Đồng thuận cao trong sửa Hiến pháp, hướng tới bộ máy tinh gọn

Phóng viên (PV): Thưa Bộ trưởng, sau một tháng lấy ý kiến nhân dân về dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, Chính phủ đã tổng hợp được bao nhiêu lượt ý kiến và nội dung nào nhận được nhiều sự quan tâm nhất?

Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh: Tính đến ngày 5-6-2025, tổng số lượt góp ý từ cơ quan, tổ chức, cá nhân đối với dự thảo nghị quyết là hơn 280 triệu lượt. Đặc biệt, có hơn 20 triệu lượt góp ý thông qua ứng dụng VNeID. Trong đó, nội dung liên quan đến việc sửa đổi, bổ sung Điều 9 của Hiến pháp về Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên nhận được nhiều ý kiến nhất.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh. Ảnh: VĂN PHÁP

Tỷ lệ đồng thuận trung bình với các nội dung của dự thảo đạt 99,75%, cho thấy chủ trương sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 đã thể hiện đúng “ý Đảng, lòng dân”, phản ánh sự đồng thuận, thống nhất rất cao của các tầng lớp nhân dân, các ngành, các cấp.

PV: Trong quá trình lấy ý kiến, có nhiều góp ý liên quan đến việc tổ chức đơn vị hành chính và chính quyền địa phương. Chính phủ đã tiếp thu và lựa chọn phương án nào, thưa Bộ trưởng?

Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh: Chính phủ thống nhất với phương án sửa đổi, bổ sung Điều 110 của Hiến pháp nhằm thể chế hóa chủ trương sắp xếp, tinh gọn tổ chức, bộ máy hệ thống chính trị theo Nghị quyết số 60-NQ/TW. Dự thảo quy định theo hướng khái quát, không liệt kê tên đơn vị hành chính để tạo tính linh hoạt khi cần điều chỉnh mô hình, phù hợp với thực tiễn từng thời kỳ mà không cần sửa Hiến pháp. Việc thành lập, giải thể, nhập, chia đơn vị hành chính vẫn giữ nguyên như quy định hiện hành tại khoản 2, Điều 110, bảo đảm quyền làm chủ của nhân dân. Đồng thời, Chính phủ đề nghị giữ quyền chất vấn của đại biểu HĐND đối với Chủ tịch UBND, các thành viên khác của UBND, Chánh án Tòa án Nhân dân, Viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân và thủ trưởng cơ quan thuộc UBND; bổ sung quy định đặc thù về chính quyền địa phương tại đặc khu trong dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi).

Chính phủ cũng thống nhất sửa đổi, bổ sung các Điều 111, 112 và 114 của Hiến pháp theo hướng quy định tổ chức chính quyền địa phương gồm HĐND và UBND, không dùng thuật ngữ “cấp chính quyền địa phương” để bảo đảm thống nhất về mô hình tổ chức, tránh cách hiểu khác nhau; rà soát, chỉnh lý một số quy định để phù hợp với mô hình tổ chức của hệ thống chính trị sau khi thực hiện sắp xếp, tinh gọn. Các nguyên tắc tổ chức và chế độ làm việc của HĐND, UBND cấp tỉnh và cấp xã cơ bản được giữ nguyên.

PV: Về hiệu lực thi hành và điều khoản chuyển tiếp, Chính phủ đề xuất như thế nào để bảo đảm tính chủ động khi thực hiện?

Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh: Chính phủ thống nhất thời điểm có hiệu lực của nghị quyết là từ ngày 1-7-2025 nhằm tạo cơ sở hiến định cho việc thực hiện chủ trương của Đảng tại Nghị quyết số 60-NQ/TW Hội nghị lần thứ 11 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII. Đồng thời, đề nghị quy định điều khoản chuyển tiếp rõ ràng, cho phép chỉ định các chức danh HĐND, UBND và Đoàn đại biểu Quốc hội trong giai đoạn sắp xếp lại đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã. Chính phủ cũng đề nghị cần có hình thức tuyên bố chính thức về việc kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện để ghi nhận đóng góp của cấp hành chính này trong suốt quá trình xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

PV: Về mặt kỹ thuật lập hiến, Chính phủ có quan điểm như thế nào trong quá trình hoàn thiện dự thảo?

Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh: Chính phủ cho rằng, cần tiếp tục rà soát kỹ để bảo đảm dự thảo nghị quyết vừa thể chế hóa đúng các chủ trương lớn của Đảng, vừa đáp ứng yêu cầu đổi mới tư duy lập pháp, giữ được tính ổn định, lâu dài của Hiến pháp. Dù phạm vi sửa đổi Hiến pháp lần này không phải là sửa đổi toàn diện, nhưng phải bảo đảm kỹ thuật lập hiến hiện đại, khoa học, phục vụ mục tiêu phát triển bền vững. Ngoài 8 điều dự kiến sửa đổi, một số cơ quan đề xuất bổ sung thêm nội dung, song Chính phủ thống nhất tập trung vào các vấn đề về tổ chức chính quyền hai cấp và tinh gọn bộ máy Mặt trận, các tổ chức chính trị-xã hội, các hội quần chúng để bảo đảm chất lượng, tiến độ theo yêu cầu. Các nội dung khác cần tiếp tục được nghiên cứu kỹ lưỡng và đề xuất sửa đổi, bổ sung vào thời điểm thích hợp.

PV: Bộ trưởng đánh giá như thế nào về công tác tổ chức lấy ý kiến nhân dân trong đợt này?

Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh: Việc lấy ý kiến được triển khai nghiêm túc, công khai, dân chủ, đúng tiến độ theo kế hoạch của Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 và chỉ đạo của Chính phủ. Quá trình tổ chức lấy ý kiến tuân thủ nghiêm túc sự chỉ đạo của cấp có thẩm quyền, bảo đảm sự lãnh đạo của các cấp ủy đảng, đề cao trách nhiệm người đứng đầu và sự phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức.

Các hình thức lấy ý kiến được sử dụng rất phong phú, đa dạng. Các cấp, các ngành đã phối hợp chặt chẽ, phát huy trách nhiệm người đứng đầu, với hơn 288.000 hội nghị, hội thảo, tọa đàm được tổ chức. Việc lấy ý kiến trên ứng dụng VNeID tạo điều kiện thuận lợi cho người dân đóng góp ý kiến một cách trực tiếp, nhanh chóng, hiệu quả, bảo đảm công khai, minh bạch, đồng thời khẳng định chủ trương đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng dữ liệu dân cư quốc gia vào những nhiệm vụ trọng yếu của đất nước.

PV: Trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!

CHIẾN THẮNG (ghi)