Đồng minh không còn thân ái

Đáng chú ý, EU, NATO và Ukraine không khỏi bối rối và lo ngại khi ông D.Trump chủ động cải thiện quan hệ và xích lại gần Nga; coi Ukraine là gánh nặng đối với nước Mỹ cần phải được rũ bỏ và không coi trọng EU, NATO, thậm chí sẵn sàng bất chấp EU và NATO.

EU, NATO và Ukraine bị vạ lây trực tiếp bởi quyết tâm của ông D.Trump đạt bằng được thỏa thuận với Tổng thống Nga Vladimir Putin về giải pháp chính trị giúp chấm dứt cuộc chiến tranh ở Ukraine. Ông D.Trump không tham vấn trước các đồng minh này ở châu Âu khi tiến hành cuộc điện đàm với người đứng đầu Điện Kremlin. Đặc biệt, chỉ sau khi đã điện đàm với ông V.Putin, ông D.Trump mới điện đàm với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky.

Mỹ cũng không tham vấn trước các đồng minh ở châu Âu khi tiến hành cuộc gặp đầu tiên ở cấp bộ trưởng ngoại giao với Nga tại Saudi Arabia kể từ 3 năm nay. Cả bốn thỏa thuận mà Mỹ và Nga đã đạt được ở cuộc gặp này cũng đều khiến các đồng minh của Mỹ ở châu Âu quan ngại sâu sắc.

Ngay ở thời nhiệm kỳ Tổng thống Mỹ trước, ông D.Trump đã không giấu giếm quan điểm không coi trọng và ưu tiên EU cũng như NATO. Trở lại cầm quyền ở nước Mỹ, quan điểm này của ông D.Trump xem ra không thay đổi. Cú đòn đầu tiên được chính quyền mới tung ra là áp thuế quan bảo hộ thương mại của Mỹ nhằm vào tất cả các nước trên thế giới và những đồng minh truyền thống của Mỹ ở châu Âu không được coi là trường hợp ngoại lệ.

Ông D.Trump làm cho mối quan hệ của Mỹ với EU và NATO trở nên trắc trở và phức tạp khi chủ trương cải thiện quan hệ của Mỹ với Nga và thiết lập kênh gặp gỡ, đối thoại trực tiếp với Tổng thống Nga V.Putin cũng như có ý không muốn hậu thuẫn Ukraine.

Trong khi đó, Ukraine đang chiến tranh với Nga, còn EU và NATO đối địch Nga quyết liệt và hậu thuẫn Ukraine mạnh mẽ. Mỹ giảm hoặc ngừng hay gắn điều kiện tiên quyết nào đấy vào việc tiếp tục hậu thuẫn Ukraine cũng là bằng chứng về sự khác biệt rất cơ bản giữa chính quyền mới ở Mỹ và các đồng minh của Mỹ ở châu Âu về Nga và về Ukraine. Sự điều chỉnh chính sách của chính quyền mới ở Mỹ đối với Nga và Ukraine phản ánh tình trạng đồng minh của nhau không còn thân ái và gần gũi nhau như trước nữa.

Vốn đã không coi trọng EU và NATO, ông D.Trump không bận tâm nhiều đến việc lưu ý thỏa đáng đến quan điểm và quan ngại của EU và NATO khi điều chỉnh chính sách của Mỹ đối với Nga và Ukraine. Vì có nhu cầu phải tranh thủ và níu kéo Nga để nhanh chóng có được giải pháp giúp chấm dứt cuộc chiến ở Ukraine, chính quyền mới ở Mỹ thể hiện sự ủng hộ với gần như tất cả những điều kiện tiên quyết mà Nga đã đưa ra cho đàm phán hòa bình về Ukraine.

Một khi đã mở được kênh tiếp xúc và đối thoại trực tiếp với Mỹ để định hình lại mối quan hệ song phương với Mỹ và để giải quyết vấn đề cuộc chiến tranh ở Ukraine thì Nga sẽ phân rẽ Mỹ với EU và NATO, dùng Mỹ để đối phó EU và NATO.

Chính quyền mới ở Mỹ chẳng khác nào đã chuyền bóng để cho Nga có được bàn thắng trong chuyện này. Như thế thì làm sao EU và NATO có thể tiếp tục tin cậy Mỹ như lâu nay được nữa. Một khi Mỹ thể hiện sự lỏng lẻo trong mối quan hệ đồng minh chiến lược truyền thống lâu nay với NATO và EU, cũng có nghĩa là Mỹ chuyển ưu tiên chiến lược từ dành cho châu Âu sang khu vực khác trên thế giới.

Đại sứ Trần Đức Mậu