Đồng tiền mạnh nhất thế giới sở hữu khả năng cạnh tranh vượt trội
Đồng franc đã tăng giá ổn định bất kể đồng USD tăng hay giảm, và bất kể nền kinh tế toàn cầu suy thoái hay phục hồi.
Đồng franc Thụy Sĩ. Ảnh: Reuters
Theo Financial Times, trong bối cảnh có nhiều tranh luận về việc liệu Mỹ có chủ trương phá giá đồng USD hùng mạnh như một biện pháp nhằm phục hồi ngành sản xuất nội địa hay không, cần lưu ý rằng đồng USD không phải là đồng tiền mạnh nhất thế giới và thực tế này đã kéo dài nhiều thập kỷ. Danh hiệu đó thuộc về đồng franc Thụy Sĩ, và đồng franc mạnh mẽ này không hề làm suy yếu khả năng cạnh tranh của Thụy Sĩ.
Nền kinh tế lớn giàu có nhất thế giới này sở hữu cả một đồng tiền mạnh và một nền tảng sản xuất vững chắc. Đồng franc Thụy Sĩ là đồng tiền có hiệu suất hoạt động hàng đầu trong 50 năm, 25 năm, 10 năm và 5 năm qua. Đồng tiền này vẫn ở nhóm đầu ngay cả trong năm vừa qua, khi một số đồng tiền gặp khó khăn hơn đã có sự phục hồi so với đồng USD.Tuy nhiên, Thụy Sĩ cũng thách thức giả định rằng một đồng tiền mạnh sẽ làm suy yếu vị thế thương mại của một quốc gia bằng cách khiến hàng hóa xuất khẩu của nước đó trở nên kém cạnh tranh. Kim ngạch xuất khẩu của nước này đã tăng và đang ở gần mức cao lịch sử, cả về tỷ trọng trong GDP Thụy Sĩ (75%) và tỷ trọng trong tổng kim ngạch xuất khẩu toàn cầu (gần 2%).
Các cuộc thảo luận toàn cầu đã trở nên quá tập trung vào việc định giá tiền tệ, vốn chỉ là một trong những yếu tố định hình vị thế cạnh tranh của một quốc gia. Giống như Đức và Nhật Bản trong thời kỳ hoàng kim của họ, Thụy Sĩ đã tạo dựng được danh tiếng về hàng hóa và dịch vụ có chất lượng cao đến mức phần còn lại của thế giới sẵn sàng trả một khoản chênh lệch về tiền tệ cho nhãn hiệu "Sản xuất tại Thụy Sĩ".Bất chấp tai tiếng kéo dài là một thiên đường cho các tài sản bất hợp pháp, nền kinh tế của đất nước này từ lâu đã cho thấy sự năng động và phạm vi cạnh tranh phi thường. Trong hơn một thập kỷ, Thụy Sĩ đã thống trị bảng xếp hạng của Liên hợp quốc về các nền kinh tế đổi mới sáng tạo nhất, cả về các nguồn lực đầu tư cho đổi mới sáng tạo – ví dụ thông qua giáo dục đại học mang tính ứng dụng và nghiên cứu phát triển – lẫn hiệu quả từ những khoản đầu tư này.Quốc gia này tạo ra hơn 100 USD GDP trên mỗi giờ làm việc – năng suất cao hơn bất kỳ nền kinh tế nào khác trong số 20 nền kinh tế lớn nhất. Hệ thống kinh tế và chính trị phi tập trung của Thụy Sĩ khuyến khích sự phát triển của các doanh nghiệp nhỏ, chiếm hơn 99% tổng số công ty tại đây. Nước này cũng có tỷ lệ lớn các doanh nghiệp cạnh tranh toàn cầu trong các lĩnh vực từ dược phẩm đến hàng xa xỉ.Phòng thí nghiệm Tăng trưởng của Đại học Harvard xếp hạng Thụy Sĩ đứng đầu trong số các nền kinh tế lớn về "mức độ phức tạp" của hàng hóa xuất khẩu, một thước đo về các kỹ năng tiên tiến cần thiết để sản xuất ra chúng. Và các mặt hàng xuất khẩu của nước này rất đa dạng, từ sô-cô-la, đồng hồ đến thuốc men và hóa chất – bác bỏ quan niệm cho rằng đồng tiền mạnh sẽ giết chết các nhà máy.Với tỷ trọng 18% GDP, lĩnh vực sản xuất của Thụy Sĩ là một trong những lĩnh vực lớn nhất trong số các nền kinh tế phát triển. Hơn một nửa hàng hóa xuất khẩu của nước này là "công nghệ cao" – cao hơn gấp đôi so với mức của Mỹ. Do hàng hóa tiên tiến đắt hơn, điều này đã giúp Thụy Sĩ duy trì thặng dư tài khoản vãng lai, trung bình hơn 4% GDP kể từ đầu những năm 1980.Thu nhập từ thương mại được tái đầu tư ở nước ngoài. Hiện tại, Thụy Sĩ có thặng dư đầu tư quốc tế ròng hơn 100% GDP, giúp nước này chống chọi với các cú sốc từ bên ngoài. Điều này trái ngược với Mỹ, quốc gia đang chịu thâm hụt nặng nề về tài khoản vãng lai và đầu tư ròng.Nếu Thụy Sĩ có một điểm yếu, đó là nợ tư nhân tăng vọt tính theo tỷ lệ GDP. Tuy nhiên, không giống như Mỹ và nhiều quốc gia châu Âu khác, Thụy Sĩ không có một lượng lớn các công ty "xác sống" – những doanh nghiệp có thu nhập quá thấp để trả lãi cho các khoản nợ của mình.Một cách lặng lẽ, người Thụy Sĩ đã xây dựng một nền kinh tế thích ứng với mọi điều kiện. Đồng franc đã tăng giá ổn định bất kể đồng USD tăng hay giảm, và bất kể nền kinh tế toàn cầu suy thoái hay phục hồi. Họ dường như hiểu rõ cách để duy trì khả năng cạnh tranh. Năm 2015, đồng franc tăng giá mạnh do sự thay đổi trong chính sách của ngân hàng trung ương và các nhà sản xuất đã phản ứng bằng cách chuyển dịch mạnh mẽ hơn nữa sang các mặt hàng xuất khẩu tinh vi, ít nhạy cảm hơn với biến động tiền tệ.Nhiều nhà hoạch định chính sách cho rằng các "phép màu" Đông Á đã phá giá đồng tiền để đạt được sự thịnh vượng. Tỷ giá hối đoái bị định giá thấp đã giúp các quốc gia từ Hàn Quốc đến Trung Quốc nhanh chóng phát triển cơ sở sản xuất hàng xuất khẩu. Nhưng các yếu tố khác bao gồm đầu tư cơ sở hạ tầng và mở cửa cho vốn nước ngoài đóng vai trò lớn hơn. Trong khi đó, tầm quan trọng của việc định giá tỷ giá hối đoái đã giảm dần khi họ tiến lên trên đường cong phát triển.Các nền kinh tế phát triển cần cạnh tranh nhiều hơn về chất lượng thay vì giá cả. Đối với họ, việc phá giá có thể phản tác dụng khi khuyến khích các nhà sản xuất trong nước tập trung vào việc sản xuất hàng hóa rẻ hơn. Bài học từ Thụy Sĩ cho các quốc gia như Mỹ là một đồng tiền rẻ không phải là giải pháp cho một khu vực sản xuất yếu kém.
