nông nghiệp. Các doanh nghiệp Nga đã dần bù đắp những khoảng trống đó, với tham vọng xây dựng những thương hiệu nội địa thay thế. Hiện tại, chính những doanh nghiệp này đang dẫn đầu "làn sóng vận động hành lang" nhằm ngăn chặn sự quay lại của các "ông lớn" phương Tây, với sự ủng hộ hoàn toàn từ Điện Kremlin.

Business Insider bình luận Nga có động thái không ngờ, khi chuẩn bị cho ra đời dự luật có thể đóng chặt cánh cửa quay trở lại Nga. Dự luật sẽ được đưa ra bỏ phiếu vào cuối năm nay, khi đó, các doanh nghiệp phương Tây có muốn cũng khó quay lại thị trường nghìn tỷ USD này. Được biết, dự luật mới sẽ trao cho Moscow quyền hủy bỏ các thỏa thuận mua lại, đặc biệt nếu giá mua lại thấp hơn giá trị thị trường hiện tại.

Giới phân tích bình luận, Moscow đang quảng bá chiến lược “thay thế nhập khẩu” như một động lực phát triển. Theo đó, hàng hóa và dịch vụ của phương Tây sẽ được thay thế bằng sản phẩm nội địa. Tuy nhiên, các nhà kinh tế cảnh báo chiến lược này dù có thể mang lại lợi ích ngắn hạn, nhưng nguy cơ dẫn tới sự trì trệ về công nghệ và giảm năng lực cạnh tranh dài hạn.

Chẳng hạn, chuỗi thức ăn nhanh Vkusno i tochka của Nga hiện đã thay thế McDonald’s sau khi tập đoàn Mỹ rút đi vào năm 2022 đã thành công với 930 cửa hàng vào năm 2024, phục vụ hơn 2 triệu khách mỗi ngày, thu về 187 tỷ Ruble (2,4 tỷ USD), gấp đôi doanh thu McDonald’s từng đạt được tại đây. Nhưng theo Giáo sư kinh tế Roman Sheremeta của Đại học Case Western Reserve, lợi nhuận cao của Vkusno i tochka phần lớn là nhờ hưởng lợi từ môi trường gần như độc quyền không có đối thủ. "Đó không phải là đổi mới – đó là sự tách biệt”.

Tuy nhiên, hiện tại quan điểm của Moscow vẫn là cứng rắn, như Bộ trưởng Công nghiệp và thương mại Nga Anton Alikhanov từng tuyên bố, “Chúng tôi không chờ đợi ai với vòng tay rộng mở. Những quyết định trong quá khứ sẽ phải trả giá”.

Tổng thống Putin cũng từng nói rõ, các doanh nghiệp nước ngoài sẽ không được phép mua lại tài sản của họ tại Nga với mức giá thấp như khi họ đã bán chúng, cũng như họ sẽ không được hưởng chế độ ưu đãi nào. Bất kỳ sự tái gia nhập thị trường Nga nào cũng sẽ đi kèm các điều kiện nghiêm ngặt.

Như vậy, dù không còn là tâm điểm kết nối Đông – Tây như trước xung đột, SPIEF 2025 cho thấy nước Nga không hề đơn độc trên trường quốc tế. Trong một thế giới đầy rạn nứt và tái định hình, Moscow vẫn sở hữu đòn bẩy kinh tế và ngoại giao riêng, đủ sức thu hút đối thoại và cơ hội. Khi phương Tây chưa thống nhất lối đi, Nga đang tranh thủ khoảng trống để định vị lại vai trò trong trật tự toàn cầu mới – nơi “đa cực” không còn là khẩu hiệu, mà đang từng bước trở thành hiện thực.

Minh Anh