Đồng minh làm khó nhau

Trên mạng xã hội, ông Trump cho biết đã gửi thư cho các thành viên NATO - mà trong đó đa số cũng là thành viên EU - thông báo rằng Mỹ chỉ đồng ý gia tăng mức độ trừng phạt Nga liên quan đến cuộc xung đột ở Ukraine nếu các đồng minh trong NATO cũng hành động tương tự.

Cụ thể, Tổng thống Trump yêu cầu, trước mắt là các thành viên NATO ngừng hoàn toàn việc nhập khẩu dầu, khí đốt của Nga, đồng thời tăng đáng kể mức thuế quan bảo hộ thương mại đối với Trung Quốc, cũng vì Trung Quốc tiếp tục nhập khẩu rất nhiều dầu, khí đốt của Nga.

Bằng tối hậu thư này, ông Trump đáp lại yêu cầu, đòi hỏi của các đồng minh ở châu Âu và Ukraine trong việc thôi thúc Mỹ gia tăng trừng phạt để Nga suy yếu kinh tế, buộc phải chấm dứt hoặc không thể thắng trong cuộc chiến này. Nói theo cách khác, ông Trump đã đẩy quả bóng về phía sân của các đồng minh trong NATO.

Tối hậu thư này được ông Trump chủ ý gửi tới các thành viên NATO chứ không phải EU, ngoài lý do đa số thành viên NATO cũng là thành viên EU thì ông Trump còn muốn nhắm tới Thổ Nhĩ Kỳ. Thổ Nhĩ Kỳ là thành viên NATO và nhập khẩu khối lượng rất lớn dầu, khí đốt của Nga.

Ông Trump chỉ đòi các đồng minh áp thuế quan bảo hộ thương mại ở mức độ cao đối với Trung Quốc chứ không đề cập yêu cầu tương tự đối với Ấn Độ, cho dù Ấn Độ cũng nhập khẩu rất nhiều dầu, khí đốt của Nga. Lý do là ông Trump không muốn đánh đồng Trung Quốc và Ấn Độ, muốn thúc ép các đồng minh chỉ làm găng với Trung Quốc chứ không cả với Ấn Độ.

Đối với các đồng minh của Mỹ, tối hậu thư trên của ông Trump là cú đòn hiểm hóc. Không thuận theo yêu cầu của ông Trump thì các đồng minh của Mỹ trong NATO và EU không thể đạt được mong muốn là Mỹ gia tăng mức độ trừng phạt Nga. Nhưng nếu ngừng hoàn toàn nhập khẩu dầu, khí đốt của Nga và phát động cuộc chiến thuế quan với Trung Quốc để làm vừa lòng ông Trump thì sẽ có những thành viên NATO ở châu Âu bị thiệt hại nặng nề về kinh tế do không bảo đảm được an ninh năng lượng.

Nội bộ EU và NATO có nguy cơ sẽ bị phân rẽ nghiêm trọng còn hơn hiện tại, mà càng bị phân rẽ nội bộ thì càng thêm thất thế và yếu thế trước cả Mỹ lẫn Nga, cũng như càng khó khăn trong việc hậu thuẫn Ukraine tìm kiếm chiến thắng trước Nga.

Tối hậu thư này cho thấy ông Trump không muốn Mỹ đi tiên phong và đảm nhận vai trò quyết định cũng như chịu trách nhiệm chính đối với việc chấm dứt cuộc chiến ở Ukraine. Đối với ông Trump, bên nào thắng và sẽ thắng như thế nào trong cuộc chiến ấy không quan trọng bằng việc kết thúc cuộc chiến sao cho lợi ích của Mỹ không bị ảnh hưởng. Cách làm này khiến các đồng minh thêm khó khăn, khó xử. Lợi thế của ông Trump trong việc tung cú đòn này là các đồng minh của Mỹ và Ukraine vẫn còn phải lệ thuộc vào Mỹ nếu muốn thắng Nga và tiếp tục được Mỹ bảo hộ an ninh.

Trên danh nghĩa, ông Trump muốn Mỹ và đồng minh đoàn kết thống nhất nhưng trên thực tế cách hành xử của ông Trump lại có thể khiến liên minh này trước mắt thêm rạn vỡ và phân rẽ nội bộ.

Đại sứ Trần Đức Mậu